به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان، دکتر عماد افروغ، مدیرگروه علم و دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در ششمین دوره همایش فکری جوان ایرانی، پرسش‌های امروزی که با موضوع کرسی‌های آزاداندیشی ویژه "الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت" در تالار دهشور دانشکده علوم دانشگاه تهران برگزار شد، با موضوع بازخوانی هویت در الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت، به ایراد سخنرانی پرداخت.
وی در ابتدای سخنانش با طرح این پرسش که چه شده که دنیا متوجه مباحث هویتی در امر توسعه و پیشرفت شده است، اظهار داشت: اگر مروری به نظریه های توسعه داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که الگوی نوسازی با مدل های مختلفش چند پیش فرض اساسی دارند که به نوعی تلاش دارند تا به همه فرهنگ ها تحمیل کنند.
مولف "فضا و نابرابری اجتماعی" تغییرات و تحولات ساختی جوامع بشری در مسیر تکاملی بودن را به عنوان یکی از این پیش فرض ها معرفی کرد و گفت: در این رویکرد، علاوه بر تکاملی بودن این مسیر، نقطه اوج این تکامل را نیز امریکا می دانند.
وی از الگوی همگانی قرار گرفتن این توسعه سخن گفت و اظهار داشت: این الگو به گونه ای ترسیم شده است که همه کشورهای در حال توسعه باید به این الگو تمسک بجویند و غیر از این راه و گریزی ندارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس بر این باور است که در این الگوها تبیین می شود که عامل عقب افتادگی نیز صرفا درونی است و هیچ ربطی به استثمار و استعمار و چپاول دیگر دولت ها ندارد.
مولف "فرهنگ شناسی و حقوق فرهنگی" در همین باره افزود: در فرهنگی توسعه ای که در این میان به وجود آمد، گویی فقط یک الگوی توسعه بیشتر نداریم و آنچه هم هست صرفا در غرب اتفاق افتاده است.
وی از درگیری کشورها و فرهنگ ها با این فرهنگ توسعه سخن گفت و اظهار داشت: در نهایت شکست هایی که در الگو پذیری از این فرهنگ توسعه نصیب برخی ملت ها شد، تحولی رخ داد و در نهایت توسعه فرهنگی مطرح شد. این بدین معناست که پیش از آنکه به فرهنگ توسعه برسیم، این توسعه است که باید خود را با فرهنگ تطبیق دهد.
مولف "چشم اندازی نظری به تحلیل طبقاتی و توسعه" بر این باور است که امروزه مهم تر از آموزه های منسوخ شده جامعه شناسی، مردم دانش عملی دارند و تجربه زیست جهان را دارند و این دانش قطعی ترین دانش مردم است.
وی در این باره افزود: بنابراین نمی توان توسعه را یک الگوی تمام عیار برای همه ملت ها معرفی کرد بلکه در هر جامعه ای، بنا بر فرهنگ آن جامعه باید توسعه تعریف، تبیین و برای آن برنامه ریزی گردد.
رییس کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم شورای اسلامی، با اشاره به اینکه فرهنگ یک معرفت مشترک است، اظهار داشت: قابلیت یادگیری، سهیم بودن افراد در آن و قابلیت انتقالی بودن از نسلی به نسل دیگر از ویژگی های فرهنگ است.
وی مهمترین رکن فرهنگ را جهان بینی فرهنگی دانست و گفت: مهمترین لایه فرهنگ، جهان بینی است که به ساحت هستی شناسی انسان باز می گردد. این همان هویتی است که ملت ها به دنبال آنند و تلاش می کنند تا برای خود ترسیم نمایند.
دکتر افروغ با طرح اینکه هویت ایرانی، مولفه هایی دارد، درباره اولین مولفه آن اظهار داشت: ایرانیان هیچگاه بت پرست نبودند و مخصوصا از زرتشت به بعد، هیچ سابقه رب النوع ندارند.
وی تلفیق بین دین و سیاست را مولفه دوم هویت ایرانی دانست و گفت: این جدایی اصلا با مفهوم ایرانی سازگار نیست. ایرانی هر وقت احساس بحران هویت کرده است، شناسنامه خود را تدوین نموده و این امر در دوره ساسانیان، صفویه و برای بار سوم در انقلاب اسلامی صورت گرفت.
مدیر گروه علم و دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بر این باور است که هر چند هویت ایرانی در گروه تلفیق دین و سیاست است، اما همیشه تاکید شده که جهت از سیاست به سوی دین نیست، بلکه رویکردها هماره از دین به سوی سیاست است و اگر جهت عوض شود و دین و اخلاق سیاسی شود، زنگ خطر است.
وی از آشتی ناپذیر بودن حق و باطل به عنوان مولفه سوم هویت ایرانی نام برد و گفت: در مقطع اول انقلاب تعارضی بین اسلامیت و ایرانیت داشتیم، و مدتی سر از اسلامیت محض در آوردیم و امروزه نیز زمزمه های ایرانیت محض به گوش می خورد.
دکتر افروغ با بیان اینکه عنصر هویت بخش ما، دینی است، به گفته های شهید مطهری در کتاب نهضت های اسلامی در یکصد سال اخیر اشاره کرد و گفت: شهید مطهری عقیده دارد که عاملی که باعث انقلاب شد ارائه شناسانامه های جعلی و موهوم برای ایرانیان و ایرانیت آنها بود و یکی از آفات نظام، بازگشت به ایرانی گرایی های کاذب است؛ چرا که هیچ شکلی از حکومت مقدس نیست، بلکه هماره ملاک ها و معیارها مقدس اند.
وی در دامه سخنانش توجه به جایگاه انسان و شناخت شناسی را دو مولفه اساسی برای طرح الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت ذکر کرد و گفت: باید در این مسیر اجازه بدهیم تا همه سوال ها و چالش هایشان را مطرح کنند و این امر جز با آزادی امکان پذیر نیست.
پایان پیام/
نظر شما