گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان: امروز نوزدهم ماه مبارک رمضان است. مثل این روز در طول سال به تعداد معدودی برای ملت ایران بلکه دنیای اسلام سراغ داریم. در خطبه اول، مایلم مطالبی را درباره شهید بزرگ تاریخ اسلام که شهید این ایام است، عرض کنم تا قدری محفل عظیم و باشکوه خودمان را به یاد مبارک امیرالمؤمنین علیه السلام منور کنیم.
شخصیتی با ابعاد یک دریا
درباره امیرالمؤمنین علیه الصلاه‌والسلام، قریب هزار و چهارصد سال است که گویندگان، نویسندگان، متفکران، شعرا، مرثیه سرایان، مادحان اهل بیت و همه از مسلمان و غیرمسلمان؛ از شیعه و غیرشیعه سخن گفته اند و تا ابدالدهر هم خواهند گفت. با این همه درباره این بزرگوار، به قدری دایره سخن گسترده است که از هر طرف وارد شویم، ناگفته‌هایی را مشاهده می کنیم. من فکر می کردم که اگر بخواهم امروز یک جمع‌بندی از شخصیت امیرالمؤمنین علیه الصلاه‌والسلام ارایه کنم، چه باید بگویم؟ منظورم آن جوهر ملکوتی و غیرقابل دست‌یابی این انسان الهی نیست که امثال بنده به آن راهی نداریم؛ منظورم همان بخش از چهره و هویت و شخصیت اوست که انسان‌ها می‌توانند آن را ببینند، به آن بیندیشند و از آن سرمشق بگیرند. دیدم کار یک خطبه و یک ساعت نیست.
این شخصیت، ابعاد بسیار عظیمی دارد؛ «هو البحر من ای النواحی أتیته». نمی شود آن ابعاد را جمع‌بندی کرد و به مخاطب گفت که امیرالمؤمنین علیه الصلاه‌والسلام این است. آری؛ می توانیم از ابعاد مختلف وارد شویم و به قدر فهم، همت و بصیرت خودمان، مطالبی درباره این بزرگوار عرض کنیم. من فکر کردم، دیدم شاید بشود صد صفت و خصوصیت که تعبیر «صد» در بعضی از روایات بزرگان هم آمده است در امیرالمؤمنین علیه الصلاه‌والسلام پیدا کرد؛ چه خصوصیات معنوی، مثل علم، تقوا، زهد، حلم و صبرِ آن حضرت که خصال نفسانی اوست چه خصوصیات رفتاری ایشان، در مقام یک پدر، یک شوهر، یک شهروند، یک سرباز، یک فرمانده، یک حاکم و یا خصوصیات او در برخورد با مردم، در مقام یک انسان متواضع، یک عادل، یک تدبرکننده کارهای مردم و یک قاضی.
ایمان همه خلایق هموزن ایمان علی علیه السلام نمی شود
شاید بتوان صد صفت از این نوع برای امیرالمؤمنین علیه الصلاه‌والسلام برشمرد که اگر این صد صفت را کسی بتواند با بیانی جامع، گویا و رسا بیان کند، قادر خواهد بود تصویر نسبتاً کاملی از آن حضرت ارائه دهد. منتها به قدری دایره این صفات، باز، وسیع و گسترده است که برای هر صفت یا خصوصیت، اقلا باید یک کتاب نوشت. فرض بفرمایید، راجع به ایمان امیرالمؤمنین علیه الصلاه‌والسلام، البته خصوصیتی که من امروز می خواهم درباره آن صحبت کنم، ایمان نیست. امیرالمؤمنین علیه الصلاه‌والسلام، انسانی مؤمن بود؛ یعنی یک فکر، یک ایمان و یک عقیده در اعماق وجود او راسخ بود. خوب این یک کلمه است. این ایمان را با چه کسی مقایسه کنیم که عظمت ایمان امیرالمؤمنین علیه الصلاه‌والسلام معلوم شود؟ خود او می فرماید: «لو کشف الغطاء مزددت یقیناً»؛ یعنی اگر پرده غیب برافتد و من غیب را یعنی ذات مقدس باری تعالی، فرشتگان، بهشت، جهنم و همه آنچه ادیان از غیب و ملکوت این عالم بیان کرده اند با همین چشم ظاهر ببینم، یقین من از آنچه هست، بیشتر نخواهد شد. یعنی این یقین و ایمان، مانند یقینِ کسی است که با چشم سر همه چیز را دیده است.
شاعر عرب می گوید:
اشهد بالله لقد قال لنا محمد والقول منه ما خفا
لو ان ایمان جمیع الخلقه ممن سکن الارض و من حل السماء
یجعل فی کفة میزان لکی یوفی بایمان علی ما وفا
اگر ایمان همه خلایق را در یک کفه ترازو بگذارند و ایمان امیرالمؤمنین علیه الصلاةوالسلام را در کفه دیگر؛ باز هموزن ایمان علی نخواهد شد. یا فرض بفرمایید «سابقه اسلامِ» ایشان که از اوان نوجوانی به خدا ایمان آورد، این راه را پذیرفت و با همه وجود تا لحظه آخر پیمود، موضوعی است که با یک کلمه نمی توان بیان کرد.
امیرالمؤمنین با بزرگان تاریخ بشر قابل قیاس نیست
ابعاد شخصیت آن حضرت، بسیار عظیم و وسیع است. ما بسیاری از بزرگان را دیده ایم، شناخته ایم و یا در کتابها شرحِ احوالشان را خوانده ایم. بزرگانی که انسان وقتی آنها را درست تصور می کند، حقیقتاً در مقابل‌شان احساس حقارت می کند. مثل این است که انسان سر را به طرف آسمان بلند کند و ماه، زهره، مشتری، زحل یا مریخ را ببیند. چقدر این ستاره ها بلندند! چقدر بزرگند! چقدر نورانی اند! ولی چشم نزدیک بین و ضعیف ما نمی تواند بفهمد که فرق ستاره مثلاً مشتری یا زهره، با ستاره ای که به وسیله ابزارهای فنی و تلسکوپهای قوی آن را دیده اند و می گویند که میلیون‌ها سال نوری و یا یک کهکشان با ما فاصله دارد چیست. هر دو ستاره اند، هر دو را چشم ما، شب‌ها در آسمان می بیند؛ اما این کجا و آن کجا! ما این قدر از عظمت‌ها دوریم که نمی توانیم فرق امیرالمؤمنین علیه الصلاه‌والسلام را با بزرگان و اکابری که بشر در تاریخ، در اسلام، در کتابها، در عالم علم و در هر صحنه و عرصه ای سراغ دارد، درست تشخیص دهیم.
امیرالمؤمنین علیه الصلاه‌والسلام موجود عجیبی است. من و شما امروز شیعه علی بن ابی طالب علیه السلام محسوب می شویم و باید به او اقتدا کنیم. اگر از ابعاد شخصیت آن حضرت چیزی ندانیم، در هویت‌مان اشکال به وجود خواهد آمد. یک وقت است کسی ادعایی ندارد، ولی ما ادعا داریم؛ می خواهیم علوی باشیم و جامعه مان، جامعه علوی باشد. ما شیعیان در درجه اول و مسلمین غیرشیعه در درجه دوم با چنین مسأله ای مواجهیم. البته همه مسلمانان امیرالمؤمنین علیه الصلاه‌والسلام را قبول دارند؛ منتها شیعه با کیفیت و عظمت دیگری آن بزرگوار را می بیند و می‌شناسد.
پایان پیام/
نظر شما