الگوگیری از سیره حضرت زهرا(س)؛ راه‌حل تعارض نقش‌های مادرانه در عصر جدید

دبیرستاد راهبری زن و خانواده با بیان اینکه نقش حضرت فاطمه زهرا (س) در تحولات صدر اسلام، نقشی بنیان‌گذار، تثبیت‌کننده و انتقال‌دهنده بود، الگوگیری از سیره حضرت زهرا(س) را راه‌حل تعارض نقش‌های مادرانه در عصر جدید عنوان کرد.

دکتر معصومه ظهیری دبیر ستاد راهبری زن و خانواده، در گفتگو با خبرگزاری شبستان در استان قم با تبریک سالروز میلاد حضرت فاطمه (س) ایستادگی حق‌محورانه همراه با رضایت از قضای الهی، را از  مهم‌ترین ویژگی حضرت فاطمه زهرا (س) ذکر کرد و اظهار داشت: این ویژگی، ترکیبی است از اراده‌ی پولادین در دفاع از ارزش‌ها و در عین حال، خضوع کامل در برابر فرمان خداوند. حضرت زهرا (س) در زندگی شخصی و اجتماعی خود، مظهر این دوگانه‌ی به ظاهر متضاد بودند. ایشان در دفاع از حق ولایت امیرالمؤمنین علی (ع) و میراث پیامبر (ص)، چنان استوار و شجاعانه عمل کردند که تاریخ گواهی می‌دهد. اما در عین حال، برجسته‌ترین شعار زندگانی‌شان، جمله‌ی «رَضِیتُ بِمَا رَضِیَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ» (به آنچه خدا و رسولش راضی‌اند، من راضی‌ام) بود.

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: این ویژگی در تقابل با آسیب‌های رایج امروز مانند «منفعل‌بودن در برابر فشارهای اجتماعی» و «عدم تاب‌آوری در برابر سختی‌ها» قرار می‌گیرد. مادر امروزی می‌تواند از حضرت زهرا (س) بیاموزد که چگونه در خانواده و جامعه، در برابر ارزش‌های اصیل و حقوق حقه‌ی خود و خانواده‌اش ایستادگی منطقی داشته باشد، اما در مواجهه با ناملایمات تقدیر و آزمایش‌های الهی، رضایت و توکل را سرلوحه‌ی خود قرار دهد.

وی گفت: پیوند این دو، یعنی «جهاد در عین تسلیم»، الگویی بی‌بدیل برای مدیریت چالش‌های پیچیده‌ی دنیای مدرن است. برای نمونه، مادران می‌توانند در دفاع از حریم خانواده در برابر هجوم فرهنگ‌های بیگانه (همچون دفاع حضرت از حریم خانه و ولایت) و در عین حال حفظ آرامش و صبوری در برابر مشکلات مالی یا تربیتی (همچون صبر و قناعت ایشان در زندگی ساده)، از این سیره بهره ببرند. حضرت در خطاب به امیرالمؤمنین (ع) فرمود: «اِستَحیی مِن رَبّی اَن اُکَلِّفَ نَفسَکَ ما لا تَقدِرُ عَلَیه» (از پروردگارم شرم دارم که تو را به کاری وادار کنم که بر آن توانایی نداری). این نشان‌دهنده‌ی درهم‌تنیدگی احترام به همسر، صبر بر مشکلات و رضایت از تقدیر الهی در یک جمله است.

خطبه فدکیه، سندی ماندگار از عمق دانش، شجاعت و نقش ایشان در شکل‌دهی به گفتمان اصیل اسلامی در بحرانی‌ترین لحظات تاریخ اسلام است.

این استاد حوزه به نقش حضرت زهرا (س) در تحولات فکری و فرهنگی صدر اسلام اشاره کرد و افزود: نقش حضرت فاطمه زهرا (س) در تحولات صدر اسلام، نقشی بنیان‌گذار، تثبیت‌کننده و انتقال‌دهنده بود. ایشان در عصری که زن به عنوان یک عنصر فعال در عرصه‌ی علم و فرهنگ چندان به رسمیت شناخته نمی‌شد، با تکیه بر مقام علمی و معنوی خود، به مرجعی دینی و فرهنگی برای زنان و حتی مردان صحابه تبدیل شدند.

