باشه آهنگر: جوانمردی و مروت آموزه دینی و خصلت ما ایرانیان است

 به گزارش خبرگزاری شبستان ،نخستین برنامه این باشگاه درسال جدید در حالی برگزار شدکه محمد علی باشه آهنگر(کارگردان)، علیرضا زرین دست (مدیر فیلمبرداری) و حمید باشه آهنگر (تدوینگر) درکنارجواد طوسی(منتقد سینما) چندی پیش از اکران عمومی، به نقد و بررسی این اثر سینمایی پرداختند .

گفتنی است؛ در ابتدا جواد طوسی ضمن بیان تاریخچه و فیلم شناسی محمد علی باشه آهنگر به برخی آثار وی نظیر"بیداری رویاها"(1388) ،"نیمه گمشده"(1378) و"فرزند خاک"(1386) اشاره کرد وگفت: اگر بپذیریم که ژانر جنگ یکی از مهمترین گونه های سینمایی این دوران بوده است ؛ از فیلم سینمایی ملکه به عنوان یکی از شاخص ترین فیلم ها درکنار آثار فیلم سازان تاثیرگذاری همچون زنده یاد رسول ملا قلی پور، ابراهیم حاتمی کیا، احمد رضا درویش، وکمال تبریزی می توان یاد کرد .

طوسی ادامه داد: محمد علی باشه آهنگر از زمان تولید فیلم سینمایی" فرزند خاک" همواره سعی کرده تعلق خاطر خود نسبت به ژانر تاریخ ساز سینمای بعد از انقلاب را نشان دهد واینکه نگاه او تفاوت های اساسی با سایر فیلم سازان برجسته ای که از آنها یاد شد را دارد .

این منتقد سینما مهمترین وی‍ژگی آثار محمد علی باشه آهنگر را نگاه انسان شناسانه به سینمای دفاع مقدس نام برد که برگرفته از یک نوع تبارشناسی تاریخی و وابستگی دیرینه و انکار ناپذیر به منطقه جنوبی کشور است دانست و افزود : به عبارت دیگر وابستگی ریشه ای به این منطقه ازکشور و مهم تر از آن رخداد تاریخی هشت سال دفاع مقدس را نمی توان از موجودیت و شخصیت شکل گرفته این فیلم ساز را از آن دوران جدا دانست . به همین خاطر است که غیرت و شرف فردی یک هنرمند این تداوم حضور را در عرصه سینمایی کشور از خود بروز خواهد داد .

طوسی ادامه داد : فراتر از این نگاه ؛ تشخص و ویژگی این فیلم ساز در اهمیت دادن به ذات و درک صحیح از زبان سینما است که وی را مقید می کند در شرایط نامساعد کنونی سینما از لحاظ شرایط اکران و فضای مدیریتی موجود اثری را از خود برجای گذاردکه علاوه بر مستند بودن و دارای زوایایی دقیق وروایتی هنرمندانه از سینمای جنگ باشد .

طوسی فضای ایجاد شده در ساخت و پرداخت فیلم سینمایی ملکه را از ویژگی های مثبت این فیلم دانست و همچنین کستینگ درنظر گرفته شده ازسوی وی به لحاظ تیم فیلم برداری و انتخاب بازیگر را از جمله این شاخصه ها نام برد افزود :

یکی دیگر از نکات مثبت درساخت فیلم ملکه،تعهد و تعمدی است که فیلم ساز درصرف زمان طولانی برای پژوهش و تحقیق قبل از تولید درباره موقعیت جغرافیایی لوکیشن وخلق شخصیت های هویت مندی صرف کرده تا این جغرافیا در کنار آدم ها به یک هویت مشترک برسند.که این اتفاق دقیقا در فیلم ملکه رخ داده است.به عبارت دیگر اجزاء مختلف لوکیشن که فضای یکنواختی را تداعی می کند، به اجزایی تفکیک ناشدنی از شخصیت های فیلم بدل می شود .

