حضور مستمر در مسجد باید با فرهنگ مردم عجین شود

به گزارش خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان،‌ محور شدن یک مسجد در سطح محله و میزان محبوبیت آن میان مردم در گرو فعالیت های آن مسجد است،‌ در واقع هرچه قدر که متولیان یک مسجد بتوانند از حضور مردم در برنامه های مسجد استفاده کنند به همان نسبت می توان امیدوار بود که تربیت مسجدی در آن محله و به ویژه میان قشر نوجوان و جوان شکل گیرد.

مسجد امام رضا(ع) از جمله مساجد قدیمی و معروف تهران است که از این ویژگی های برخودار است،‌ به همین بهانه گفت وگویی با آیت الله «سیدباقر میردامادی»، امام جماعت این مسجد داشتیم تا نظر وی را در مورد فعالیت های این مسجد و راهکارهای افزایش تعامل میان مردم و مسجد جویا شویم.

برای شروع بحث از مسجد خودتان بگویید، چه سالی به عنوان امام جماعت این مسجد شناخته شدید و  طی این مدت شرایط مسجد چه طور بود؟

من در سال 1357 به دستور مرحوم آیت الله مرعشی نجفی به عنوان امام جماعت مسجد امام رضا تهران منصوب شدم. من به مدت هفت سال نزد ایشان تلمذ کردم و ایشان مرا می شناخت. به خاطر دارم در سفری که به مکه رفته بودم برخی همراهان و برادرانی که با من همراه بودند نزد آیت الله مرعشی نجفی رفته و از ایشان خواستند که من به عنوان امام جماعت این مسجد در تهران حضور یابم این بود که از اصفهان به تهران آمدم، برایم سخت بود اما آمدم و در حال حاضر 34 سال است که در این مسجد به عنوان امام جماعت فعالیت دارم.

وقتی که به مسجد امام رضا در تهران آمدم تنها بیست درصد از مسجد ساخته شده بود اما حالا به لطف خدا و کمک خیرین مسجد را ساختیم و الان مسجد نمونه ای است .

اما در مورد شرایط مسجد، این مسجد 450 متر زیربنا دارد و در سه طبقه احداث شده است، سالن سخنرانی، و کتابخانه ای جامع با نام (مکتب الرضا) در این مسجد داریم که هم کتابخانه است و هم کلاس درس و دوره های مختلف آموزشی در آن برگزار می شود.

همچنین کسانی که می خواهند وارد حوزه شوند می آیند دوره های مختلفی را در این مسجد می بینند و از طریق مسجد به حوزه معرفی می شوند و تاکنون افراد بسیاری بودند که از سوی مسجد ما به حوزه معرفی شده اند . این مسجد در منطقه به گفته بسیاری از مسئولان مسجد نمونه است.

اینکه از مسجد شما به عنوان یک مسجد نمونه یاد می شود مرهون چیست؟ و اساسا چه فعالیت هایی باعث شده است که علاقه مندان برای تحصیل در حوزه های علمیه در دوره های آمادگی این مسجد شرکت کنند؟

یکی از عوامل مهم به نظر من نوع رفتار و رویکردی است که از سوی متولیان مساجد با مردم می شود، هرچه قدر رفتار نیکوتر باشد قطعا مردم اقبال بیشتری نسبت به برنامه های مسجد خواهند داشت و به طبع در این بین اگر برنامه ها و دوره های آموزشی و پژوهشی در حوزه های دینی برگزار شود مخاطبان خاص و همچنین والدینی که علاقه مند به ادامه تحصیل فرزندان خود در حوزه های علمیه هستند جذب خواهند شد.

البته فضای مسجد هم اثرگذار است، یعنی در فضای محدود نمی توان انتظار فعالیت های متعدد را داشت چراکه اساسا فضا پاسخگوی جمع حاضر نخواهد بود.

فارغ از این موارد که ذکر کردید مسجد امام رضا چه فعالیت های دیگری دارد؟

ببینید ما در بحث اعتکاف بسیار فعال هستیم، در واقع جزو پانصد مسجدی محسوب می شویم که در تهران مراسم اعتکاف را برگزار می کنند، می دانید که از میان سه هزار مسجد موجود در تهران تنها در پانصد مسجد مراسم اعتکاف برگزار می شود و ما در حال حاضر ده سال است که در مسجد خود این مراسم را برگزار می کنیم.

اشارات فراوانی در روایات نسبت به اهمیت مسجد در دین داریم، همچنین چندین آیه نیز در قرآن نسبت به این مساله اشاره مستقیم داشته است که حکایت از جایگاه رفیع مسجد در شاکله دین اسلام دارد، با این وصف اما امروز آنچنان که باید فعالیت های مساجد بعضا جا نیفتاده است، چه تحلیلی در این رابطه دارید؟

ببینید، اساسا مسجد در جامعه اسلامی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. خداوند در قرآن کریم نسبت به مسجد تاکیدات فراوانی داشته است و می فرماید « إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَى أُوْلَئِكَ أَن يَكُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِينَ » (مساجد خدا را تنها كسانى آباد مى‏كنند كه به خدا و روز بازپسين ايمان آورده و نماز برپا داشته و زكات داده و جز از خدا نترسيده‏اند پس اميد است كه اينان از راه‏يافتگان باشند ) .

