خبرگزاری شبستان_ فرهنگ و ادب: دانشجویان و دانشگاهیان از اقشار متفکر جامعه هستند که بر اساس نیازهای علمی، تحقیقی و البته آموزشی خود، به کتاب در دوره های مختلف تحصیل و فعالیت خود نیاز دارند. کتاب‌های دانشگاهی با توجه به رشته تحصیلی دانشجویان، موضوع و گاهی بر اساس سطوح مختلف فعالیت دانشجویان و اساتید در مراکز علمی و تحقیقاتی تقسیم بندی و منتشر می‌شوند. فلسفه وجودی ناشران کتاب‌های دانشگاهی به زمان آغاز فعالیت دانشگاه‌ها در ایران بر می‌گردد و بر اساس این فعالیت است که هم اکنون تعداد زیادی از ناشران کشور در این حوزه فعالیت و کتاب‌های مورد نیاز دانشجویان، اساتید، کارشناسان و محققان را تامین می‌کنند.
نقش دانشگاه در زمینه محقق شدن تولید ملی بسیار موثر است
با توجه به جایگاه نقش آموزش در کشور و ارتباط دانشگاه‌ها با صنایع مختلف، یکی از مخاطبان فرمایشات مقام معظم رهبری در سال جاری، دانشگاه‌ها هستند. با توجه به این موضوع، نقش دانشگاه در زمینه محقق شدن حماسه اقتصادی بسیار موثر است و دانشگاه‌ها با استفاده از دانش و تکنولوژی و فناوری‌های نوین و با تولیدات علمی در زمینه‌های مختلف می‌توانند به تولیدات علمی و استقلال صنعتی دست یابند. با توجه به وجود استعدادهای موجود در کشور، سرمایه‌گذاری در زمینه تولید محصولات مختلف، فرصتی طلایی برای شکوفایی استعداد جوانان کشور و مقدمه اشتغال زایی و کارآفرینی است.
در این میان، توجه به کتاب و مکتوبات فرهنگی متناسب با دانشگاهیان در سطوح مختلف و غنی بودن آنها، بیش از پیش احساس می‌شود و از آنجایی که دانشگاه‌ها به عنوان مراکز تولید علم و فناوری در کشور هستند، می‌توانند پشتوانه علمی و فکری مناسبی در تولید ملی باشند. به همین دلیل توجه به نشر کتاب‌های دانشگاهی و محتوای آنها از نکات مهم و حیاتی برای دانشگاهیان محسوب می‌شود که این برای دست یافتن به این مهم، باید تعاملی بین دانشگاه و ناشرانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، ایجاد شود. در این ارتباط عده‌ای معتقدند باید مجمعی تشکیل شود که با حضور ناشران و مسوولان، تعامل بین این دو قشر صورت گیرد تا در نهایت راهکاری برای بهبود شرایط فراهم آید. البته نباید از حمایت از ناشران دانشگاهی غافل بود، چرا که اگر از ناشران دانشگاهی حمایت کافی صورت بگیرد، اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، مولفان و مترجمان کشور هم انگیزه بیشتری برای فعالیت پیدا می‌کنند و فعال‌تر می‌شوند.
تعامل بین ناشران و دانشگاه/ تربیت مولفان و مترجمان خوب و فعال در کشور
«مدیر انتشارات دیباگران» در ارتباط با ایجاد تعامل بین ناشران و دانشگاه عواملی را برشمرد که از آن جمله می‌توان به افزایش اعتبار دانشگاهی، توجه به نمایشگاه کتاب‌های دانشگاهی و پیش‌خرید کتاب‌ها که نوابخش آنها را برای بهتر شدن وضعیت بازار نشر دانشگاهی پیشنهاد داد و گفت: باید در بخش مدیریتی فعالیت‌های بیشتر و دقیق‌تری انجام شود تا بتوانیم تهدیدهای موجود را به فرصت تبدیل کنیم زیرا بالارفتن بهای کاغذ اتفاقی است که افتاده و گرانی مبحثی است که روی بهای همه کالاها تاثیرگذار بوده است. اگر بین این دو بخش تعامل بیشتری ایجاد شود از دوباره‌کاری جلوگیری می‌شود و نیازسنجی بیشتری صورت می‌گیرد؛ برای مثال زمانی که بخش انتشارات یک دانشگاه درباره موضوعی خاص کتاب مفیدی چاپ می‌کند سایر ناشران دانشگاهی می‌توانند بخش دیگری را پوشش دهند و این‌گونه به مسایل بیشتری پرداخته می‌شود.
وی در سخنانش به برخی از مشکلات در این زمینه اشاره کرد و گفت: مشکل ما این نیست که استادان دانشگاه، اعضای هیات علمی، مولفان و مترجمان خوب و فعالی در کشور نداریم. تقاضای چاپ کتاب‌های تالیف و ترجمه در کشور زیاد است و مشکل ما این است که کتاب‌های خوبی به بخش انتشارات می‌رسند که ما توانایی انتشارشان را نداریم و پاسخ منفی به مولفان و مترجمان، در واقع نوعی از بین بردن انگیزه آنها است. اتفاق خوبی که افتاده این است که جذابیت تالیف و ترجمه در این قشر خاص بالا رفته اما این ناشران هستند که نمی‌توانند جوابگوی نیاز این قشر باشند و در این بین افرادی که دارای روحیه پژوهشی و تحقیقی هستند مایوس می‌شوند.