طوسی خاطر نشان کرد: شیوه فیلم برداری استادانه علیرضا زرین دست در کنار کستینگ بازیگری که به شکل ارتباط آکادمیک بین کارگردان و بازیگران جریان دارد در مورد بازی حمید رضا آذرنگ و تجربیات وی در حوزه تئاتر که در سیر تاریخی خود توانسته به زبان مناسب سینمایی دست یابد بگونه ای که می تواند تمامی احساس آنارشیستی و اوج و فرودهای اعتراض آمیز را به تماشاگران انتقال دهد و همینطور بازی میلادکی مرام و مهدی سلطانی(در نقش سرگرد) تماما مواردی هستندکه" فیلم سینمایی ملکه" را در نقطه اوج خود ، ارزشمند می کند .

جواد طوسی در ادامه با توجه به پیشکسوت بودن علیرضا زرین دست نخستین سوال را ازوی اینگونه پرسید : با توجه به کارنامه درخشان هنری شما در عین نگاه حرفه ای که به مقوله فیلم برداری در سینما دارید در زمانیکه فرصتی مثل ساخت فیلم ملکه دست می دهد، همراه فیلم ساز بدون تحت شعاع قرار دادن نگاه حرفه ای خود یک نگاه تجربی را به کل فیلم تعمیم می دهید و درباره فیلم ملکه و تداوم همکاری شما با آقای باشه آهنگر و مواجهه با لوکیشن،نور و رنگ غبار گرفته که دریک تونالیته مستند گونه تاریخی که تداعی مقطعی از تاریخ است و بغض موجود در تصویرکه نوع فیلم برداری شما این همدلی را برقرار می کند توضیحی بفرمایید .

معمای تصویر سازی های شگرف ملکه

علیرضا زرین دست ضمن تشکر از جواد طوسی پاسخ داد : بخش قابل توجهی ازفیلم به جهت بازدید قبلی از فضای لوکیشن و آشنایی بود که به مدد فیلم ساز این شناخت ایجاد شد .

وی ادامه داد: محل وقوع داستان در محیطی است که بیش از 80 در صد آن از آهن ساخته شده و آنچه که من از خودم به عنوان فیلم بردار توانستم اضافه کنم برمی گردد به سابقه بنده از هنرعکاسی و نقاشی و البته دیدن فیلم های زیاد .

طوسی درادامه پرسید: اگر بخواهیم مصداقی صحبت کنیم بوی‍ژه درباره محل استقرار سیاوش و جمشید در بالای آن برج بلند(محل دیده بان)، سئوال اینجاست که شما به شکلی توانسته اید این فضای بسته را به شکلی گسترده و باز به نمایش بگذارید که با فضاهای دیگر نشانه شناسی خاص را پیدا می کند .

زرین دست در پاسخ گفت: بنده در حقیقت در تحقق بخشیدن به خواست کارگردان از روش های قدیمی چندین هزار ساله در استفاده از ادوات و چرخ و نقاله برای کشیدن آب از چاه بهره گرفتم . بدین صورت که این چرخ را در کنار بویلر قرار دادیم و به جای طناب از لوله استفاده کردم و دوربین را روی تخته ای در انتهای لوله یا همان جایگاه سطل آب قرار داده ام .

با استفاده از این روش از حجم کلی دهانه آن برج توانستم با آن محدودیت از فضای موجود بیشترین بهره را ببرم .که این روش مکانیکی من بود .

وی در مورد استفاده از رنگ خاکستری سربی در فیلم و فیلتر وکلوین ها توضیح داد : این کلوین برای ایجاد رنگ آبی و سربی خاص ثبت شد . بعد از تماشای راش فیلم نظر کارگردان این بود که این گونه از فضا سازی از قبل تثبیت شده استفاده شود ودر این موضع به یک نقطه نظر مشترک رسیدیم .

