به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام دکتر علیرضا قائمی نیا، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و مولف کتاب «معناشناسی شناختی قرآن»، در نشست رونمایی از این کتاب در سرای اهل قلم نمایشگاه کتاب، گفت: ایده کتاب را پیش از این با عنوان "اعجازشناسی قرآن" در مقالاتی نوشته بودم اما لازم بود که به صورت نظام مند و منسجم نیز به چاپ برسد.
وی با اشاره به سه نظریه مهم زبان شناسی یعنی زبان شناسی صورت گرا، زایشی و شناختی، گفت: از نظر من، زبان شناسی شناختی به عنوان واپسین نظریه زبان شناسی امروز، از نظر قابلت های فراوان و چشم اندازهایی که در اختیار محقق قرار می دهد، با روش های پیشین قابل مقایسه نیست و به نوعی می توان گفت، تکامل بخش نظریه های پیش از خود است.
دکتر قائمی نیا در تشریح پژوهش خود اظهار داشت: در این رساله، نظریه شناختی زبان را در آیات قرآن کریم پیاده کردم تا نتایج معنایی و تفسیری آن را بسنجم. وی افزود: البته این شیوه مواجهه با متون دینی بی سابقه نیست. پیش از این "ایزوتسو" نیز، در فهم متون دینی از مباحث جدید معناشناسی بهره برد، اما نگرش او متأثر از نظریات دهه 50 و 60 بود؛ در حالی که بسیاری از تغییرات زبان شناسی جدید و از جمله همین تئوری شناختی زبان، متعلق به دهه های اخیر است.
مولف کتاب «معناشناسی شناختی قرآن» ادامه داد: معنا، مجموعه اطلاعاتی است که در ذهن گوینده است و آن ها را می تواند به شکل های گوناگونی ترکیب کند. این نحوه ترکیب و نظام مندی، مفهوم سازی است و نظریه شناختی می کوشد به اصول این مفهوم سازی پی ببرد تا بتوان از متن، پلی به معنای مورد نظر گوینده زد.
قابلیت های نظریه شناختی در فهم متون دینی موضوع دیگری بود که این پژوهشگر دینی درباره آن گفت: تا آن جا که من از این نظریه در فهم متون دینی بهره برده ام، نتایج جالب توجه و تحلیل های پرباری به دست آمده که بر بسیاری از نگاه های سنتی قوت دارد، راه های جدیدی برای غلبه بر انسداد حاکم بر مفاهیم دینی می گشاید و به طور کلی حلال بسیاری از معضلات کلامی و تفسیری است.
دکتر قائمی نیا در بخش دیگری از سخنان خود، قرآن کریم را واجد لایه های مختلف معانی دانست و تأکید کرد: گرچه بخشی از اساتید عرفان حوزه، تفسیر مبتنی نظریه شناختی زبان را برنمی تابند، اما باید گفت که این نظریه، به اولین (سطحی ترین) لایه یعنی دریافت معنا از زبان می پردازد و بنابراین منافاتی با برداشت های رمزی، تمثیلی و عرفانی از آیات قرآن ایجاد نمی کند.
وی افزود: در این زمینه می توان نگرش تفسیری علامه طباطبایی را مورد توجه قرار داد که ایشان تفسیر را از مباحث زبانی آغاز می کنند و آرام آرام به معانی عرفانی و باطنی قرآن می رسند که من این شیوه را بیشتر می پسندم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نگرش خود به نظریه های غربی را نگرش انباشتی معرفی کرد و ابراز داشت: همچنان که هیچ نظریه مدرنیستی تمامیت ندارد و به طور مداوم مورد ترمیم قرار می گیرد، من نیز زبان شناسی شناختی را به طور مطلق نپذیرفته ام و با توجه به مباحث اسلامی، گاهی به جرح و تعدیل این نظریه دست زده ام.
دکتر قائمی نیا، با انتقاد از مواجهه صرفاً نظری با علوم شناختی غربی در ایران گفت: در مباحث دینی باید به وجه پراگماتیستی وعملگرایانه این نظریات توجه کرد. امروز حوزه و دانشگاه، از این نظریات به طور کاربردی بهره نمی برند و این در حالی است که در خود غرب، وجه پراگماتیستی نظریات، اصل اساسی است.
پایان پیام/
نظر شما