محمدحسین توانایی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام در گفتگو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان در تبیین شرایط منجر به صلح امام حسن علیه السلام گفت: شرایط دوران امامت امام حسن مجتبی علیه السلام بدون توجه به مقطعی قبل از دوران امامت ایشان شاید به درستی قابل تحلیل نباشد. در زمان امام علی علیه السلام معاویه در شام یا سوریه فعلی حکومت می کرد و مشکلاتی برای چند سال امامت و رهبری حضرت فراهم کرد که از همه آنها معروف‌تر جنگ صفین بود که نهایتاً منجر به بحث حکمیت شد و شاید از همانجا هم زمینه برای دوره امامت امام مجتبی علیه السلام فراهم گردید.
وی افزود: اگر به زمانی قلل تر از آن نیز مراجعه شود می بینیم که در مقطعی از زمان پیامبر صل الله علیه و آله نیز در سال ششم هجرت صلحی با مشرکان مکه برقرار کرد به نام صلح حدیبیه در صلح حدیبیه رسول الله صل الله علیه و آله برای حفظ دین و حمایت از پیروان خود به ناچار شرایط را از نظر تاکتیکی در وضعیتی دیدند که ضروری دانستند با مشرکان صلح کنند. از نظر ایشان و طبق آیات قرآن در سوره فتح این صلح مقدمه ای بود برای پیروزیهای مسلمانان در سال 8 هجری که سوره فتح نیز در همان سال ششم و هنگام انجام صلح حدیبیه بر پیامبر نازل شد و خداوند از ان صلح به عنوان فتح و پیروزی اشکار یاد کرد.
این پژوهشگر تاریخ اسلام تصریح کرد: بنابراین گاهی جنگ و گاهی صلح می تواند انسان را به هدف خود برساند جنگ یا صلح هیچ کدام هدف نیستند بلکه ابزاری هستند برای رسیدن به اهداف بالاتر. این تاکتیک در زمان پیامبر صل الله علیه وآله انجام شد برای حفظ و بقای دین و جان مسلمانان. در زمان امام علی علیه السلام نیز حضرت به ناچار حکمیت را پذیرفتند چون از طرف سپاهیان خود در تنگنا قرار گرفتند. امام مجتبی علیه السلام نیز پس از اینکه اوضاع و شرایط را به گونه ای دیدند که احساس کردند برای حفظ دین پیامبر و بقای نظام امامت و حفظ جان تعداد اندکی از شیعیان وفادار بایستی از این تاکتیک استفاده کننده مجبور به پذیرش صلح شدند.
توانایی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد شرایط اجتماعی زمان امام مجتبی علیه السلام به گونه ای بود که اگر حضرت اباعبدالله علیه السلام هم در ان شرایط قرار می‌گرفتند صلح را می‌پذیرفتند همچنان که اگر امام حسن علیه السلام در زمان برادر خود بودند هرگز با یزید سازش نمی کردند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام با اشاره به برخی از عملکردهای معاویه گفت: معاویه از یک طرف به ظاهر به مسایل اسلامی پایبند بود اما در عمل برخلاف شریعت اسلامی عمل می کرد. بنابراین هرگز نمی توانست جانشین و خلیفه پیامبر باشد در همین رابطه در منابع اهل سنت روایت شده است که معاویه اذان را در نماز عید فطر و عید قربان رواج داد در صورتی که در زمان رسول خدا صل الله عله وآله تنها برای نمازهای واجب اذان گفته می شد و این کار برخلاف سیره رسول الله و حتی روش خلفای پیشین بود. همچنین معاویه در مورد نماز روز جمعه را روز چهارشنبه به جا آورد و مردم نیز اعتراضی نکردند. مواردی از این دست در دوران معاویه فراوان به چشم می خورد که احکام مسلم اسلامی را نقض می کرد.
وی خاطرنشان کرد: امام مجتبی علیه السلام تمام تلاش خود را به کار گرفتند که ابتدا او را موعظه کرده و از طریق ارسال نامه به آیین راستین پیامبر دعوت کنند معاویه دقیقاً مانند رامسس اول و دوم (فراعنه مصر) و پادشاهان حکومت می کرد و مردم در خفقان بودند. او به اندرزهای امام نیز پاسخی نداد و حتی به سوی عراق لشکرکشی کرد امام نیز شیعیان را برای مقابله با سپاه معاویه حرکت داد اما در هنگام مواجهه و نبرد متاسفانه برخی از یاران دنیازده امام توسط معاویه و اطرافیانش تطمیع شده و به سپاه معاویه ملحق شده است.
این تحلیلگر تاریخ اسلام افزود: این واقعه نشان می دهد که دنیازدگی و دوری از دین و وابستگی به ظواهر دنیایی در آن روزگار رواج بسیار داشت و هرگاه پای دنیا و وابستگی به ان در میان باشد چه پیامبران الهی چه امامان و چه اولیای خدا به تنهایی نمی توانند کاری از پیش ببرند به همین دلیل امام هنگامی که احساس کردن در میان یاران افرادی که عزم جدی برای مقابله با معاویه و سردمداران کفر و نفاق داشته باشند بسیار ناچیز هستند به ناچار تن به صلح دادند.
البته امام در این صلح سه هدف عالی را دنبال می کردند یعنی حفظ دین پیامبر (ص)، بقای نظام امامت و حفظ شیعیان و دوری از تفرقه که این اهداف در قالب این صلح محقق شد. هر چند معاویه بعدها در بسیاری از موارد به مفاد این صلح‌نامه عمل نکرد اما همینقدر که امام به شکل حداقلی توانستند نظام امامت و شیعیان را حفظ کنند تا در آینده شیعه بتواند خود را بازسازی کند، کار بسیار ارزشمند و ستودنی ای بود که توسط حضرت جامعه عمل پوشید.
پایان پیام/
نظر شما