ملکه محصول یک کار بزرگ پژوهشی است

محمد علی باشه آهنگر در مورد زمان صرف شده در مراحل مقدمانی شکل گیری طرح و انجام پژوهش های پیش از تولید و نقش تعهد اجتماعی و تاریخی در حوزه جنگ گفت:

ضمن تشکر از دوستان و مدیریت محترم فرهنگ سرای رازی به جهت نگاه ارزشی به هنر سینما به ویژه سینمای جنگ و دفاع مفدس این افتخار بنده است که درکنار بزرگانی چون علیرضا زرین دست و سایر دوستان توانستم در این برهه از سینمای ایران کاری انجام دهم .

وی ادامه داد :به اعتقاد بنده یک فیلم نامه خوب و بعد از آن ساخت فیلم در انتهای یک پژوهش جدی ساخته می شود و لذت کسب شده در هنگام پژوهش و تحقیق بسیار بیشتر از زمان ساخت آن است و این کشف و شهود آرام آرام اتفاق می افتد و در هنگام ساخت فقط کمی جابجایی و کم و زیادی صورت می گیرد .اگر پژوهشی در کار نباشد بنده به عنوان فیلم ساز چگونه می توانم درباره تفکر یک دیده بان درزمان جنگ نظربدهم و یا اینکه چگونه قادر خواهم بود تا تفاوت بین گلوله خمپاره را تشخیص دهم و یا بسیاری از اصطلاحات جنگی دیگر مثل مغناطیس جوی وغیره را در فیلم به کار برم .

وی تصریح کرد : با توجه به اینکه سینما، قلم و دوربین و هنر ارزشمند هستند نباید برای ثبت و ضبط تصاویر کم ارزش از آن استفاده شود و البته این احترام را برای کار خودم هم قایل هستم چون شعار نیستند و اعتقادات من را تشکیل می دهد .

این کارگردان ضمن اشاره به دردست اجرا داشتن پرو‍ژه تحقیقی یک فیلم جنگی جدید ، عدم وابستگی مالی به دیگران ،کم هزینه بودن وعدم دخالت ها و اظهار نظرهای مغرضانه و پیش داوری را از ویژگی های مرحله تحقیق و پژوهش دانست و افزود : مستند گونه بودن آثارمن ، برخورد و مواجهه از نزدیک با اصل موضوع در مراحل تحقیق و پژوهش میدانی برای من خیلی لذت بخش تر از ساختن فیلم است وبه جوانان فعال در حوزه سینما توصیه می کنم که به امر تحقیق و پژوهش در سینمای حرفه ای اهمیت بدهند .

وی در مورد تعلق خاطر و ضرورت تاریخی به کار رفته در آثار سینمایی خود گفت: بهترین دوران در تاریخ زندگی برای هر فردی متفاوت از دیگری است. این دوران برای برخی افراد در سنین میان سالی و برای برخی حتی در سنین کهنسالی ممکن است رخ دهد. برای من بین سنین 17 تا 27 سالگی و در حین رخداد تاریخی جنگ که احساس می کنم نترس تر ولبریزبودم از هیجانات آرمان خواهانه این دوران شکل گرفت .علی رغم اینکه جنگ برایم خوشایند نبود چون تمام چیز ها وکسانی را که به آن ها تعلق خاطر داشتم در حال نابودی بودند .تصور کنید ظرف کمتر از 2 سال تمام اینها آرام آرام نابود می شدند و شما مجبور می شوید برای زنده نگه داشتن یاد وخاطره آن دوران ؛ افتخارات غم ها و شادی ها وآرمان هایتان را بازبان هنر بازگو کنید .

وی ادامه داد من هم به ساخت فیلم های اجتماعی علاقه مندم ولی قطعا این وظیفه را برای خود قایل هستم مانند خیلی از دوستانم که در دوران جوانی آرزوهایشان راکنار گذاشتن ا به مقابله با دشمن متجاوز پرداختند و گمنام و بی ادعا هم شهید شدند. دل کندن از این فضا را برای من بسیار سخت می کند .