از گرانی کاغذ تا همفکری برای یکسان‌سازی واژگان زبان فارسی
مسایل و مشکلات پیش روی ناشران دانشگاهی را به دو دسته کلی می‌توان تقسیم کرد؛ دسته اول مسائل حوزه تولید و توزیع فرهنگی است و دسته دوم مشکلاتی است که ناشران دانشگاهی به لحاظ اقتصادی و زیرساخت‌های علمی و فرهنگی با آنها درگیرند و به استراتژی‌های بلندمدت آنها مربوط می‌شود. در حال حاضر، مهمترین مشکلی که بیشتر ناشران با آن دست به گریبانند، بالا رفتن بهای کاغذ است. به دلیل گران شدن کتاب، به دلیل تورم موجود شاهد پایین آمدن توان خرید مردم و در نتیجه، رکود در بازار کتاب نیز هستیم. با این شرایط کار نشر بسیار دشوار شده و بسیاری از ناشران در این بحران، ممکن است از ادامه فعالیت باز بمانند.
در این ارتباط، مدیر انتشارات کتاب دانشگاهی ارجمند، یکی از مشکلات ناشران دانشگاهی را یکسان نبودن زبان علمی در کشور دانست و در این باره گفت: زبان علمی کشور ما فارسی است، زبانی که در طول قرن‌ها، زبان علمی بوده و 700 سال قبل، زمانی که غربی‌ها کتابی درباره پزشکی ننوشته بودند فردی مانند جرجانی کتابی علمی نوشت که مدت‌ها در دانشگاه‌های جهان تدریس شد که این امر ارزش و پتانسیل زبان فارسی را نشان می‌دهد. شکوفا شدن این پتانسیل و رشد دانش در کشور نیازمند هماهنگی بین نهادهای مختلف و یکسان‌سازی واژگان زبان است. فرایندی سیستماتیک در کشور وجود ندارد که ناشران، مولفان و مترجمان بتوانند بر اساس آن آثار خود را منتشر کنند؛ بنابراین فرهنگستان زبان فارسی باید برای بهتر شدن شرایط و یکسان‌کردن واژگان علمی از ناشران دانشگاهی هم نظرخواهی کند و با آنها تعامل داشته باشد. باید مرکزی تشکیل شود که برای یکدست کردن کتاب‌های فنی و پزشکی در آن بین تمام دست‌اندرکاران حوزه نشر همفکری شود.
ایجاد انگیزه برای تالیف با طبقه‌بندی ناشران و کتاب‌های دانشگاهی
علاوه بر تمامی این مشکلات، تکثیر غیرقانونی کتاب در دانشگاه‌ها و فروش آثار مهم دانشگاهی با قیمت‌های بسیار نازل باعث شده تا ناشران دانشگاهی نتوانند کتاب‌های خود را با شمارگان بالا به چاپ برسانند. کپی این کتاب‌ها در بسیاری از موارد مشمول مداخله برخی با استفاده از امکانات دانشگاه‌ها می‌شود و تقاضای کتاب را تا حد زیادی پایین می‌آورد. این در حالی است که برخی سودجویان نیز با شناسایی کتاب‌های پرفروش و استفاده از دستگاه ریسوگراف با سرعت بیشتری به این تکثیرهای غیرمجاز دامن می‌زنند که البته این اقدامات، در حوزه مالکیت ناشران و نویسندگان است و به آن آسیب می‌رسانند و این مشکل باید توسط دستگاه‌های نظارتی از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برطرف شود. درباره این موضوع، مدیر انتشارات دانشگاهی بشری، معتقد است که باید طبقه‌بندی ناشران دانشگاهی صورت بگیرد. وی برندسازی در صنعت نشر کتاب‌های دانشگاهی را سبب دقت نظر استادان دانشگاهی در انتخاب ناشر معتبر دانست و گفت: اگر ناشران و کتاب‌ها طبقه‌بندی شوند وضعیت سر و سامان بیشتری پیدا می‌کند. به دلیل همین آشفتگی‌ها است که دانشگاه‌ها تمرکز استادان را برای ارتقای علمی، از تالیف کتاب به سمت انتشار مقاله‌های علمی تغییر داده‌اند و استادان دیگر انگیزه لازم برای تالیف کتاب را ندارند. بنابراین باید شرایطی فراهم شود که این طبقه‌بندی صورت بگیرد و دانشگاه‌ها به استادان توصیه کنند برای ارتقای موقعیت شغلی و اداری، آثار خود را توسط ناشران درجه یک یا دو به چاپ برسانند.
بر اساس این گزارش، یکی از نکات حیاتی که در حوزه نشر دانشگاهی باید به آن توجه کرد و بارها جای گفتن دارد، تعامل میان ناشران و دانشگاه‌های کشور است که در این یادداشت به آن تاکید شد. اما ذکر این نکته خالی از لطف نیست که تعامل بین این دو بخش باید از هم‌اکنون بیشتر شود و ناشران به عنوان پشتوانه فنی و دانشگاه‌ها به عنوان پشتوانه علمی می‌توانند تاثیر مثبتی بر دانش علمی کشور و همچنین تحقق حماسه اقتصادی داشته باشند.
گزارش از: آزاده فضلی
پایان پیام/
نظر شما