به گزارش خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، افزایش کارکرد مساجد و بهره مندی از ظرفیت های بی شمار آن در راستای فرهنگ سازی در حوزه سبک زندگی اسلامی یکی از مهمترین دغدغه های جامعه ماست.
نیل به این هدف مستلزم ایجاد امکانات و همچنین پیوند بیشتر مردم با مسجد است، بسیاری معتقدند تحقق این هدف از یک جنبه در گرو شبانه روزی شدن مساجد است چراکه از این مسیر ارتباط میان مردم و مسجد دوچندان می شود.
در راستای بررسی افزایش کارکردهای مساجد و همچنین چالش های فعلی در رابطه با تحقق این امر با حجت الاسلام «محمودرضا قاسمی»، استاد معارف دانشگاه شهید بهشتی و عضو هیئت علمی موسسه بهداشت معنوی به گفت وگو نشسته ایم که بخش اول آن از نظرتان می گذرد:
- به اعتقاد شما افزایش کارکرد مساجد از چه طرقی ممکن است، به هرحال از زمان صدر اسلام و سایر ادوار تاریخ اسلام، مساجد همواره یکی از ارکان اصلی جامعه اسلامی محسوب می شدند.
اگر بخواهیم انواع کارکردهای مساجد را بررسی کنیم نخست باید نگاهی به فلسفه تشکیل مسجد در صدر اسلام داشته باشیم، باید ببینیم که اصولا رسول اکرم(ص) و اولیای دین به مسجد چه نگاهی داشتند و بر این اساس چه مدلی را برای گسترش کارکردهای مسجد برای جامعه اسلامی مان می توانیم طراحی کنیم.
این نگاه سنتی که مسجد تنها جایگاه عبادت است طرز فکر درستی نیست اما متاسفانه همچنان در میان برخی افراد وجود دارد در حالی که اگر واقعا از این دید نگاه کنیم که مسجد در صدر اسلام سنگر حفاظت از مرزهای اسلام بوده است با نگرشی متفاوت نسبت به مسجد فکر می کنیم. رسول خدا(ص) در مسجد علم آموزی را پایه نهاد و بسیاری از مباحث را بیان می کرد؛ مسجد در واقع به جز کارکرد عبادی یک کلاس درس بود ضمن اینکه حضرت رسول مباحث و برنامه های جهادی را در مسجد ارایه و در عین حال حل و فصل اختلافات نیز در مسجد صورت می گرفت.
اگر بخواهم به صورت مصداقی تر بحث را ادامه دهم به ستون «وفود» در مسجد النبی اشاره می کنم که جایگاهی برای حضور هیئات مختلف برای دیدار با پیامبر (ص) بود، بنابراین در زمان صدر اسلام نگاه گسترده ای نسبت به مسجد وجود داشت.
بنابراین اگر امروز بخواهیم همان کارکردها یا اقلا بخشی از آن را برای مسجد تحقق بخشیم باید چنین نگرش جامعی را نسبت به مساجد داشته باشیم و برای حل مشکلات و آسیب هایی که در حوزه های مختلف اجتماعی وجود دارد چنین نگاهی را نسبت به مساجد داشته باشیم. امام راحل فرمود: مساجد سنگر است، سنگرها را حفظ کنید، این سخت امام خمینی(ره) یک دنیا حرف دارد و باید سرلوحه کار در حوزه مساجد قرار گیرد.
- این موارد البته شرایط ایده آل است و قطعا باید برنامه ریزی های متعددی در راستای تحقق آن شکل گیرد، هرچند که تاکنون نیز فعالیت های قابل توجهی وجود داشته است، با این اوصاف اما شاهد تغییر ملموسی نبوده ایم، به نظر شما علت این مسئله چیست؟
مشخص است، وقتی در مساجد ما صرفا جنبه عبادی تعریف می شود قطعا نمی توانیم انتظار داشته باشیم که جوان امروز با انبوهی از مشکلات به سوی مسجد بیاید، جوانی که آسیب اجتماعی دیده است نمی تواند به تنهایی مشکل خود را رفع کند، نیاز به یک ماوا و مشورت فکری دارد که در این میان مسجد بهترین گزینه هستند اما حقیقتا زمانی که صرفا رویکرد عبادی در مسجد وجود داشته باشد نمی توان انتظار داشت که چنین مواردی ممکن شود. البته این رویکرد تک بعدی در تمامی مساجد نیست اما به هرحال وجود دارد.
- راهکار تحقق و ایجاد چنین ارتباطی میان مردم و به ویژه جوانان با مساجد چیست، فکر نمی کنید ساعات باز بودن درب مساجد محدود است، بسیاری معتقدند شبانه روزی کردن مساجد یکی از بهترین راه ها در راستای ایجاد پیوند دوباره میان مردم و مسجد است، موافقید؟
البته شبانه روزی شدن مساجد اقدام مبارکی است، اما کافی نیست، بحث محتوا اهمیت بالایی دارد، اگر بخواهیم کارکرد مسجد را گسترش دهیم باید جذابیت محتوا نیز داشته باشیم، امام جماعت باید برای معرفی سبک زندگی اسلامی وقت بگذارد.
حرف من این است که مسجد در حیطه کارکردهای جامعه اسلامی یک پروژه است بنابراین امام جماعت بودن در چنین پروژه ای نیاز به کار و نگاه محتوایی دارد، امام جماعت بودن و نگاه ائمه جماعات نسبت به این مهم نباید به مثابه نگاه به یک شغل دولتی باشد.
امام جماعت باید وقف مسجد باشد چون مسجد یک پروژه عظیم فرهنگی است که نیاز به راهبر دارد.
- البته بخشی از این عدم توفیق به شرایط جامعه امروز بر می گردد، انواع رسانه ها و شبکه های های ماهواره ای و مجازی هدفی جز تخریب فرهنگ دینی ما به ویژه فرهنگ مسجدی ندارند و برنامه های متعدد رسانه ای را در راستای تحقق این امر اجرا می کنند، اولا به نظر شما چرا در این میان تاکید بر مسجد شده است و در وهله دیگر چه راهکارهایی را برای مقابله پیشنهاد می کنید؟
مسجد نهادی فرهنگ ساز است، به طبع برای مقابله با یک نهاد عظیم فرهنگی کار فرهنگی را هدف قرار می دهند و مسجد را نشانه می روند. در این بین اگر حفره هایی در سنگر عظیم مسجد ایجاد شده است به علت نبود کارهای محتوایی در سطح وسیع است، متاسفانه بسیاری از مساجد ما محل حضور افراد مسن شده است، البته این عیب نیست بلکه نشان از آن دارد که در جامعه تنها افراد پا به سن گذاشته مرتبا در مساجد حضور می یابند و جوانان در این بین کمتر در مسجد حاضر می شوند، علت این امر در نبود کارکردهای محتوایی جذاب در مساجد است. کارکرد مسجد باید منطبق با نیاز و آسیب های روز باشد.
برای مثال اگر امروز از بحث حجاب و پوشش صحبت کنیم باید این مباحث را تنها در حد شعار مطرح نکنیم بلکه از همین کانال مسجد از سبک زندگی اسلامی و اثرات مثبت حجاب در سیر زندگی بگوییم و تبیین کنیم که اصلی ترین کار حجاب صیانت از شخص است. مسئله حجاب و عفاف برای مردان جامعه نیز مطرح است، پوشش و ظاهر مناسب و رعایت حیا و عفت از جمله مواردی است که مردان نیز همچون زنان باید رعایت کنند.
ادامه دارد . . .
نظر شما