خبرگزاری شبستان، گروه بینالملل: مسجد جامع شماخی، واقع در شهر تاریخی و فرهنگی غنی شماخی، نه تنها یکی از قدیمیترین مساجد قفقاز است، بلکه نمادی از زیبایی و مقاومت آذربایجان نیز به شمار میآید.
این بنای مقدس در سال ۷۴۳ میلادی در دوران حکومت «ابو مسلم» برادر خلیفه «والد» که در قرن ۸ شیروان و داغستان را فتح نموده و دین اسلام را در این مناطق ترویج کرده بود، ساخته شد. احتمال می رود که شکلگیری طرح ساخت و ساز مسجد هنگام رونق فرهنگ و هنر آذربایجانی در قرون وسطی (قرون ۱۲–۱۳م) تکمیل شده باشد. این در طول قرنها در برابر زلزلههای قدرتمند مقاومت کرده است.
با این حال، این مسجد همچنین در سکوت، خاطره قتل عام انجام شده توسط گروهک داشناک ارمنی در سال ۱۹۱۸ را که جان هزاران مسلمان و یهودی بیگناه را گرفت، زنده نگه داشته است.
شروع اولین بازسازیها روی مسجد جامع شماخی به اواخر قرن ۱۲م. بازمیگردد. دلیل اینکه با وجود صدمات متعدد، این مسجد بهطور کامل از میان نرفت در گرو تقویت شروانشاهان در دوران سلطنت «منوچهر سوم» بود. در منابع تاریخی آمده است که، یه خاطر اهتمامها و ابتکارهای منوچهر سوم برای احیاء مسجد، مردم وی را «خاقان اعظم» میخواندند.
بازسازیهای بعدی روی مسجد پس از وقوع زمین لرزهای در شماخی در سال ۱۸۵۹ که تلفات بزرگی در پی داشت، شروع شده و از سوی معمار «قاسمبیگ حاجیبیگف» در سال ۱۹۶۰ انجام گرفت. امور بازسازی و نوسازی با اتکا بر طرحهای «گریگوری گاگارین» نقاش روس تحقق پذیرفت.
ادامه حفاظت و مرمت این مسجد در سال ۱۹۸۰ مورد توجه حیدر علیاف، رهبر ملی آذربایجان، قرار گرفت. سپس، کار مرمت گسترده در سال ۲۰۰۹ با نظارت رئیس جمهور الهام علیاف آغاز شد. در نتیجه کارهایی که در سال ۲۰۱۳ به عنوان بخشی از پروژه «آذربایجان: نماد مدارا» برای بنیاد حیدر علیاف تکمیل شد، شکوه سابق خود را بازیافته است.
این مسجد بازسازیشده، با گنبدهای ملی تزئینشده و منارههای سر به فلک کشیده ۳۶ متری، تمام ظرافتهای معماری آذربایجان شرقی را منعکس میکند. بقایای مدرسه مذهبی قدیمی به بازدیدکنندگان این امکان را میدهد که میراث غنی مذهبی و علمی منطقه را تجربه کنند.
امروزه، مسجد جامع شماخی چیزی بیش از یک مکان عبادت است؛ این مسجد یک مرکز فرهنگی مهم است که مظهر مقاومت و روحیه مردم آذربایجان، زیبایی معماری و تحمل مذهبی آنها است.
نظر شما