به گزارش خبرگزاری شبستان از استان گلستان، قربان عباسی، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان با اشاره به اهمیت ثبت جهانی دیوار بزرگ گرگان گفت: پس ازگذشت چند ماه از ثبت جهانی گنبد قابوس، ثبت جهانی دیوار بزرگ گرگان با تاکیدات حضرت آیت الله نورمفیدی نماینده ولی فقیه در استان گلستان و جناب آقای قناعت استاندار محترم استان گلستان در دستور کار قرار گرفت.
وی همچنین به نقل قول نماینده ولی فقیه دراستان گلستان در خصوص ثبت جهانی دیوار بزرگ گرگان اشاره کرد و افزود: وی فرمودند گنبد قابوس مهم است ولی دیوار بزرگ گرگان مهم تر است.
عباسی ادامه داد: پس از پیگیری مستمر، دیوار بزرگ گرگان، به عنوان نامزد ثبت جهانی قرار گرفته و اکنون تهیه پرونده آن به جریان افتاده است.
وی خاطرنشان کرد: این افتخاری است که توانستیم دریک سال هم گنبد قابوس را درفهرست جهانی ثبت و هم دیوار بزرگ گرگان را کاندید ثبت جهانی کنیم.
عباسی اظهار امیدواری کرد: همان طور که گنبد قابوس در کمترین زمان و بدون مخالفت در فهرست جهانی ثبت شد، امیدواریم با تکمیل پرونده دیوار بزرگ گرگان و مستندات لازم، نسبت به ثبت جهانی این اثر تاریخی اقدام شود.
حمید عمرانی رکاوندی، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان نیز در ادامه به رونداقدامات انجام شده در پروژه دیوار بزرگ گرگان اشاره کرد و افزود: پس از شناسایی و مستند سازی مسیر دیوار گرگان، این اثر با شماره 2345 درفهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و با قرارگیری در فهرست پروژه های بزرگ سازمان میراث فرهنگی، پایگاه میراث فرهنگی دیوار بزرگ گرگان تشکیل و مطالعات باستان شناسی گسترده و مطالعات میان رشته ای آن آغاز شد.
وی افزود: پس ازآن دفتر پایگاه میراث فرهنگی دیوار بزرگ گرگان در خانه مفیدیان تاسیس و میله گذاری و نصب علائم هشدار دهنده درحریم تاریخی این اثر انجام شد، همچنین مطالعات راهبردی و چشم انداز بیست ساله قلمرو دیوار بزرگ گرگان صورت پذیرفته و در روند مطالعات گسترده باستان شناختی نیز با دانشگاه ادینبورگ ودورهام کشور بریتانیا همکاری صورت گرفت.
مدیر پایگاه دیوار بزرگ گرگان تصریح کرد: مقالات فارسی و انگلیسی نیز دراین راستا در نشریات تخصصی داخلی وخارجی چاپ شده و مطالعات باستان شناسی زیر آب در خلیج گرگان و دریای خزر طی دو مرحله انجام شده است.
عمرانی رکاوندی ادامه داد: نقشه Gps وGis مسیر دیوار بزرگ گرگان تهیه شده و کتاب دیوار بزرگ گرگان با عنوان قدرت امپراطوری ایران در دوران باستان (دیوار بزرگ گرگان و چشم انداز مرزی ایران در دوره ساسانی) به زبان انگلیسی و خلاصه فارسی به زودی چاپ و منتشر می شود.
وی همچنین به تکمیل و ارسال فرم نامزدی ثبت در فهرست میراث جهانی به زبان فارسی و انگلیسی اشاره داشت و افزود: درخواست اعتبار تهیه پرونده ثبت میراث جهانی از ردیف اعتبارات ملی و استانی در دست اقدام است و اولین جلسه هم اندیشی روند ثبت جهانی دیوار بزرگ گرگان با حضور مدیران ارشد دستگاه های اجرایی به ریاست استاندار محترم استان گلستان تشکیل شده است.
این مقام مسوول یادآور شد: دیوار بزرگ گرگان، دیواری است در سراسر شمال استان گلستان و این دیوار با نام‌های سد اسکندر، سد پیروز، سد انوشیروان، قزل‌آلان و مار سرخ شناخته می شود.
