حجت الاسلام عبدالکریم بهجت پور، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفتگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان در پاسخ به این سوال که به تصریح آیات قرآن از جمله آیه 93 سوره نحل "یُضِلُّ مَن یَشَاء وَ یَهْدِی مَن یَشَاء؛ خداوند هر که را بخواهد، گمراه می کند و هر کس را بخواهد هدایت" چگونه اختیار انسان در هدایت و گمراهی خود تعریف و توجیه می شود و آیا این آیه سلب اختیار و اراده از انسان در ضلالت و هدایت نمی کند، گفت: بین هدایت و ضلالتی که در قرآن مطرح شده و عملکرد انسان، ارتباط برقرار است.
وی ادامه داد: بحث هدایت این گونه مطرح می شود که خداوند از ابتدا زمینه هدایت عمومی را برای انسان ها فراهم کرده و همه را به صراط مستقیم و مسیر صحیح دعوت کرده است؛ انسان ها نیز در برابر این امر واکنش نشان می دهند و بر اساس این واکنش، جنبه های بعدی هدایت و لایه های دوم و سوم و چهارم و ... آن، مطابق رفتار انسان ها متفاوت خواهد بود.
این قرآن پژوه تصریح کرد: دلیل این امر آن است که پایه های نخست هدایت، نقش پیلوت و شالوده برنامه های دین را بازی می کنند به این معنا که مثلا اگر کسی ربوبیت خدا را به عنوان خدایی که صاحب اختیار انسان است و از این حیث مقام به او دستوراتی را می دهد که اگر انسانی ربوبیت خدا را نپذیرفته باشد، فرامین الهی را هم نمی پذیرد.
وی عنوان کرد: این مساله یک نقش پایه ای دارد و در مرحله دوم خداوند که صاحب اختیار و خالق انسان است، به او دستوراتی می دهد یا رسولی می فرستد یا کتابی به نام قرآن که حاوی معارف دین و دستورات سعادت بخش است، اما کسی که مرحله نخست یعنی ربوبیت را نپذیرفته، قطعا در برابر این دستور واکنش مثبت نشان نمی دهد اما انسانی که هدایت مرحله اول را پذیرفته، هدایت مراحل بعدی را نیز که با عمل به دستورات الهی محقق می شود، از آنِ خود می کند.
مفسر صاحب سبک قرآن کریم ابراز کرد: بنابراین این هدایت های دوم و سوم و بعدی که از سوی خدا آمده است، به او نیز نسبت داده می شود و در حقیقت این انعکاس رفتار ما انسان هاست و خود به اختیار خود هدایت و ضلالت را می پذیریم و خداوند نیز مطابق پذیرش ما زمینه های هر مسیر را فراهم می کند نه اینکه به طور عمدی کسی را گمراه کند و می فرماید «کذالک یضل الله من یشاء».
وی با تاکید بر اینکه هدایت مراتب متعددی دارد، خاطرنشان کرد: البته هدایت و ضلالت یاد شده تنها در برابر ربوبیت خدا نیست و در هر امری از زندگی ممکن است اتفاق بیفتد و فقط محدود به کفر نمی شود و در تمامی مراحل بستگی به پذیرش و واکنش انسان ها دارد و خدا در هر مسیر انتخابی، نقش مددرسانی در آن جاده را خواهد داشت.
پایان پیام/
نظر شما