واقعیت اجتماعی امروز به ما اجازه نظریه پردازی نمی دهد!

به گزارش خبرنگار شبستان، نشست "نظریه‌چیست؟" دوشنبه، 22 آبان در تالار استاد امیرخانی خانه هنرمندان برگزار شد.

در این نشست، ابراهیم فیاض، استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه نظریه و تئوری واژه‌ای است که ظاهرا از کلمه (تئو) به معنای خدا گرفته شده است، گفت: تئوری یعنی خدایی و کسی می‌تواند تئوری‌پردازی کند که خدایی شده باشد که در فلسفه اسلامی به شخصی که واجد شرایط یادشده باشد متأله می‌گویند که به معنای تئوری‌پرداز است.

وی ادامه داد: تئوری‌پرداز عملا کسانی است که خدا در او تجلی یافته است، برای مثال انیشتین می‌گوید بدون معنویت نمی‌توان به تئوری‌پردازی رسید که این گفتار او مبین تعریف یادشده از تئوری‌پرداز است.

فیاض تصریح کرد: انسان تا خدایی نشود نمی‌تواند به نظریه‌پردازی بپردازد، بنابراین آمونیسم در این میان وجود ندارد و انحصار انسان نمود نمی‌یابد.

این پژوهشگر با بیان اینکه شاید تولید نظریه ورود به میدان وحدت و کثرت باشد، عنوان کرد: در حقیقت از وحدت خدا، عرفان و فلسفه به کثرت و با حکمت از کثرت به وحدت می‌رسیم که این سیر روند تولید نظریه‌پردازی است.

وی با بیان اینکه تئوری‌سازی رابطه خاصی با مکان و زمان دارد، ابراز کرد: قالب اولیه تمدن‌ها یعنی زمانی که تازه تمدنی می‌خواهد شکل بگیرد تئوری همراه با تقلید حاکم است که در وهله اول در انفعال و بعد به مرحله فعال می‌رسد.

فیاض تاکید کرد: بنابر موارد یادشده جامعه فعلی ما از تقلید انفعالی دارد به تقلید فعال می‌رود که در این حوزه اگر خلاقیت تئوری بکار رود در حقیقت همان استقراء صورت گرفته است.

وی بیان کرد: ما باید از قیاس به استقراء برسیم چرا که هر استقرایی قیاس خفیه دارد، بنابراین باید ببینیم در ورای هر مسئله‌ای چه چیزی نهفته است.

این استاد دانشگاه گفت: متأسفانه در حال حاضر نمی‌دانیم چطور باید به استقراء برسیم ما باید جهت نیل به این مقصود اول قیاس خفی را پیدا کرده و سپس استقراء را معنی کنیم.

وی با بیان اینکه در حال حاضر در دانشگاه‌های ما اینترنت به دانشجو دانش می‌دهد، افزود: متأسفانه این روند پژوهشی یعنی استفاده صرف از اینترنت به دانشجو بینش نمی‌دهد چرا که او در این سیر به دنبال آن نیست که تحقیق کند و با خیل عظیمی از اطلاعات مواجه است، بنابراین لزوم و کاربرد پژوهش را متوجه نمی‌شود، از این رو عنایتی نیز به روش استقراء ندارد.

وی ادامه داد: در حال حاضر واقعیت اجتماعی ما اجازه تئوری‌پردازی نمی‌دهد و در کشور کاری صورت نگرفته که نشان دهد چه کسی نظریه‌پرداز است و در عین حال هم نمی‌توان فقط از روش قیاسی استفاده کرد.

فیاض خاطرنشان کرد: اگر بدون فرهنگ بخواهیم به استقراء برسیم هرگز موفق نمی‌شویم، قبل از هر چیز باید تاریخ و فرهنگ ما بررسی شود چرا که از تبیین و تشریح وضعیت تاریخی مبحث کاربرد مطرح می‌شود، اما با روند فعلی تنها اتفاقی که خواهد افتاد مسدودشدن علوم انسانی است.

پایان پیام/