به گزارش خبرنگار فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان؛ سالروز صدور فرمان تاریخی امام خمینی (ره) در سال ۱۳۵۸ برای تشکیل نهضت سوادآموزی است. این روز به عنوان «روز نهضت سوادآموزی» در تقویم ایران ثبت شده و نماد مبارزه با بیسوادی و تأکید بر اهمیت دانش و آگاهی در جامعه اسلامی است. امام خمینی (ره) در پیام خود فرمودند: «لازم است تمام بیسوادان برای یادگیری و تمام خواهران و برادران باسواد برای یاد دادن بپا خیزند.» این فرمان، نقطه عطفی در تاریخ آموزش بزرگسالان ایران بود و منجر به تشکیل سازمان نهضت سوادآموزی شد.
تاریخچه نهضت سوادآموزی پیش از انقلاب اسلامی، تلاشهایی برای سوادآموزی بزرگسالان انجام شده بود، از جمله سازمان تعلیمات اکابر،سازمان آموزش سالمندان، کمیته ملی پیکار با بیسوادی و جهاد ملی سوادآموزی اما این برنامهها موفقیت چشمگیری نداشتند. در سال ۱۳۵۵ (پیش از انقلاب)، نرخ باسوادی جمعیت ۶ ساله و بالاتر حدود ۴۷.۵ درصد بود و بیش از نیمی از جمعیت بیسواد بودند. پس از پیروزی انقلاب، با فرمان امام خمینی (ره) در ۷ دی ۱۳۵۸، نهضت سوادآموزی به عنوان یک نهاد انقلابی تأسیس شد. این سازمان ابتدا به صورت شورایی اداره میشد و از سال ۱۳۶۱، حجتالاسلام محسن قرائتی به ریاست آن منصوب گردید.
دستاوردها و آمار کلیدی نهضت سوادآموزی یکی از موفقترین برنامههای آموزشی پس از انقلاب است
دستاوردها و آمار کلیدی نهضت سوادآموزی یکی از موفقترین برنامههای آموزشی پس از انقلاب است و ایران را در مسیر ریشهکنی بیسوادی قرار داده است.
برخی آمار مهم؛ پیش از انقلاب (۱۳۵۵): نرخ باسوادی جمعیت ۶ ساله و بالاتر ≈ ۴۷.۵% (بیش از ۵۲% بیسواد). در روستاها تنها ۳۰% باسواد بودند.پس از تأسیس نهضت؛ تا سال ۱۳۶۵: نرخ باسوادی به ۶۱.۸% رسید. سال ۱۳۷۵: ۷۹.۵%، سال ۱۳۹۵: ۸۷.۶% (سرشماری رسمی) سال ۱۴۰۱–۱۴۰۲: نرخ باسوادی جمعیت ۶ ساله و بالاتر ≈ ۹۰–۹۲% (بر اساس گزارشهای مرکز آمار و وزارت آموزش و پرورش) و گروه سنی هدف (۱۰–۴۹ سال): نرخ باسوادی ≈ ۹۷% (۹۷.۱% در برخی گزارشها).بوده است
کاهش شکاف جنسیتی: تفاوت نرخ باسوادی زنان و مردان از ۲۳.۴% در ۱۳۵۵ به کمتر از ۷% در ۱۳۹۵ و حدود ۱–۲% در سالهای اخیر کاهش یافته است.مناطق شهری و روستایی: باسوادی شهری از ۶۵% به بیش از ۹۰% و روستایی از ۳۰% به بیش از ۸۰% رسیده است. تعداد سوادآموزان: میلیونها نفر تحت پوشش قرار گرفتهاند و ایران شتاب سوادآموزی ۲.۵ برابری نسبت به میانگین جهانی داشته است. با این حال، چالشهایی مانند بازگشت به بیسوادی (در برخی نوسوادان) و تمرکز بر کمسوادان و اتباع خارجی باقی مانده است. آخرین برآوردها نشان میدهد بیسوادی مطلق در گروه سنی فعال کمتر از ۱–۲ میلیون نفر است.
تأکید بر تدوین نقشه راه بلندمدت
علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش اظهار کرد: «نهضت سوادآموزی در پیچ تاریخی و دوران گذار حیاتی خود قرار گرفته و نیازمند رویکردها و مأموریتهای جدید است. باید نقشه راه سوادآموزی برای ۴۰ سال آینده تدوین شود تا سازمان دچار خسران نشود.» وی تشکیل نهضت را یکی از بهترین دستاوردهای پس از انقلاب دانست و بر ضرورت تثبیت سازمان و تعریف مأموریتهای نوین با تمرکز بر بازنگری اساسنامه تأکید کرد.
