به گزارش خبرگزاری شبستان از همدان، بابا طاهر معروف به باباطاهر عریان، عارف، شاعر و دوبیتی سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم هجری است.
درباره سال تولد و وفات، نحوه معاش و طریق کسب دانش و معرفت و مسلک عارفانه وی، از منابع قدیم، اطلاعات دقیق و روشنى به دست نمى‌آید. گفته شده که وی معاصر با پادشاهی طغرل بیک سلجوقی بوده و این پادشاه ملاقات هایی با بابا طاهر داشته و پس از 85 سال زندگی وفات یافته است.
آرامگاه باباطاهر
آرامگاه بابا طاهر در شمال شهر همدان در میدان بزرگی به نام وی قرار دارد، این بنا بر فراز تپه‌ای در شمال غربى همدان، مقابل قله الوند و از سوی دیگر، مقابل بقعه امامزاده حارث (هادی) بن على(ع) ساخته شده است.
بنای مقبره بابا طاهر در گذشته چندین بار بازسازی شده است، در قرن ششم هجری برجی آجری و هشت ضلعی بوده که در دوران حکومت رضاخان پهلوی نیز بنای آجری دیگری به جای آن ساخته شده است.
در جریان این بازسازی لوح کاشی فیروزه‌ای رنگی مربوط به سده هفتم هجری به دست آمد که دارای کتیبه‌ای به خط کوفی برجسته و آیاتی از قرآن است و هم اکنون در موزه ایران باستان نگه داری می‌شود.
احداث بنای جدید در سال 1344 خورشیدی با همت انجمن آثار ملی و شهرداری وقت همدان و توسط مهندس محسن فروغی انجام شده است.
القاب باباطاهر:
لفظ «بابا» در تمام منابع قدیم اعم از کتب تاریخ و تذکره نامه‌ها به عنوان پیش نام وی آورده شده است، بابا معادل پیر، شیخ و مرشد است، چنان که عارفان دیگری نیز ملقب به بابا بوده‌اند (نظیر بابا افضل، باباکوهى) و در واقع این لقب به پیران‌ِ کامل و مرشدان مکمل اطلاق مى‌شده است.
اما لقب «عریان» بیانگر دوری جستن بابا از علایق دنیوی است.
آنچه بیشتر بر ابهام شخصیت باباطاهر مى‌افزاید، نخست، منش درویشانه و خصلت انزوا طلبانه و در نتیجه گمنام زیستن اوست و دیگر، حکایات افسانه‌وار و کرامات و کرامت گونه‌هایى است که اغلب از سوی ارادتمندانش، به وی نسبت داده‌اند.
و نکته دیگر از زندگانی بابا طاهر این است که او روزها را بیشتر در کوه و بیابان می گذرانده و شب ها را به عبادت و ریاضت مشغول بوده است.
مضامین اشعار بابا طاهر
اشعاری که از بابا طاهر باقی است رباعیاتی است که به لهجه لری سروده شده که با خواندن این اشعار متوجه می شویم که او با سخن بسیار روان و ساده وبی پیرایه خود نیکو کاری، خیر خواهی و احسان و ترک ظلم و ستم به خلق، را به خوبی بیان کرده است او عشق و ایمان و دلباختگی خود به مذهب شیعه و توسل به ائمه اطهار و تضرع به درگاه خدا را چنان با جاذبه بیان می کند که خواننده از خواندن رباعیات خسته نمی شود و ناله جانسوز طاهر یکی از انوار عشق الهی است که در کلمه به کلمه اشعار او این انوار را می بینیم و سوزش و آتش آن را حس می کنیم.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان در این باره به خبرنگار شبستان گفت: هر ساله از سراسر ایران مسافران زیادی برای بازدید از آرامگاه بابا طاهر همدان به این استان سفر می کنند.
اسد الله بیات در مورد برخی آثار بابا طاهر افزود: کهن‌ترین نسخة خطى شناخته شده از سروده‌های بابا نسخه‌ای است در قونیه، مشتمل بر 25 بیت (دو قطعه و 8 دوبیتى) که در قرن( 848 ق )تحریر و حرکت‌گذاری شده است.
