حجت الاسلام محسن ادیب بهروز، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفتگو با خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان گفت: در رابطه با زیارت اهل بیت (ع) روایتی منتسب به امام معصوم (ع) وجود دارد که زیارت در مرتبه اول به عنوان یک «دین» نسبت به امام برای شیعه مطرح می شود.
مفهوم «دین» آن است که اگر انجام شود فرد حقی بر عهده داشته که آن را انجام نداده و بدهی ای دارد که پرداخت نکرده است. این مطلب گویای آن است که زیارت امامان معصوم فراتر از یک کار مستحبی است و به قدری ضرورت دارد که به عنوان یک دین مطرح می شود و اگر حقی بر عهده فرد باشد و آن را انجام ندهد، ترک این حق می تواند غضب الهی را در پی داشته باشد.
وی افزود: با توجه به این مسئله، در مرحله ابتدایی و نخستین زیارت، بحث از توانستن و توان افراد برای زیارت نیست. بلکه این اختیارها و انتخاب ها (برای این که به زیارت برویم یا نرویم) و توانستن یا نتوانستن در دفعات آتی زیارت مطرح می شود نه در بار اول زیارت. طبق آنچه که در کتاب کامل الزیارات نقل شده هر شیعه باید به عنوان اینکه حق معصوم بر گردن اوست به زیارت مشرف شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی خاطرنشان کرد: ما در تشرف هایمان به مزار ائمه(ع) معمولا به دنبال گرفتن جواب برای حل مشکلات هستیم که البته این مسئله اشکالی ندارد. اما پیام این روایت که زیارت را نوعی دین و حق معصوم بر شیعه می داند، این است که من برای بار نخست به زیارت معصوم می روم برای اینکه ادای دین کنم و این حق را به جای آورم یعنی تاکید بر این است که حق آنها بر من است که به زیارت بروم.
حجت الاسلام ادیب در ادامه با اشاره به برخی روایات که در آنها نسبت به زیارت ائمه معصومین(ع) سفارش شده است، تصریح کرد: وقتی این روایات را در کنار روایت مذکور که پیش تر به آن اشاره کردیم قرار می دهیم به این نتیجه می رسیم که اولین بار به زیارت رفتن، نوعی ادای حق معصوم است و یک نوع الزام در آن وجود دارد. و اختیاری بودن یا نبودن آن در دفعات بعدی یا اینکه با چه شرایطی به زیارت معصوم برویم و مختار بودن انسان در اینکه هر زمان که فرصت داشت به زیارت مشرف شود برای دفعات دوم یا سوم زیارت است.
تشرف به زیارت هر یک از معصومین(ع) در بار نخست، حکم ادای دین ما نسبت به آن معصوم دارد به این مفهوم که من اصولا نمی توانم از این حق عدول کنم. بنابراین زیارت همه معصومین حداقل برای یک بار به عنوان یک «حق » مطرح می شود که باید در اولین زمان ممکن ادا شود.
وی خاطرنشان کرد: در گام دوم با مراجعه به برخی از متون دینی از جمله زیارت جامعه کبیره، زیارت عاشورا و دعای توسل و سایر زیاراتی که در دسترس ما وجود دارد می بینیم که زیارت همه امامان معصوم از اهمیت و فضیلت برخوردار است و شاید در نگاه اول در زیارت معصومین تفاوتی دیده نمی شود مگر در دو مورد که این دو مورد در روایتی ویژه تشریح شده است. مبنی بر این که زیارت حضرت امام حسین (ع) را برای عموم مردم و زیارت حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) را برای خواص می داند، پس این دو امام نسبت به سایر ائمه متفاوت هستند.
عضو گروه تاریخ حوزه علمیه خواهران در تبیین این مسئله تصریح کرد: چنین استنباط می شود که مفهوم این روایت آن است که در تشرف به حضور این دو امام بزرگوار، وجود مبارک امام حسین (ع) از بسیاری از حقوق چشم پوشیده و لطف خود را شامل حال عموم مردم کرده و همه را پذیرا می شوند. یعنی فراتر از آن حقی که معصوم در نظام هستی دارد که می بایست در ورود به محضر آنها رعایت شود و آدابی که ما در زیارت می بایست مقید به آن باشیم از جمله در حالت ایستاده و با احترام و ادب کامل زیارت کردن.