ظهیری ادامه داد:  این نقش در چند محور کلیدی برجسته است: نخست، حفظ و تبلیغ سنت نبوی. نقل روایات متعدد از پیامبر (ص) توسط ایشان و نیز حساسیت فوق‌العاده‌ی حضرت نسبت به نوشته‌های پیامبر، نشان‌دهنده‌ی نقش ایشان در صیانت از میراث فکری اسلام است.

وی گفت: ایشان با تربیت فرزندانی مانند حسنین و زینب (س)، که هر کدام به سهم خود تاریخ‌ساز شدند، مهم‌ترین سرمایه‌ های فکری و عملی برای تداوم اسلام ناب را پرورش دادند. حتی در سنین کودکی، فرزند خود امام حسن (ع) را تشویق می‌کرد تا به مسجد برود، سخنان پیامبر (ص) را فرا گیرد و برای او بازگو کند. این نشان از برنامه‌ریزی دقیق برای انتقال دانش و بینش دارد.

ظهیری احیای گفتمان حق‌محوری و عدالت‌خواهی پس از رحلت پیامبر (ص) را از دیگر نقش های حضرت درتحولات فکری و فرهنگی صدر اسلام عنوان کرد و افزود: ایراد خطبه‌ی آتشین فدکیه در مسجد النبی، که مشحون از استدلال‌های قرآنی و تاریخی بود، تنها یک اعتراض اقتصادی نبود؛ بلکه یک بیانیه‌ی سیاسی-فکری برای احیای جایگاه ولایت و هشدار درباره‌ی انحراف از مسیر نبوی بود. این خطبه، سندی ماندگار از عمق دانش، شجاعت و نقش ایشان در شکل‌دهی به گفتمان اصیل اسلامی در بحرانی‌ترین لحظات تاریخ اسلام است.

دبیر ستاد راهبری زن و خانواده حضرت زهرا (س) را به عنوان الگوی کامل زن مسلمان معرفی کرد و خاطرنشان کرد: حضرت فاطمه زهرا (س) به عنوان الگوی کامل زن مسلمان معرفی شده‌اند، زیرا شخصیت ایشان جامعیت و تعادل بی‌نظیری در ایفای همه‌ی نقش‌های انسانی، زنانه و اجتماعی دارد و این جامعیت، مورد تأیید صریح قرآن و سنت قرار گرفته است. در نگاه قرآنی، ایشان مصداق اعلای «انسان کامل» هستند که سیره‌ی ایشان برای همه‌ی مؤمنان، اعم از زن و مرد، حجت است. آیاتی چون آیه‌ی تطهیر (إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا) و سوره‌ی کوثر بر طهارت ذاتی و شرافت بی‌کران ایشان دلالت دارد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر، پیامبر اکرم (ص) با تعابیری بی‌سابقه، جایگاه ایشان را تبیین کرده‌اند. تعابیری مانند «فاطِمَةُ بَضْعَةٌ مِنِّی» (فاطمه پاره‌ی تن من است) و «فاطِمَةُ سَیِّدَةُ نِساءِ العالَمین» (فاطمه سرور زنان جهانیان است)، نشان می‌دهد که ایشان جلوه‌ای تمام‌عیار از سیره‌ی نبوی در قالب یک زن هستند. این بدان معناست که الگوگیری از ایشان، در حقیقت الگوگیری از سنت پیامبر (ص) در همه‌ی زمینه‌های بندگی، اخلاق، خانواده‌داری و اجتماعی است.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به نقش های متعدد و موفق حضرت زهرا سلام الله علیها در ابعاد مختلف زندگی گفت: ایشان هم همسری وفادار و همراه برای امیرالمؤمنین (ع) بودند که رضای خدا را بر رضای خود مقدم می‌داشتند، هم مادری دلسوز و مربی‌ای هوشمند برای فرزندانی چون حسنین (ع) و زینب (س) بودند که تاریخ‌ساز تربیت کرد، هم عابدی شب‌زنده‌دار بودند که تا سپیده‌دم به رکوع و سجود می‌پرداختند، و هم مدافعی شجاع و سیاستمداری آگاه در صحنه‌ی اجتماع بودند. این توانایی تلفیق همه‌ی این نقش‌ها بدون کوچک‌ترین تعارض یا کاستی، ایشان را به الگویی بی‌بدیل و جهان‌شمول تبدیل می‌کند.