وی بیان کرد: دوبیتى او نیز در عرفات العاشقین از نخستین نسخه‌های چاپى اشعار بابا، نسخة هوار است که آن مشتمل بر 59 دوبیتى است.
وی تصریح کرد: دو قطعه و چند غزل و مجموعه کلمات قصار به زبان عربی و کتاب سرانجام از آثار دیگر اوست که کتاب سرانجام شامل دو بخش عقاید عرفا و صوفی و الفتوحات الربانی است.
بیات گفت: چند تن از خاورشناسان و مترجمان، سروده‌های باباطاهر را به زبان های آلمانى، ارمنى و اردو ترجمه کرده اند.
وی در مورد مضامین اشعار بابا طاهر بیان کرد: دوبیتی های بابا، بر مضامین ساده و روان و دوری از صنایع غامض و تکلف های فاضلانه، در حافظة بیشتر ایرانیان نفوذ کرده است و آنها را گاهى با ساز (نى، تار) یا بدون موسیقى زمزمه مى کنند و شماری از ابیات او صبغه تمثیلى یافته است.
بیات افزود: عناصر طبیعت – کوه و صحرا و گل و گیاه – عواطف لطیف و احساسات رقیق، درویشى، غم غربت و درد دلتنگى، اندوه بى‌سامانى و حسرت وصال، شکوه از ناپایداری و بى‌وفایى، دلدادگى و وفای به عهد، اعتراف به گناه و پوزش از خالق رحمان، مویه‌های حاصل از هجران، شور و جذبه‌های عشق افلاطونى و… از جمله مضامین بارز شعر باباطاهر است.
وی اظهار داشت: عمده آوازةه باباطاهر مرهون دوبیتی های عوام فهم و خواص پسند اوست، اطلاق دوبیتى (و ترانه) به این نوع شعر، در سده‌های اخیر بیشتر رایج شده است و در گذشته معمولاً به آن فهلوی و فهلویات مى‌گفتند.
وی در مورد لهجه اشعار باباطاهر اظهار داشت: لهجه اشعار بابا طاهر به روشنى مشخص نیست چرا که شماری از دوبیتی های شاعران دیگر، اعم از گمنام یا شناخته شده، به نسخه‌های خطى و چاپى اشعار باباطاهر راه یافته است.
بیات اذعان داشت: ازسوی دیگر، به لحاظ گرایش فارسى زبانان به دوبیتى و اشعار فهلوی (ترانه) و تداول آن در میان مردم، در گویش سروده‌های بابا تصرفاتى صورت گرفته، و رفته رفته به زبان رسمى ادبى (فارسى دری) نزدیک شده است .
داستانی کوتاه ازبابا طاهر
گویند طاهردر آغازجوانی روزی با شوق و علاقه بسیار به مدرسه ای وارد شد و تصمیم به فراگیری علم و دانش گرفت اما هنگامی که سخنان علمی طلاب را با شوق فراوان می شنید مطالب آنها را نمی فهمید لذا به یکی از طلاب گفت شما چه می کنید که به این علوم آگاه می شوید آن شخص به شوخی به وی گفت: بسیار رنج و زحمت می کشیم، در این حوض یخ را شکسته و در سرمای شب غسل کرده و چهل بار سر را در آب فرو می بریم چون بیرون آییم اسرار این علوم بر ما معلوم و فراگیری آن بر ما آسان می شود.
باباطاهر ساده دل، با عشق و شوق به معرفت الهی این سخنان به شوخی را حقیقت دانست و چون شب شد در هنگام خواب طلاب به مدرسه آمد و یخ حوض را شکست و در آب غسل کرد و چهل بار سر را در آب فرو برد و چون از این کار فارق شد، شعله ای از آسمان فرود آمد و به قلب وی وارد شد و پنهان گردید و توانست در راه عرفان و شناخت به مقام بالایی برسد.
گفتنی است، این بنای تاریخی طی شمار 1780 مورخه 21/2/1376 به ثبت آثار تاریخی و ملی ایران رسیده‌است.
پایان پیام/
نظر شما