این دیوار از شرق دریای خزر شروع شده و پس از عبور از ضلع شمالی گرگانرود و دشت‌های وسیع شهرستان‌های ترکمن، آق قلا، گنبد کاووس و کلاله )ترکمن صحرا ) به کوه های پیشکمر ختم می شود، سپس با وقفه ای در حدود 3 کیلومتر به سبب بهره گیری از موانع طبیعی نسبتا" مرتفع سلسله ارتفاعات معروف به عرب داغ ( از رشته کوههای منفرد و متصل به کوه های البرز شرقی )، دیوار مجددا" از پای صخره های دامنه جنوبی رشته کوه عرب داغ و دره معروف به خوجه طوق به سمت تنگه معروف به قره دیب که گرگانرود نیز از میان آن جریان دارد کشیده شده و پس از بالا رفتن از دامنه کم ارتفاع کوه معروف به نقد علی با شیب ملایم از سمت شرق پایین آمده و با چرخش 90 درجه ای به سمت جنوب در امتداد حاشیه های ضلع جنوبی گرگانرود به سمت شرق و روستاهای چترکروک، یساقلیق، عزیزآباد پایین امتداد یافته و از ضلع شرق مصلای روستای عزیز آباد و با چرخش گرگانرود به سمت جنوب و سرچشمه های پر آب رشته کوه های البرز شرقی از ضلع غرب حاشیه های گرگانرود و روستای قره یسر و صخره های آهکی معروف به گرگر به سمت جنوب و روستای گرگاندوز پیش رفته و با گردش به سمت شرق از شمال روستای گرگاندوز در امتداد ضلع جنوبی یکی از سرچشمه های پر آب گرگانرود و منتهی به چشمه زاو نرسیده به روستای زاو پایین با چرخش 90 درجه ای به سمت جنوب تغییر مسیر داده و از لبه های ضلع غرب دره عمیق و روستای زاو پایین و جنگل های نسبتا"انبوه و شیبدار در پای صخره های بیلی کوه در محدوده‌ی پارک ملی گلستان ختم می شود.هنوز دانش ما از ابتدا و انتهای دیوار کامل نیست و نیازمند بررسیهای باستان شناسی و تحقیق بیشتر است.
در مدارک مکتوب تاریخی، احداث سازه های دفاعی در قلمرو ایران باستان دارای سابقه دیرینه بوده و تا آنجا که در حوزه دریای خزر از چندین دیوار با نام های دربند قفقاز، دربند خزران، باب الابواب، دربند چول، در بند گرگان نام برده شده است که از این میان دیوار گرگان به عنوان طویلترین اثر معماری ایران از اهمیت خاصی برخودار می باشد. عده ای ساخت دیوار گرگان را به هخامنشیان و برخی نیز به اسکندر مقدونی (330پیش از میلاد ) نسبت می دهند، اما آنچه مسلم است اینکه، دیوار در زمان لشکرکشی اسکندر مقدونی به ایران، هنوز ساخته نشده بود. تعدادی از مورخان معتقدند که دیوار گرگان، به عنوان طولانی‌ترین مانع باستانی، هم‌زمان با دیوار بزرگ چین و به تبعیت از آن در برابر یورش بیابانگردان واحه های آسیای مرکزی و نواحی بیابانی آنسوی جیحون احداث شده است.
اما شواهد تاریخی نشان می دهد که دیوار چین در زمان امپراتور «شی هوانگ‌تی» ( 246 – 204 پ . م) ساخته شده است که از لحاظ زمانی و دوره‌ی تاریخی با حضور اشکانیان در ایران مطابقت دارد. توضیح اینکه دیوار بزرگ فعلی چین، بر خلاف باور عامه، مربوط به قرن سوم پیش از میلاد نیست، بلکه در اوایل قرون وسطی بازسازی و با مصالح مقاوم‌تر احیا شد، در حالی که دیوار قدیمی چین با مصالح خاک و سنگ و چوب درخت گز، با ساختاری بسیار ساده و کم دوام احداث شده بود که به جهت اهمیت موضوع، مجدداً بازسازی شد.
از طرفی دیگر، برخی مورخان، دیوار را مربوط به دوره ساسانی و یزدگرد، پسر بهرام گور ساسانی ( 459 – 438 میلادی) را بنیان‌گذار ساخت دیوار و شاه پیروزساسانی ( 483 – 459 میلادی) را ادامه دهنده راه او می‌دانند. بعضی نیز خسرو انوشیروان ساسانی ( 579 – 531 میلادی) را به عنوان بانی و تمام کننده ساخت یا دوباره سازی دیوار معرفی می کنند، حکیم ابوالقاسم فردوسی در شاهنامه نیز به ساخت دیوار وضرورت آن اشاره داشته است.
در بین دیوارهای دفاعی بجا مانده از سلسه های مختلف تاریخی در جهان بعد از دیوار بزرگ چین ( کمتر از 6000 کیلومتر) و دیوار لیمز در آلمان ( 548 کیلومتر) دیوار بزرگ گرگان ( 200 کیلومتر) به عنوان سومین دیوار بزرگ از دو همتای مشهور بریتانیایی خود؛ دیوار هادرین در انگلیس ( 160 کیلومتر) و دیوار آنتونی در اسکاتلند ( 63 کیلومتر) طویل‌تر و به حد کافی عریض بوده و دارای گذرگاه و موانع مستحکم تری نسبت به سایر دیوارهای مشابه و مانع عظیم خطی برای یک ارتش قدرتمند و بزرگ است.
با توجه به اهمیت و ارزشمندی دیوار و تأسیسات مجاور آن، این اثر فرهنگی در تابستان1378، با شماره 2345، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید علت نام‌گذاری دیوار به نام «دیوار بزرگ گرگان»، بیشتر بر پایه اسناد و مدارک موجود و اهمیت ایالت هیرکانیا یا گرگان و دشت، در سیر تحولات تاریخی سرزمین پهناور ایران بوده است.
پایان پیام/
نظر شما