 بُعد «مُحَدَّثه» بودن حضرت فاطمه زهرا (س) و محتوای علمی-عرفانی مرتبط با آن، از ابعادی است که کمتر به گستردگی و عمق لازم مورد توجه و بازخوانی قرار گرفته است

ظهیری در زمینه بُعد کمترشناخته‌شده از زندگی حضرت زهرا (س) اظهار داشت:  بُعد «مُحَدَّثه» بودن حضرت فاطمه زهرا (س) و محتوای علمی-عرفانی مرتبط با آن، از ابعادی است که کمتر به گستردگی و عمق لازم مورد توجه و بازخوانی قرار گرفته است. بر اساس روایات فراوان، پس از رحلت پیامبر (ص)، فرشتگان الهی بر حضرت نازل می‌شدند و با ایشان سخن می‌گفتند، درست همان‌گونه که با حضرت مریم (س) سخن گفتند. محصول این مکالمات، مجموعه‌ای ارزشمند به نام «مصحف فاطمه (س)» بود که متأسفانه متن آن امروزه در دسترس نیست، اما گفته می‌شود نزد ائمه اطهار (ع) و سپس نزد حضرت مهدی (عج) محفوظ است.

دبیر ستاد راهبری زن و خانواده ادامه داد: بازخوانی این بُعد، نیاز امروز ما را به منابع معرفتی ناب و فرابشری پاسخ می‌گوید. در عصری که بشریت در انبوهی از اطلاعات ضد و نقیض غرق شده و جعل حدیث و تحریف مفاهیم دینی همواره یک تهدید است، توجه به این که معصومی مانند فاطمه زهرا (س) مستقیماً مورد خطاب فرشتگان قرار می‌گرفت، بر جایگاه ایشان به عنوان منبعی مطمئن و الهی برای معارف صحه می‌گذارد. این بعد، شخصیت حضرت را از یک الگوی صرفاً اخلاقی-تربیتی فراتر برده و ایشان را به مرجعی دارای علم لدنی و ارتباط ویژه با عالم غیب معرفی می‌کند.

استاد حوزه افزود: اهمیت این موضوع زمانی آشکارتر می‌شود که آن را در کنار خطبه‌های عمیق کلامی و فقهی ایشان، مانند خطبه فدکیه  قرار دهیم. این ترکیب نشان می‌دهد که دانش سرشار ایشان، ریشه در دو منبع تعلیم نبوی و الهام ملکوتی داشته است. معرفی این بُعد می‌تواند مسیر جدیدی در فقه زنان، اخلاق اسلامی و حتی عرفان عملی بگشاید که مستند به منبعی معصوم و الهی است.

استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: همچنین، توجه به این که حضرت در عین داشتن این مقامات والا، در ساده‌ترین شکل ممکن زندگی می‌کرد و سنگینی آسیاب دستی بر دستان مبارکش اثر گذاشته بود، درس بزرگی در تواضع علمی و عینیّت معنویت است.

ظهیری با اشاره به معنای مادری در دنیای پیچیده‌ی امروز با الهام از سیره حضرت زهرا سلام الله علیها گفت:  در دنیای امروز که تعریف نقش‌ها در حال دگرگونی است، معنای مادری با الهام از سیره‌ی حضرت زهرا (س)، فراتر از یک نقش بیولوژیک یا عاطفی صرف، به «مقام مربی‌گری و انتقال ارزش‌ها» ارتقا می‌یابد. مادر بودن در این نگاه، پروژه‌ای الهی و مسئولیتی خطیر برای ساختن نسل آینده است. حضرت زهرا (س) با تربیت فرزندانی که هر یک اسوه‌ی بشریت شدند، نشان داد که مادر، اولین و مؤثرترین معمار شخصیت انسان است.