بنابراین بر طبق این آیه ساختن مسجد توفیقی است که نصیب هرکسی نمی شود، افرادی که مومن نیستند موفق به ساختن مسجد نمی شوند،  وقتی در این آیه از (انما) استفاده شده است نشانه «حصر » است، در زبان عربی (حصر) یعنی این عمل فقط از دست فلان کس بر می آید بنابراین در این آیه تاکید آن است که مساجد را جز کسانی که به خدا ایمان آورده اند نمی توانند بسازند.

از سوی دیگر مسجد مقدس ترین مکان است که به نام خانه خدا ساخته می شود و از آنجایی که منصوب به خداست در نتیجه بایدها و نبایدهایی در مورد آن وجود دارد و باید احکام و آدابی را در مورد مسجد رعایت کرد از جمله شرط پاک بودن در ورود به مسجد شرط اهمیت به نظافت مسجد و خوشبو وارد شدن به مسجد و بسیاری از موارد که در روایات به آنها اشاره شده است. بنابراین مدیریت مسجد اهمیت بالایی دارد و اساسا  یکی از راهکارهای تحقق این شروط در مدیریت مسجد نهفته است که مدیریت به حق و وخوبی در مسجد وجود داشته باشد.

اینکه امروز می بینیم آنچنان که باید نسبت به امور جاری مساجد رسیدگی نمی شود ناشی از آن است که اهمیت مسجد و پیوند آن را با جامعه کم کرده ایم.

باز بودن درب مسجد در هر سه وقت تا چه اندازه در جذب مردم محل به مسجد اثرگذار است؟

بسیار اهمیت دارد، در واقع تمام فعالیت مسجد به نماز است، متاسفانه در برخی مساجد ما نماز صبح اقامه نمی شود، در حالی که مسجد فعال مسجدی است که بتواند هر سه نوبت را اقامه کند. مسجد ما از یک ساعت مانده به اذان صبح تا بعد از اقامه نماز و تا طلوع آفتاب باز است، همچنین یک ساعت قبل و بعد از نماز ظهر و عصر و مغرب عشا نیز به روی مردم باز است.

چه پیشنهادی دارید تا صفوف نماز جماعت مساجد بیشتر متشکل از جوانان باشد؟

تصور می کنم این امر به امام جماعت و نوع تعامل او با جوانان حاضر در مسجد بازگردد.  

  متاسفانه بسیاری از ائمه جماعات هنوز نمی توانند خود را با جوانان وقف دهند و این مشکلی است که باید مرتفع شود . توافق و وفق یافتن با محیط یک هنر است چراکه انسان در این راه باید از آنچه که خود معتقد است صرف نظر کند تا بتواند به تعامل با سایرین برسد.

اما با این وصف در برخی مساجد محتی سر کوچکترین مسایل اختلاف ایجاد می شود و همین اختلافات جزئی سبب می شود تا این تعامل که اشاره کردم ایجاد نشود.

لازمه ایجاد این تعامل چیست به بیا دیگر چه محیطی برای ایجاد این تعامل باید فراهم شود؟

ریشه برخی از این اختلافات را می توان در تفاوت سلیقه ها دانست و بعضا گاهی امکانات مساجد محدود است در نتیجه آنچنان که باید و شاید بودجه به تمامی امور نمی رسد و این اهم و فی الاهم کردن برای اجرای برنامه ها سبب اختلاف می شود.

کمی فضای بحث را تغییر دهیم، مردم برای امام حسین(ع) گریه می کنند و برای این عزاداری به مسجد می آیند، انگار عزاداری برای امام حسین(ع) در مساجد مساله ای است که با روح مردم عجین شده است، چه طور می توانیم در رابطه با سایر فعالیت ها این رویکرد را میان مردم جا بیندازیم؟

بله، انگار این قدر که مردم برای عزاداری امام حسین(ع) حاضرند به مسجد بیایند برای خدا نمی خواهند (با خنده) . البته این مزاح است اما باید بگویم این مساله جز فرهنگ مردم ایران است.

عزاداری برای سیدالشهدا(ع) در مسجد برای مردم یک فرهنگ شده است یعنی هرچه قدر هم در کوچه و خیابان عزاداری کنند باز هم مسجد جایگاه خود را دارد.

بنابراین مهم فرهنگ سازی است

دقیقا، برای مثال در زمان جنگ تحمیلی مسجد محور تمامی فعالیت ها شده بود، مثلا همین مسجد ما 150 شهید دارد، مردم مرتبا به مسجد رفت و آمد داشتند چراکه ارتباط مسجد را با زندگی خود کاملا محسوس درک می کردند. بنابراین فکر می کنم باید فرهنگ سازی داشته باشیم.

فاطمه فرامرزی

پایان پیام/