به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد رهدار، رئیس مؤسسه فتوح اندیشه عصر روز گذشته دوشنبه، 27 بهمن ماه در همایش «بازخوانی و بررسی ديدگاه های سيد قطب» که به همت كانون انديشه جوان، مؤسسه اشراق و نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه تهران در تالار علامه امینی كتابخانه مركزی دانشگاه تهران برگزار شد، به ارائه سخن پرداخت.
وی در ابتدای این همایش با بیان اینکه سید قطب از آن دسته شخصیت‌های اسلامی است که ارزش توجه به اندیشه‌ها و بازخوانی نظریاتش را دارد، گفت: توجه به او مخصوصاً در شرایطی که تحولاتی در جهان اسلام در حال رخ دادن است، اهمیت دارد. در سخنانم سید قطب را در دو سطح تحلیل می‌کنم؛ نخست لایه مثبت و دوم لایه‌ای که منفی است. برای هر یک از این دو نباید غفلت کنیم که سید قطب درون محتوای تسنن عربی و نه به معنای تسنن عام زیست می کرده است.
حجت الاسلام رهدار افزود: بحثم را با این سؤال شروع می کنم چرا با وجود اینکه در جهان تسنن به ویژه تسنن عربی، کتاب‌های اندیشه سیاسی به معنی عامش شامل دانش سیاسی، فلسفه، فقه و تاریخ سیاسی زیاد هست و حتی به مراتب بیشتر از حوزه اندیشه سیاسی تشیع است، چرا در جهان تسنن عربی انقلاب صورت نگرفته است؟
وی با تأکید بر اینکه یکی از بسترهای جهان تسنن اخوان المسلمین است، تأکید کرد: اخوان نتوانسته اندیشه‌اش را تبدیل به انقلاب کند. یکی از دلایلی که در جهان عرب سنی انقلاب صورت نگرفته و انقلاب اسلامی لااقل دشوار است، این است که برخلاف تشیع، جهان تسنن فاقد میراث پیوسته است و در جهان تشیع، نقطه ثقل اندیشه و معرفت دینی ما مکتب امامان معصوم (ع) است.
رئیس مؤسسه فتوح اندیشه بیان کرد: این اندیشه از زمان امامان تا امروز در اندیشه نمایندگان این مکتب تداومی در مقیاس حجیت پیدا کرده است. به گونه‌ای که فرض کنید ما وقتی می‌خواهیم درباره امام راحل سخن بگوییم ایشان را میراثدار جریان اجتهادی پیش از خود می‌دانیم، چون او از آسمان نیامده بلکه از عمق تاریخ شیعه ظهور پیدا کرده است.
وی با طرح این پرسش که چرا جهان اهل سنت قادر به انقلاب نیست، گفت: جهان اهل سنت به رغم داشتن میراث اندیشه در حوزه سیاسی نتوانسته انقلاب کند و به تغییر غیرخشن سیاسی نائل شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: به نظر می‌رسد اندیشمندان اهل سنت با نداشتن یک حجیت تاریخ و وجود گسست در اندیشه‌شان مجبور به بازاندیشی و گذشته‌گرایی بوده‌اند و این مانع از شکل‌گیری از انقلاب و تغییر شده است. ایشان به خلفای راشدین محدود هستند و نمی‌توانند حجیت تاریخی را از خلفای عثمانی و یا عباسی استخراج کنند.
وی تأکید کرد: از سوی دیگر عقل برای ایشان حجیت ندارد و در جایی که به عقل نزدیک می‌شوند یا گرایش آنها غربی است و یا گرایشات شیعی دارند. از این رو، سیدقطب با نزدیک شدن به عقل شیعی به نفی وضع موجود رسیده است و در وجه جزئی گفتمان اهل سنت به شیعه نزدیک شده و می‌توان دیالوگی با آن برقرار کرد، اما در وجه تفصیلی به خاطر نداشتن اصالت اندیشه در مقابل ما می‌ایستد.
رئیس مؤسسه فتوح اندیشه در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه مکتب اهل بیت(ع) برای ما تقیه را جایز دانسته در حالی که در انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) فرمودند تقیه حرام است، افزود: با این وجود هیچ کدام از ما احساس تضاد از این تفاوت نمی‌کنیم و سخنان امام (ره) را با سخنان امام جواد (ع) درباره تقیه در تضاد نمی‌دانیم.
وی تاکید کرد: حجیت تاریخی در بستر اجتهاد به ما رسیده است ولی حجیت تاریخی در بستر اهل سنت نیست. این یکی از دلایلی است که اندیشه انقلابی اهل سنت خشن است یا انقلابی نیست. معتقدم اندیشه‌های سید قطب نیز به داعش می‌رسد چون منطق مواجهه در بستر تاریخی ندارد پس به خشونت ختم می‌شود.
حجت‌الاسلام رهدار جریان اخوان را بستری برای تصرف تاریخی شیعه در تسنن دانست و اذعان کرد: می‌دانید که تسنن میراث فکری عقلانی ندارد. در چنین شرایطی افرادی مانند سید قطب بحث اجتهاد را مطرح می‌کنند این یک رسم شیعی است و من حتی در جریان اخوان همین اندازه را که عقل به میان آمده و به ما امکان دیالوگ می‌دهد نزدیک به رسم شیعی می‌دانم.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه جریان عقل گرای تسنن به دلیل فقدان نبوغ تاریخی و اصالت در تاریخ طولانی لازم است که خود را در سطح اجمال نگه دارد، یادآور شد: در اینجا آنها با ما نسبیت پیدا می‌کنند اما وقتی قرار است در سطح تفصیلی باشند از ما دور می‌شوند.
پایان پیام/
نظر شما