وی افزود:  در روایتی، امام حسن مجتبی (ع) نقل می‌کند که مادرش را دید که تا سپیده‌دم به دعا برای همسایگان و مؤمنان مشغول بود، اما برای خود دعا نمی‌کرد. این ایثار و دیگرنگری، درس اول مادری فاطمی است.

دبیر ستاد راهبری زن و خانواده با اشاره به اینکه مادری امروز باید ترکیبی هوشمندانه از «عاطفه» و «تعقل» باشد؛ اظهار داشت: عاطفه‌ای که در نوازش و محبت بی‌کران حضرت نسبت به فرزندانش تجلی داشت، و تعقلی که در آموزش هدفمند و برنامه‌ریزی شده ایشان متبلور بود. برای نمونه، ایشان به فرزند خردسال خود امام حسن (ع) می‌فرمود تا به مسجد برود، سخنان پیامبر (ص) را فراگیرد و برای او بازگو کند. این یعنی مادر، تنها تأمین‌کننده‌ی نیازهای جسمی و عاطفی نیست، بلکه «بسترساز و هدایت‌گر فرایند یادگیری و معرفت‌اندوزی» نیز هست.

وی گفت: مادری فاطمی به ما می‌آموزد که کانون خانواده، نخستین نهاد تربیت اجتماعی است. حضرت در لالایی‌های خود به امام حسن (ع) می‌فرمود: «اشبِه أَباکَ یا حَسَن... وَ اخلَع عَنِ الحَقِّ الرَّسَن...» (ای حسن، مانند پدرت باش... و ریسمان اسارت را از حق برگیر...). این نشان می‌دهد که مادر فاطمی، از همان لحظات نخستین، بذر عدالت‌خواهی، حق‌طلبی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی را در جان فرزند خود می‌کارد. جامعه نیز باید از طریق رسانه، هنر و نظام آموزشی، الگوهای مادری موفق و عزتمند همچون حضرت زهرا (س) را ترویج کند و هرگونه بی‌حرمتی یا خشونت علیه مادران را تقبیح نماید. در نهایت، احترام به مادر، احترام به سرچشمه‌ی عاطفه، تربیت و انتقال فرهنگ است و جامعه‌ای که مادرانش عزتمند نباشند، در بنیاد خود سست خواهد بود.

دبیر ستاد راهبری زن و خانواده در پاسخ به این سوال که حرمت مادر در جامعه امروز چگونه باید نمود پیدا کند گفت: حرمت مادر باید در خانواده همراه با احترام، گفت‌وگوی سازنده، قدردانی و عدم تحقیر باشد. در اجتماع و قانون گذاری همراه با حمایت شغلی، مرخصی والدینی، خدمات نگهداری کودک و امنیت روانی باشد و در فرهنگ عمومی همراه با بازنمایی شایستهٔ مادر در رسانه، آموزش احترام بین‌نسلی، و الگوگیری از سیرهٔ حضرت زهرا(س) باشد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: بنابراین، مادر امروز نه منفعل در خانه، بلکه فعال در تربیت عناصری فعال و متعهد برای جامعه است. این نگاه، مادری را از حاشیه به کانون تحول اجتماعی منتقل می‌کند.

مادران در دورانی زندگی می‌کنند که فضای مجازی، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بی‌وقفه در حال القای سبک زندگی، ارزش‌ها و هنجارهایی هستند که گاه در تعارض مستقیم با باورهای دینی و اخلاقی خانواده قرار دارد. این امر منجر به سردرگمی هویتی در نسل جوان و ایجاد شکاف بین نسل‌ها شده است.

دبیر ستاد راهبری زن و خانواده تهاجم همه‌جانبه‌ی فرهنگ بیگانه و ارزش‌های متضاد با فطرت، همراه با گسست نسلی را از بزرگ‌ترین چالش‌های مادران امروزی ذکر کرد و گفت: مادران در دورانی زندگی می‌کنند که فضای مجازی، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بی‌وقفه در حال القای سبک زندگی، ارزش‌ها و هنجارهایی هستند که گاه در تعارض مستقیم با باورهای دینی و اخلاقی خانواده قرار دارد. این امر منجر به سردرگمی هویتی در نسل جوان و ایجاد شکاف بین نسل‌ها شده است.

