به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان، نشست بررسی عرفان از دیدگاه امام خمینی (ره) در سرای اهل قلم، با سخنرانی دکتر ابوالحسن تنهایی، عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد تهران مرکز، برگزار شد.
وی که در ابتدای سخنانش، موضوع بحث خود را با عنوان "جامع شناسی عرفان امام خمینی" معرفی کرد و اظهار داشت: همیشه در محافل مختلف مطرح بوده که عرفان با درویشی و تصوف متفاوت است و علت آن هم اختلاف سلسله عرفا و علما معرفی کرده اند که نه فقط در تاریخ اسلام و ایران، بلکه در سایر ادیان نیز می باشد.
مدیر گروه سابق جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، با طرح این پرسش ها که "آیا عرفان از دید حضرت امام، عرفان ساده نظری است یا عرفان عملی؟" و اینکه "اگر عرفان در نظر ایشان، عرفان عملی است، به تعبیری که ما در تاریخ شناسی عرفان بحث می کنیم، این عرفان سلسله ای است یا آزاد؟" تلاش کرد تا براساس تعاریف تاریخی، شناختی از عرفان امام به دست بدهد.
وی در توضیح عرفان نظری، گفت: عرفان نظری یعنی اینکه به بحث و گفتگو در کتاب ها و نوشته ها اکتفا شود و به مرحله عمل و رفتار وارد نمی شود. بارزترین شاهد برای این نمونه از عرفان، آموزه های محی الدین عربی در آثارش است.
مولف کتاب " درآمدی بر نظریات جامعه شناسی" عرفان عملی را دستورات استخراج شده از یک شریعت، معرفی کرد و گفت: در این عرفان بر طبق یک رویه و نظارت یک راهنما، که در فرهنگ قرآن به وحی و مرشد بیان شده است، فرد سالک پیش می رود و رشد می کند.
وی مدعی شد که عرفان های نوظهور امروزی ازجمله عرفان های آزاد هستند و سلسله اجازه هدایت و تربیت شاگرد آنها به صرفا به خودشان باز می گردد.
مولف کتاب " تاریخ اندیشه و نظریات جامعه شناختی" با اشاره به اینکه هر راهنمایی و ارشادی در هر مکتب عرفانی باید تحت تربیت یک استاد قرار بگیرد، اظهارداشت: تنها در این صورت است که می توان توقع داشت که فرد می تواند به بنیان شریعت آن دین مورد نظر دست یابد.
وی بر این باور است که مجموعا تمام سلاسل شناخته شده، اعم از مولویه، نقشی بندیه، پیرحاجاتیه، صفویه و ...، به دوازده یا چهارده سلسله می رسند، که به دوازده معصوم شیعه ختم خواهند شد. وی در این باره افزود: اما هیچ کدام از این سلسله ها به بزرگان صحابه حضرت یا خلفای راشدین، مثل ابوبکر، عمر و عثمان، اشاره ای نمی کنند.
مولف کتاب "جامعه شناسی پیشقراول در غرب جدید" با تاکید بر اینکه یکی از شاخصه های دینی، عرفان و تصوت است، اظهار داشت: مکتوبات حضرت امام در مطالعه جامعه شناسی دینی در شاخه عرفان و تصوف، نشان دهنده واقعیتی است که او به آن ها رجوع کرده و از آن ها تقلید نموده است.
وی با این بیان که عرفان، گفتگو و گفتار نیست، بلکه عمل به دستور استاد ربانی و تغییر در نفس و خود را مبرا کردن است، اظهار داشت: همه عرفای عملی، داشتن مرشد و اطاعت از او را واجب می دانند و این واژه را از آموزه های قرآنی اخذ کرده اند که آن یکی از اسامی خداست که در آیه 18 سوره کهف به آن اشاره شده است.
مولف کتاب " جامعه شناسی عرفای مسلمان" با شهودی و حضوری خواندن شناخت و آگاهی در نزد عرفای عملی و سلسله ای، ادامه داد: علم به زیادی تعلیم و تعلم نیست، بلکه علم نوری است که از طریق قلب به شخصی که در جریان سلوک است تفویض می شود.
وی بر این باور است که معمولا عرفای عملی و سلسله ای، فلسفه هستی شناختی شان را از جهان فلسفه وحدت وجود است و معتقدند که هر چه که هست، جلوه ای از اوست.
مولف کتاب " جامعه شناسی در غرب باستان" به بزرگترین هشدار امام به طلبه ها اشاره کرد و گفت: امام تاکید داشت که اگر عرفان را مطالعه کردید و یا دراویش را دیدید، نگویید که ایشان کافرند، بلکه بگویید که من نفهمیدم.
وی در همین راستا از مقام اباذر و سلمان در صدر اسلام یاد کرد و گفت: سلمان در مقام وحدت بود، در حالی که اباذر هنوز در مقام کثرت باقی مانده بود و وقتی سلمان به شهود رسید، اباذر به او ایراد گرفت.
مولف کتاب " جامعه شناسی متفکرین مسلمان" با بیان این آموزه از عرفان که عارف همه را جلوه حق می داند، ادامه داد: از همین روست که حضرت علی(ع)، آنچنان که در تاریخ بیان شده است، تمایلی ندارد تا با قاتل خود بدرفتاری کند. همچنین در تاریخ، هیچ نفرینی از سوی ائمه علیه بنی امیه به طور مستقیم ذکر نشده است.
وی مدعی شد که حکم قرآن پلورالیزم است و برخلاف آنکه برخی این آموزه های ناقص را از غرب وارد می کنند، دموکراسی و پلورالیزم کامل را در کتب آسمانی داریم. وی در این باره افزود: اگر بر اساس قرآن رفتار کنیم، دیگر عده ای که شهادات سلاسله را قبول دارند را کافر و ملحد نمی دانیم.
مولف کتاب " جامعه شناسی نظری" شریعت را لازم اما غیر کافی از منظر امام معرفی کرد و گفت: در دیدگاه حضرت امام، هیچ گاه شریعت و طریقت از هم جدا نمی شوند. شرط خلفای سلسله ای این است که شریعت همیشه همراه طریقت است و شرط کافی بودن شریعت، طریقت است.
پایان پیام/
نظر شما