به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، «مهارت آینهکاری در معماری ایران» در بیستمین اجلاس کمیته بینالدولتی میراث ناملموس یونسکو رسماً در فهرست جهانی ثبت شد؛ رخدادی که نهتنها تعداد میراث ناملموس ثبتشده ایران را به عدد ۲۷ رساند، بلکه ایران را در میان قدرتهای فرهنگی جهان، یک گام دیگر پیش برد.
این ثبت جهانی، فقط تأیید یک مهارت هنری نیست؛ بلکه پذیرش یک شیوه تفکر، یک جهانبینی و یک سنت دیرپای معماری است که ریشه در نور و تقدس دارد.
آینهکاری ایرانی سالهاست که با شکستن هزارباره نور و انعکاس آن در قطعات کوچک و منظم آینه، فضایی از شگفتی، روحانیت و نظم هندسی را خلق کرده است؛ فضایی که بازدیدکننده امروز در تالار آینه کاخ گلستان یا در ظرافتهای مسجد شیخ لطفالله تجربه میکند. اما آنچه در دهلینو به رسمیت شناخته شد، فراتر از یک زیبایی بصری است؛ جهانی شدن دانشی است که در پشت این درخشش پنهان است: مهارت طراحی، نقشکشی، تراش آینه، گچبری، هندسه قدسی و سالها تجربه استادکارانه.
یونسکو در ارزیابیهای خود بر چند نکته کلیدی تأکید کرده است: تداوم زنده این مهارت، انتقال فعال بیننسلی، گستره کاربرد آن در معماری مذهبی و شهری و نقش فرهنگی گستردهای که آینهکاری در هویت ایرانی ایفا میکند. این هنر نهتنها یک آرایه تزئینی، بلکه زبان معناشناسانه نور در فرهنگ ایرانی است؛ نوری که نماد پاکی، صدق و حقیقت است.
فرایند ثبت این پرونده نیز داستانی از کوشش و دلبستگی به میراث ملی است.
دکتر شهاب نیکمان، پژوهشگر حوزه میراث ناملموس و مسئول تدوین این پرونده، روایت میکند که چگونه در زمانی اندک و با تلاش یک تیم تخصصی، پرونده آماده و به دبیرخانه کنوانسیون در فرانسه ارائه شد. او از نخستینهای این پرونده سخن میگوید: نخستین پرونده ایران در حوزه آرایههای معماری، نخستین حضور رسمی «معماری ایرانی» و واژه «Persian» در اسناد میراث ناملموس یونسکو، و نخستین باری که گزارش ارزیاب، از کیفیت تدوین یک پرونده ایرانی تقدیر کرده است.
این پرونده تنها یک اثر را معرفی نمیکند؛ بلکه جغرافیایی از فرهنگ را به رسمیت میشناسد. نیکمان با اشاره به گستره «ایران فرهنگی» توضیح میدهد که معماری ایرانی از مراکش تا آسیای مرکزی امتداد دارد و آینهکاری، بخشی از همان میراث مشترک است که قرنهاست جلوههای آن در کاخها، مساجد و خانههای تاریخی دیده میشود.
در حاشیه اجلاس نیز قرار است نمایشگاهی با حضور دو استادکار برجسته، حمید مهدیزاده و بهنود گوهربین، برپا شود؛ نمایشگاهی که نهتنها نمونههایی از این هنر، بلکه مراحل اجرای آن را بهصورت زنده پیش چشم بازدیدکنندگان قرار میدهد. این حضور ملموس، تلاشی است برای آنکه جهان نهفقط «مفهوم» آینهکاری، که «ضربه دست هنرمند» و «هندسه پشت کار» را نیز ببیند.
ثبت جهانی «مهارت آینهکاری در معماری ایران» را میتوان نقطه تلاقی سه مسیر حفاظت از میراث، تقویت هویت ملی و گسترش دیپلماسی فرهنگی است. این هنر با تکیه بر گذشتهای درخشان، چشماندازی تازه برای آینده میگشاید؛ آیندهای که در آن معماری ایرانی، بیش از گذشته دیده و فهمیده خواهد شد. اکنون نام ایران و معماری ایرانی، روشن و صیقلخورده همچون تکهای آینه، در اسناد جهانی میدرخشد و این آغاز فصل تازهای از روایت میراث فرهنگی ایران است.
نظر شما