ظهیری افزود:الهام از سیره‌ی حضرت زهرا (س) برای مواجهه با این چالش، راهبرد «تربیت فعال و هوشمندانه به جای انفعال یا مقابله‌ی خام» را پیش پای ما می‌گذارد. نخستین درس، تقویت پیوند عاطفی عمیق و اصیل با فرزندان است. رابطه‌ی حضرت با فرزندانش چنان عمیق و پر از مهر بود که امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمود: هرگاه به چهره‌ی فاطمه (س) نگاه می‌کردم، هر غم و اندوهی از من زدوده می‌شد. این پناهگاه امن عاطفی، اولین دیوار دفاعی در برابر طوفان‌های بیرونی است.

دبیر ستاد راهبری زن و خانواده، آموزش مبانی فکری و ایجاد بصیرت دینی را راه حل دیگر برون رفت از این‌چالش ذکر کرد و افزود: حضرت زهرا (س) تنها به پرورش جسم و عاطفه‌ی فرزند اکتفا نمی‌کرد، بلکه پایه‌های معرفتی ایمان را در جان آنان استوار می‌ساخت. آموزش مستقیم معارف، تشویق به یادگیری از مسجد و پیامبر (ص) و حتی در قالب بازی و لالایی‌های هدفمند مانند لالایی عدالت‌خواهانه برای امام حسن (ع)، از روش‌های ایشان بود. مادر امروز باید «رسانه‌ی داخلی» قدرتمندی شود تا پیام‌های «رسانه‌ی بیرونی» را خنثی کند. این کار نیازمند دانش‌افزایی مستمر مادر است.

وی  الگودهی عملی و زندگی توأم با معنویت و صبر را از راه حل های دیگر عنوان کرد و گفت: فرزندان حضرت، تقوا، ایثار، ساده‌زیستی و استواری در راه حق را در خون و زندگی روزمره‌ی مادر خود می‌دیدند. هنگامی که مادر در عمل، قناعت پیشه کند، به نماز و دعا پایبند باشد و در مواجهه با مشکلات صبور و متوکل باشد همچون رضایت حضرت به رضای الهی در تمام مصائب، تأثیر این الگوی عملی، از هر توصیه و نصیحت کلامی عمیق‌تر است.

این استاد حوزه ادامه داد: در نهایت، مادر فاطمی امروز، باید همچون حضرت زهرا (س) ترسیمی روشن از دشمن (باطل) و آرمان (حق) به فرزند خود ارائه دهد و او را برای دفاع از ارزش‌ها در هر عرصه‌ای آماده کند.

وی به تجلی احترام به مادر در جامعه امروز نیز اشاره کرد و گفت: وقتی از «حرمت مادر» صحبت می‌شود، این احترام در جامعه امروز باید فراتر از شعار و مناسبات صوری، در «ساختارهای حقوقی، فرهنگی و اقتصادی» جامعه متبلور شود. احترام واقعی، ایجاد بستری امن و عزتمند برای ایفای نقش خطیر مادری است. در سیره‌ی نبوی، احترام به فاطمه زهرا (س) که پیامبر (ص) به احترامش برمی‌خاست و او را می‌بوسید  تنها یک ادب فردی نبود، بلکه نشان‌دهنده‌ی تقدس مقام مادر و دختر پیامبر بود.

ظهیری ادامه داد: نخستین تجلی این احترام، بازتعریف و ارج‌نهادن به «کار مادری» به عنوان ارزش‌آفرین‌ترین شغل جامعه است. حضرت زهرا (س) با وجود تمام مسئولیت‌های سنگین خانه‌داری از آسیاب کردن گندم و آب کشیدن تا رسیدگی به امور خانه، نه تنها احساس خستگی نمی‌کرد، بلکه از این مسئولیت مسرور بود. جامعه باید کاری کند که مادر امروز نیز این سرور و عزت را در نقش خود احساس کند، نه احساس فرسودگی و کم‌اهمیتی. این امر مستلزم قدردانی واقعی در کلام و عمل، و ایجاد تسهیلات شغلی و اجتماعی برای مادران است.

