به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، در آستانه روز ۱۳ آبان، سالروز تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران، نگاهی داریم به اثری پژوهشی و مستند با عنوان «ایستگاه خیابان روزولت» نوشته محمد محبوبی که با نگاهی تازه به این واقعه مهم تاریخ معاصر ایران پرداخته است.
کتاب «ایستگاه خیابان روزولت» در زمره ادبیات تاریخی و پژوهشی قرار دارد و زیرعنوان آن، «روایتی مستند از تسخیر سفارت آمریکا در تهران»، نشان از رویکرد تحقیقی و مستندنگارانه نویسنده دارد. محبوبی در این کتاب کوشیده است تا با تکیه بر اسناد رسمی، عکسهای تاریخی و منابع معتبر، تصویری دقیق و بیپرده از یکی از حساسترین رویدادهای انقلاب اسلامی ارائه دهد. کتاب حاوی تقریظ و دستخط مقام معظم رهبری است.
نام کتاب برگرفته از موقعیت مکانی سفارت آمریکا در تهران است؛ ساختمانی که در خیابان روزولت ــ نام سی و دومین رئیسجمهور آمریکا ــ قرار داشت و پس از انقلاب اسلامی به خیابان شهید مفتح تغییر نام یافت. نویسنده در روایت خود از این واقعه، علاوه بر بهرهگیری از ۸۰ عکس مستند، با حفظ ترتیب زمانی رویدادها به تحلیل زمینهها، رخدادها و پیامدهای سیاسی تسخیر سفارت پرداخته است.
در این اثر پژوهشی محبوبی ماجرا را از پیش از تسخیر آغاز میکند و به بررسی فعالیتهای سفارت آمریکا در دوران پهلوی، تغییر رویکرد آن پس از انقلاب، و سپس نقش این سفارت در فعالیتهای مداخلهجویانه آمریکا علیه انقلاب ایران میپردازد. او در ادامه با اتکا به اسناد رمزگشاییشده از درون سفارت، پرده از فعالیت برخی عوامل ایرانی وابسته به سازمان سیا برمیدارد و روابط پنهان و مذاکرات پشت پرده را به شکلی مستند روایت میکند.
یکی از ویژگیهای ارزشمند «ایستگاه خیابان روزولت» استفاده از منابع متنوع انگلیسی و فارسی است. نویسنده برای نگارش این اثر از ۴۵ منبع مکتوب بهره گرفته و علاوه بر اسناد داخلی، به منابع بینالمللی از جمله اسناد بریتانیا، سازمان ملل و مراکز اسناد ایران مراجعه کرده است.
«محمد محبوبی» در گفتوگویی درباره روند نگارش کتاب می گوید: «بیشتر آثاری که در این زمینه نوشته شده، ترجمهای و با نگاه آمریکایی است. احساس نیاز میکردم که از زاویه دید ایرانی به این موضوع بپردازم.»
در بخشهایی از کتاب، به بازتاب رسانهای و مطبوعاتی این حادثه نیز اشاره شده است؛ هرچند محور اصلی، تحلیل تاریخی و سیاسی واقعه است. محبوبی با بهرهگیری از روایتهای موافق و مخالف درون دولت موقت و گروههای سیاسی چون مجاهدین خلق و فرقان، تلاش کرده تصویری چندصدایی از فضای پرالتهاب آن روزها ارائه دهد.
از جذابترین بخشهای کتاب، روایتهایی درباره شهید آیتالله بهشتی و اسناد مربوط به او در آرشیو سفارت است که به گفته نویسنده، برای نخستین بار منتشر میشود و میتواند منبعی ارزشمند برای پژوهشهای بعدی باشد.
«ایستگاه خیابان روزولت» نهتنها یک گزارش تاریخی، بلکه اثری است که میتواند مخاطب را با بخشی زنده از حافظه جمعی ملت ایران روبهرو کند.
محبوبی در مقدمه کتاب مینویسد: علاقهاش به تاریخ معاصر از احساس نیاز برخاسته، نه صرفاً از علاقه شخصی: «تسخیر لانه جاسوسی همچون کودتای ۲۸ مرداد، مسئلهای زنده در حافظه تاریخی ملت ایران است.»
این کتاب را میتوان یکی از پژوهشهای دقیق و منحصربهفرد درباره روابط ایران و آمریکا پس از انقلاب دانست؛ روایتی مستند از خیابانی که روزی «روزولت» نام داشت و حالا در حافظه تاریخ با عنوان «شهید مفتح» و خاطرهای جاودان از ۱۳ آبان ۱۳۵۸ شناخته میشود.
نظر شما