برای تدوین با دیده بان های واقعی مشورت کردم
حمید آهنگر فرزند محمد علی آهنگر تدوینگر فیلم سینمایی ملکه در خصوص میزان محدودیت و نگاه خلاقانه در تدوین گفت:ذات تدوین همان ایده خلاقانه را در بردارد در سینمای حرفه ای چند مقوله وجود دارد یکی واژه مونتاژ است که در سینمای اروپا و امریکا به آن پرداخته شد .

وی ادامه داد: ایده خلاقانه همان"هنر"در تدوین است .اگر بخواهیم بر اساس ایده از پیش طراحی شده هر پلان وسکانس را پشت سرهم چینش کنیم، صرفا یک عمل فنی صورت داده ایم و ایده خلاقانه هیچگونه نقشی در این کار نداشته است .

این تدوین گر جوان در خصوص مشکلات و مسایل تدوین فیلم ملکه گفت: اقبال بنده و برخی همکاران در ساخت این فیلم این بود که از زمان مطرح شدن طرح اولیه فیلم همراه با پرو‍ژه در فضای کار قرار داشتیم که این مسئله خیلی کمک کرد . حتی در زمان پیش تولید فیلم شخصا دو بار به آبادان رفتم و با غلام ضرغامی (دیده بانان اصلی بویلر 54 درزمان جنگ) صحبت کردم که البته این دیدار در نزدیک شدن به فضای ذهنی مشترک و تدوین دقیق تر کمک بزرگی بود .

حمید آهنگر در باره استفاده از ریتم و ضرب آهنگ و زمان فیلم گفت: همانطور که می دانید تدوین فیلم حتی در زمان نمایش فیلم درجشنواره یکی از چالش برانگیز ترین موضوعات در ساخت این فیلم بود. در تدوین اولیه که در جشنواره به نمایش در آمد فیلم به همراه تیتراژ 129 دقیققه بود و این ورژن بدون تیتراژ 103 دقیقه شد .

وی درباره نزدیک کردن نظر مخاطب به فضای ذهنی دیده بان و مستند گونه بودن فیلم افزود : شاید برای نخستین بار باشد که در یک فیلم جنگی موضع دشمن را ازخاک خودمان نظاره گر باشیم که این موضوع در کمتر فیلمی اتفاق افتاده است و در بازشناسی کاراکتر سیاوش در این فیلم تاثیرگذار بود .

وی درمورد نزدیک شدنبه فضای ذهنی مخاطب و عینیت بخشیدن به آن که یکی دیگر از موضوعات چالش برانگیز در فیلم است گفت :تبدیل فضای ذهنی به فضای عینی در روایت دیده بان و عینیت بخشیدن به مطالب نوشته شده در دفترچه دیده بان قبلی به نام جمشید و مراقبت از اینکه دیالوگ های جمشید زیاد از حد به سوژه متداول فیلم های روح نزدیک نشود و مرزبندی این فضای ذهنی و عینیدر فیلم یکی از دغدغه های اصلی من درتدوین بود .

حمید باشه آهنگر در پاسخ به این پرسش که در یک هم فکری که شما با پدر(کارگردان) داشتید و در مقام یک تدوین اگر قرار بوده برای هرکدام از شخصیت ها یک نشانه شناسی دقیق را اعمال کنید مثلا : کاراکتر سیف ا... به لحاظ عصبیت ورفتار آنارشیستی ویا در مقابل کاراکتری مثل سرگرد که مهدی سلطانی این نقش را به خوبی ایفاکرده بیشتر سعی می کند در سکوت و سکون موقعیت خود را برگزار کند یک تدوین گر در مواجهه با این مقوله چه برخورد و راهکاری داردگفت : یک مقوله وجود دارد به نام ریتم درونی و مقوله ای دیگر به نام ریتم بیرونی . ریتم درونی که در هر پلان وجود دارد زمانی که به مرحله تدوین می رسد خیلی قابلیت دخل و تصرف ندارد و چیزی است که قطعا کارگردان سر صحنه و یا دکوپاژ به آن فکر کرده استکه که این کاراکتر با این بک راند شخصیتی ، دارای چه میزان سنی باید باشد.