وی حمایت قانونی و اقتصادی همه‌جانبه از مادران را تجلی احترام به مادران ذکر کرد و افزود: صبر و قناعت حضرت زهرا (س) در زندگی ساده، هرگز به معنای نادیده گرفتن حقوق مادی ایشان نبود. دفاع سرسختانه‌ی ایشان از «فدک»  که پیامبر (ص) به ایشان بخشیده بود  در حقیقت دفاع از حق اقتصادی مستقل برای زنان و منبعی برای تأمین نیازهای اجتماعی بود. بنابراین، احترام امروزی به مادر، مستلزم تضمین حقوق مالکیت، ارث، اشتغال عادلانه و تأمین اجتماعی اوست تا بتواند با آرامش خاطر بیشتری به امر خطیر تربیت نسل بپردازد.

استاد حوزه و دانشگاه در زمینه ترویج فرهنگ احترام عملی در خانواده و جامعه در ارتباط با مادران گفت: این فرهنگ باید از خانواده آغاز شود؛ جایی که فرزندان، احترام به مادر را نه به عنوان یک تکلیف تحمیلی، بلکه به عنوان قدردانی از معمار وجود خود بیاموزند. امام سجاد (ع) در رساله‌ی حقوق می‌فرماید: «حق مادرت این است که بدانی او تو را حمل کرد چنانکه هیچ‌کس دیگری را حمل نکرده...».

دبیر ستاد راهبری زن و خانواده ادامه داد: مهم‌ترین ویژگی شخصیتی حضرت فاطمه(س) «ترکیب محبت عمیق با عزت و استقلال اخلاقی» است. ایشان هم‌زمان مهربان، ساده‌زیست، مراقب خانواده و در عین حال شجاع، عقلانی و ایستاده در برابر ظلم بودند. این ترکیب برای مادران امروز الهام‌بخش است؛ زیرا نشان می‌دهد محبت مادرانه باید با قدرت شخصیت، آگاهی و عزت نفس همراه باشد.

وی افزود:حضرت زهرا(س) محور انتقال معارف نبوی، احیای فرهنگ عدالت، بیان خطبه‌های اجتماعی–سیاسی، و تربیت نسل آیندهٔ اهل‌بیت بودند. نقش ایشان ایجاد «گفتمان اخلاقی» در جامعه، تبیین حق‌طلبی، و تثبیت جایگاه زن به عنوان عنصر مؤثر اجتماعی بود.

ظهیری در پاسخ به این سوال که چرا حضرت زهرا(س) الگوی کامل زن مسلمان معرفی شده‌اند؟ گفت: ایشان در سه حوزه نمونهٔ کامل بودند: معنویت و ارتباط با خدا،  نقش خانوادگی و تربیتی، و مشارکت اجتماعی و دفاع از حق. جمع میان این سه حوزه، الگویی جامع از زن مسلمان را ارائه می‌دهد.

مادر بودن در جهان امروز یعنی: ترکیبی از عشق، تربیت اخلاقی، مهارت‌پروری، مدیریت، مشارکت اجتماعی و حفظ کرامت فردی  با الهام از سیرهٔ حضرت زهرا(س) که بهترین نمونهٔ جمع بین این نقش‌هاست.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه بعد «عقلانیت حقوقی و سیاسی» ایشان کمتر بازخوانی شده است گفت: استدلال‌های قرآنی در خطبه فدکیه، نقد ساختارهای قدرت، و رویکرد دقیق حقوقی ایشان نشان‌دهندهٔ آگاهی عمیق از متون دینی و اجتماعی است.