آنجا که نقل شده عموم مردم به زیارت امام حسین (ع) مشرف می شوند، مقصود و منظور از عموم آن است که حتی برخی افراد که نمی دانند و اطلاع ندارند که در زیارت معصوم می بایست مقید به آداب ویژه زیارت بود و آن را رعایت نمی کنند هم به زیات می روند، اما این فرد در واقع به زیارت ورود پیدا نکرده و تصور زیارت دارد اما تصدیقا زیارت را نیافته است. در حالی که امام حسین (ع) از این حق می گذرند و به نوعی خود حضرت به زائرانش کمک می کند که حتی بدون رعایت این آداب نیز بتواند به زیارت مشرف شده و در آن سهیم شود.
حجت الاسلام ادیب در ادامه به نقلی از مرحوم آیت الله بهجت در این رابطه اشاره کرد و افزود: تأکیدی که ایشان بر زیارت امام رضا (ع) دارند از این نگاه است که وجود مبارک امام رضا (ع) در میان اهل بیت (ع) - با توجه به اینکه بخش اعظمی از دوران امامت آن حضرت در ایران سپری می شود - نقش بسزایی در حفظ و گسترش تشیع به ویژه در ایران داشته است.
البته مقصود ما در اینجا ایران زمان خلفای عباسی است که از نظر جغرافیایی با ایران فعلی کاملا متفاوت است و می توان گفت ایران زمان خلفای عباسی بسیار وسیع تر و گسترده تر از ایران امروزی بوده است.
در ایران آن زمان که بخشی از عمر مبارک امام رضا (ع) در آن صرف می شود بر اساس برنامه های حضرت شیعه دوباره احیا می گردد. چرا که پس از شهادت امام حسین (ع) می رفت که اثری از اسلام باقی نماند چون یزید می خواست اسلام را کاملا از میان بردارد و حتی نامی از آن نباشد برخلاف معاویه و سایر خلفا که می خواستند تنها محتوا و متن اسلام را از بین ببرند، یزید حتی اجازه باقی ماندن نامی از اسلام را هم نمی داد بنابراین پس از شهادت امام حسین (ع) تا زمان امام رضا (ع) تمامی تلاش های اهل بیت در مسیر حفظ اسلام در قالب تشیع و تثبیت و احیای آن بوده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی یادآور شد: در همین راستا امام رضا (ع) شیعه را گسترش می دهند یعنی اگر فرض کنیم از جهت آماری شیعیان امیرالمومنین (ع) به جز تعداد معدودی از آنها همگی در کربلا به شهادت می رسند این مقدمات در دوران سایر ائمه تا امام رضا (ع) شرایطی را فراهم می کند که تعداد شیعیان در زمان حضرت ثامن الحجج(ع) گسترش چشمگیری داشته باشد به گونه ای که وقتی حضرت وارد ایران می شوند و حدیث معروف و مشهور سلسله الذهب را روایت می کنند در ضمن این حدیث حضرت اهل بیت(ع) را که می رفت در اذهان مردم و در جامعه اسلامی به فراموشی سپرده شود به عنوان شرط ایمنی از عذاب الهی برمی شمرند. این مطلب گویای آن است که اقدام امام در گسترش شیعه بسیار موثر بوده است.
حجت الاسلام ادیب افزود: شیعه به معنای انسانی است که معتقد به ولایت الهی اهل بیت (ع) است و آغاز دوباره این جریان را از وجود امام رضا (ع) باید دانست از این جهت شایسته است که ما نسبت به زیارت ایشان اهتمام بیشتری داشته باشیم.
وی خاطرنشان کرد: ما در زیارت امام رضا (ع) به محضر امامی می رویم که در مجموعه پازل معرفتی ما آغازگر یک حرکت پیامبرگونه و رسول اللهی است و ما عصر امام رضا (ع) را با عنوان عصر احیای تشیع و گسترش شیعه رسول الله نامگذاری می کنیم. به دلیل این اقدام حضرت ثامن الحجج (ع) طبیعی است که من نسبت به امامی که مرا از مکتبی غیر الهی که به اسم اسلام معرفی می شد جدا کرده و به مکتبی که رسول خدا (ص) آن را تثبیت نمودند، بازمی گرداند به همین دلیل زیارت امام رضا(ع) در میان اهل بیت اهمیت بیشتری می یابد.
پایان پیام/
نظر شما