وی در پاسخ به نحوه ی برش های مقطعی برخی صحنه ها که بصورتی بی رحمانه در فیلم بود ( مثل صحنه مرگ سیف اله که قرار نیست دیگر به آن پرداخته شود.)گفت برخی مواقع تصور من این است که یک سکانس ریتم دقیق را درون خود نهفته دارد. اتفاقا در خصوص این پلان خیلی صحبت شد، و آن را با یک تکمیلی انفجار تقویت کردیم .

انتقاد از زمان طولانی فیلم

جواد طوسی در ادامه از محمد علی باشه آهنگر پرسید: من نمی خواهم در مقام انتقاد این مطلب را عنوان کنم، شاید برای شما یک سلیقه باشد، که روایت در فیلم های شما بیشتر در روزمرگی آدم ها و آن کشمکشی که بین آنها صورت می گیرد، حادث شود. شاید بخشی از انتقاداتی که درزمان نمایش فیلم در جشنواره ی فیلم فجر سال 1390 هم صورت گرفت، این بود که فیلم در عین حالی که از ارزش های انکار ناپذیری به لحاظ تکنیکی و چه از لحاظ توانایی های شما و آقای زرین دست، حتی موسیقی خوب و متفاوت آقای علیزاده برخوردار است ، ولی تایم و زمانی طولانی دارد.

وی افزود : باتوجه به اینکه تمام فیلم های شما را دیده ام، تداوم این نوع روایت پردازی بگونه ای است که درآن هیچگونه اتفاق دراماتیکی رخ نمی دهد و آدم ها بیشتر در روزمرگی موقعیت خود را توضیح می دهند، در حالی که شما با مخاطب شناسی جامعه هم آشنا هستید. شاید بشود گفت که باز خورد این سینما یک مقدار بیان حدیث نفس و شخصی باشد، و خیلی هم گسترده و فراگیر نیست . آیا این سلیقه شما است که بخشی از آن مستندگونه است و بخشی از آن فقط در یک روز مرگی و موقعیت انسانی شکل می گیرد.؟

محمد علی باشه آهنگر در پاسخ گفت: روزمرگی آدم ها باهم فرق می کند. مثلا روزمرگی شما در تهران با کسی که در طالش یا بندرانزلی و یا در کویر زندگی می کند، فرق دارد و حتی روزمرگی در زمان جنگ با زمان صلح نیز متفاوت است. وقتی یک نفر در خط مقدم مثلثی های عملیات رمضان زندگی می کند با کسی که در آبادان و محاصره زندگی می کند، وضعیت متفاوتی دارد.

وی ادامه داد: اگر من این فضای کشنده در شهر جنگ زده و خلوت را نتوانم به خوبی به تماشاگر نشان دهم ، احساس می کند در حال تماشای یک فیلم مستند است و من دیگر قادر نخواهم بود که زندگی در یک شهر جنگی و محاصره شده را به تماشاگر القا کنم.

به گزارش روابط عمومی فرهنگ سرای رازی؛ وی تصریح کرد: فیلم سازان شاخص آمریکایی و کمتر فیلم سازان اروپایی به این فضاسازی تمایل نشان می دهند، به عنوان مثال آپوکالیپس 180 دقیقه است، در حالی که خیلی از جاهای آن را می توان حذف کرد و یا در غلاف تمام فلزی که زمان طولانی دارد و یا در فیلم "نجات سرباز رایان" که دارای مقدمه طولانی است که شاید بتوان صحنه ورود نیروهای آمریکایی به جزیره که بیشتر فضاسازی در فیلم است تا شخصیت پردازی را از آن حذف کرد.

وی در پایان برنامه برگزاری این گونه نشست های سینمایی را مثبت ارزیابی کرد و ضمن تشکر از مسولان فرهنگ سرای رازی و اعضاء باشگاه فیلم جوانان علاقه مند به هنر سینما آرزوی توفیق کرد.
پایان پیام/