وی با اشاره به معنای مادری در دنیای امروز گفت:   «مادر بودن» در دنیای امروز برخلاف گذشته، دیگر صرفاً یک نقش زیستی یا عاطفی نیست؛ بلکه یک «نقش ترکیبی و چندلایه» است که ابعاد تربیتی، روان‌شناختی، اجتماعی و حتی اقتصادی را در کنار هم دارد. با توجه به تغییرات اجتماعی، ساختار خانواده، تحولات رسانه‌ای و افزایش مسئولیت‌های زنان، امروز مادر بودن معنایی گسترده‌تر پیدا کرده است. این معنا را می‌توان در چند محور اساسی تبیین کرد:مادر به عنوان محور تربیت عاطفی و هویتیمطابق روایات؛ در واقع نخستین جایگاه شکل‌گیری شخصیت و ایمان کودک «دامان مادر» معرفی شده است. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «السعیدُ مَن سَعِدَ فی بَطنِ أُمّه»؛ یعنی سعادت انسان از همان دوران پیوند با مادر آغاز می‌شود. این نشان می‌دهد نقش عاطفی هویتی مادر، همچنان بنیاد تربیت است.

وی افزود: دوم مادر به‌عنوان مربی مهارت‌های زندگی؛ در دنیای جدید، کودکان با حجم عظیمی از اطلاعات، رسانه‌ها و سبک‌های تربیتی متفاوت مواجه‌اند. مادر امروز مانند یک مربی مهارت‌های زندگی عمل می‌کند: مدیریت احساسات، نظم‌پذیری، تفکر نقاد، ارتباط مؤثر، کنترل هیجانات و معنویت.

ظهیری ادامه داد:  سوم مادر به‌عنوان شریک اجتماعی در رشد کودک؛ سیرهٔ حضرت زهرا(س) نشان می‌دهد که حضور اجتماعی زن نه تنها منافاتی با تربیت ندارد، بلکه در بسیاری موارد تقویت‌کننده آن است. مشارکت اجتماعی مادر امروز در قالب اشتغال، فعالیت فرهنگی، یا مسئولیت اجتماعی، فرزند را با الگوی زنِ فعال، مسؤولیت‌پذیر و اخلاق‌مدار آشنا می‌کند.

دبیر ستاد راهبری زن و خانواده افزود: چهارم مادر به‌عنوان الگوی معنوی و اخلاقی؛ در منابع اسلامی، مادر «باب رحمت و اخلاق» معرفی شده است. دعاهای حضرت زهرا(س)، رفتار ایشان با فرزندان، و توصیه‌های اخلاقی‌معنوی، نقش مادر در انتقال معنویت، اخلاق، دعا و سبک زندگی را حیاتی نشان می‌دهد.

ظهیری تصریح کرد: پنجم مادر در نقش مدیر خانواده؛ با پیچیده‌تر شدن سبک زندگی، مدیریت زمان، اقتصاد خانوار، تربیت، روابط و سلامت روان خانواده نیازمند مهارت‌های مدیریتی شده است. مادر امروز مانند یک «مدیر تربیتی» عمل می‌کند.

وی افزود: ششم مادر به‌عنوان وجودی که باید برای خود بماند؛ در نگاه دینی، مادر علاوه بر مسئولیت‌ها، حق دارد از خویشتن مراقبت کند: عبادت، رشد علمی، سلامت روان، زمان شخصی و کرامت فردی. این نکته در سیرهٔ حضرت زهرا(س) کاملاً روشن است: ایشان عبادت، دعا، اندیشه و فعالیت اجتماعی را کنار وظایف خانه جمع کرده بودند. بنابراین مادر بودن در جهان امروز یعنی: ترکیبی از عشق، تربیت اخلاقی، مهارت‌پروری، مدیریت، مشارکت اجتماعی و حفظ کرامت فردی  با الهام از سیرهٔ حضرت زهرا(س) که بهترین نمونهٔ جمع بین این نقش‌هاست.

وی در پایان با اشاره به بزرگ‌ترین چالش مادران امروزی و راه‌حل آن با الهام از حضرت زهرا(س) گفت: بزرگ‌ترین چالش مادران امروز «تعارض نقش‌ها» ست؛ فشار اجتماعی برای موفقیت در خانه، کار، تربیت و زیبایی. که راهکار آن الهام از سیرهٔ حضرت زهرا(س) است: اولویت‌بندی ارزش‌ها، تقسیم کار، ایجاد شبکه حمایتی خانوادگی، رشد استقلال فکری، و تمرکز بر تربیت اخلاقی به جای کمال‌گرایی.

کد خبر 1854726

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha