به گزارش خبرگزاری شبستان از تبریز، در آغاز سده چهارده هجری، در تبریز نیز مانند دیگر شهرهای مهم کشور، اقداماتی در جهت تغییر سیمای کالبدی آن از یک شهر سنتی به شهری امروزی صورت می گیرد.
نخستین اقدام در این زمینه، احداث خیابان های عریض و مستقیم اتومبیل رو و نخستین خیابان احداث شده در تبریز، خیابانی است که هم اکنون به نام امام خمینی (ره) نامیده می شود و به عنوان مسیر ارتباطی میان جاده تهران تبریز وتبریز مراغه، از حوالی چهارراه منصور تا میدان قونقا باشی کشیده شده و در به طور عامیانه محله خیاوان( خیابان) خوانده می شود.
این خیابان از شمال محوطه مسجد ارک علیشاه می گذرد و دروازه های نوبر و مهادمهین همراه با بخش جنوبی باروی شهر در مسیر آن قرار داشته اند.
قونقا یا تراموا گونه ای از قطار شهری است که 175 سال قبل ابتدا در اتریش و به طور همزمان در روسیه به کار افتاد . سپس در سراسر دنیا متداول شد.
مکانیزم این وسیله نقلیه جمعی در سراسر دنیا یکسان بود، تنها تفاوت، آنها در شکل ظاهری شان خلاصه می شد.
تبریز نخستین شهر ایران بود که صاحب چنین سیستم حمل ونقل شهری شد و راه اندازی آن به حدود دوران جنگ جهانی اول (سال 1280 شمسی) باز می گردد.
این تراموا به همت وپایمردی قاسم خان والی که بعدها نخستین شهردار تبریز شد به راه افتاد. همزمان با راه اندازی قونقای تبریز، تحولی بزرگ در حمل ونقل این شهر به وجود آمد.
قونقا باشی؛ نام میدانی است که در ضلع جنوب غربی باغ گلستان ودر اول خیابانی واقع شده که منتهی به ایستگاه راه آهن می شود. این میدان مبداء حرکت تراموا بود.
خط واگن اسبی تبریز، برای انتقال مسافران از شهر به واغزان (ایستگاه راه آهن )، که در بیرون از شهر و در سمت غرب قرار داشت احداث شد بود . واغزان، نام روسی ایستگاه راه آهن تبریز جلفا است که در فاصله سال های 1290-1295هجری شمسی(1911-1916م)، با سرمایه بانک استقراضی روس احداث شد، هر روز به هنگام حرکت قطار تبریز جلفا و ورود آن به شهر، مسافران وکارکنان راه آهن با قونقا که دارای اتاق های چوبی بود وچهار یا دو اسب آن را به حرکت درمی آوردند جابه جا می شوند.
این خط قطار یا تراموای شهری، تا سال 1318 هجری شمسی دایر بود و سپس برچیده شد و اکنون نیز مبداء این قطار شهری یا قونقا را میدان "قونقا باشی" می گویند.
واژه های قونقا باشی و واغزان هنوز هم در گفتگوی روزمره مردم تبریز به کار می رود. تبریزی ها هر وقت از میدان قونقا عبور می کنند، تبلور یاد و خاطره گذشته میدان را با استناد به هویت تاریخی آن خواهند دید.
تعریف نو از مسیرهای حرکتی، نوع دسترسی ها حتی تبیین هویتی جدید بری این قسمت از شهر بر تعلق خاطر افراد می افزاید. نمادی متحرک که سلسله فعالیت های جدیدی را در اطراف مسیر تعریف می کند، به نام قونقا نام گذاری می شود.
یک قرن می گذرد و یاد و خاطره میدان کمرنگ تر می شود، ولی خاطره اولین تراموای ایران در این میدان با همکاری شهرداری منطقه یک تبریز و به دستان توانای استاد احد حسینی زنده می شوند.
دیدی نوستالوژیک بر یک قرن گذشته، که در عین سادگی خویش مفاهیمی از تاریخ فرهنگ مردم تبریز را با روایتی شیرین نقل می کند.
مردمی که در این ضلع حرکت می کنند دستفروشان ودوره گردانی که این مسیر را جهت فعالیت خویش انتخاب می کنند، خیابانی که مجسمه قونقا را در آخرین ماه های دهه ی هفتاد در خود جای داده، بلوار امام خمینی نام گرفته است که یک سرش به چهارراه شریعتی می رسد واز طرف دیگر نیز تا راه آهن امتداد دارد.
پایان پیام/
نظر شما