گسترش سواد دیجیتال و مهارتهای زندگی
وی گفت: «ایران گامهای بلندی در کاهش نرخ بیسوادی برداشته، اما امروز بیسوادی فراتر از ناتوانی در خواندن و نوشتن است. ناتوانی در بهرهمندی آگاهانه از فناوریهای نوین نیز نوعی محرومیت به شمار میرود. رسالت ما گسترش سواد دیجیتال برای توانمندسازی نسل جدید است.»
دستاوردهای کلی نظام آموزشی در مبارزه با بیسوادی
وزیر، نهضت سوادآموزی و ریشهکنی بیسوادی را یکی از موفقیتهای چشمگیر نظام تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی برشمرد و آن را در کنار پوشش تحصیلی گسترده، عدالت آموزشی و توجه به دختران و مناطق محروم، از افتخارات کشور دانست.
بودجه فعلی نهضت سوادآموزی کمتر از ۵۰۰ میلیارد تومان است
محدودیت منابع مالی، یکی از مهمترین نقاط ضعف نهضت سوادآموزی محسوب میشود. بررسیها نشان میدهد سهم این سازمان از بودجه آموزشوپرورش، با وجود افزایش هزینهها و تورم، رشد متناسبی نداشته است.به گفته معاون توسعه سازمان نهضت سوادآموزی، سرانه هزینه سوادآموزی در سال ۱۴۰۱ در سه دوره آموزشی، بهطور متوسط حدود ۸۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر بوده که رقم قابل توجهی نیست.
عبدالرضا فولادوند نیز اعلام کرده است که بودجه فعلی نهضت سوادآموزی کمتر از ۵۰۰ میلیارد تومان است و این میزان در شرایط اقتصادی کنونی پاسخگوی نیازهای سازمان نیست؛ موضوعی که به کاهش حقوق کارکنان، تأخیر در پرداخت حقالتدریس و اختلال در فعالیتهای جاری منجر شده است.بر این اساس، کاهش منابع مالی و دغدغه تأمین حقالتدریس آموزشیاران و تجهیزات آموزشی، از مهمترین موانع پیشروی نهضت به شمار میرود.
نهضت سوادآموزی اتباع خارجی در ایران
یکی از جنبههای مهم و انسانی فعالیتهای نهضت سوادآموزی، پوشش آموزشی اتباع خارجی مقیم ایران (عمدتاً افغانستانی و عراقی) است. ایران به عنوان یکی از بزرگترین میزبانان مهاجران در جهان، مسئولیت سوادآموزی این افراد را نیز بر عهده گرفته و این برنامه را به عنوان حقی انسانی و تکلیفی اجتماعی دنبال میکند.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، حدود ۴۰۰ هزار نفر از اتباع خارجی ۱۰ تا ۴۹ ساله در کشور بیسواد بودهاند. با توجه به مهاجرپذیری بالا در برخی مناطق، بهویژه اطراف تهران و استانهای مرزی، این گروه سهم قابل توجهی از جمعیت بیسواد را تشکیل میدهند.سازمان نهضت سوادآموزی اعلام کرده است که همه گروههای رسمی و غیررسمی اتباع خارجی در برنامههای آموزشی تحت پوشش قرار میگیرند و کلاسهای جداگانهای برای آنها برگزار میشود.
به گفته عبدالرضا فولادوند، رئیس سازمان نهضت سوادآموزی، ایران طی ۴۵ سال گذشته حدود ۹۲۰ هزار نفر از اتباع افغان و عراقی را تحت پوشش برنامههای سوادآموزی قرار داده است؛ این در حالی است که کمکهای بینالمللی در این حوزه بسیار محدود و در مواردی نزدیک به صفر بوده است.
ضمن اینکه سالانه؛ حدود ۱۸ تا ۲۲ هزار نفر اتباع خارجی تحت آموزش قرار میگیرند (۹۴ درصد آنها افغانستانی) در سال ۱۴۰۳، پیشرفت دوره سوادآموزی اتباع ۶۵.۰۱ درصد و دوره انتقال ۵۴.۶۴ درصد گزارش شده است. نرخ باسوادی اتباع افغانستانی: هنگام ورود به ایران حدود ۶ درصد بود، اما بر اساس سرشماری ۱۳۹۵ به ۶۰ درصد رسیده (بالاتر از میانگین افغانستان که حدود ۵۰ درصد است).
سازمان نهضت سوادآموزی قصد گسترش آموزش اتباع خارجی و تقویت تعاملات آموزشی با کشورهای جهان اسلام را دارد. همچنین، با تبدیل مدارس به پایگاههای سوادآموزی، دسترسی اتباع نیز آسانتر خواهد شد. این فعالیتها نشاندهنده تعهد جمهوری اسلامی به عدالت آموزشی و حمایت از مهاجران است و نهضت سوادآموزی را به الگویی برای کشورهای میزبان مهاجر تبدیل کرده است.
نظر شما