شعر دفاع مقدس؛ راوی رشادت و ایثار، سند هویت فرهنگی معنوی ملت ایران

دکتر «محمود اکرامی‌فر»، شاعر آیینی، نویسنده و استاد دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری  شبستان به تشریح مهم‌ترین شاخصه‌های شعر دفاع مقدس پرداخت و با تاکید بر این نکته که برای درک ویژگی‌های شعر دفاع مقدس باید ابتدا نوع این شعر را شناخت، گفت: هر شعری که به دفاع از مقدسات جامعه، چه در حوزه وطن و چه در حوزه اعتقادات بپردازد، می‌تواند در زمره شعر دفاع مقدس قرار گیرد.

دکتر اکرامی‌فر افزود: هویت ما دارای دو بُعد فرهنگی و معنوی است و شعر دفاع مقدس نیز این دو بُعد را دربرمی‌گیرد. شعرهایی که به یادآوری اهمیت وطن، میهن، خاک و حفظ کیان کشور می‌پردازند، شاخصه‌های ویژه‌ای دارند. این ارزش‌ها مقدس هستند و مردم حاضرند جان خود را برای حفظ آنها فدا کنند.

او ادامه داد: دفاع مقدس، به طور خاص به دوره هشت ساله جنگ ایران و عراق اشاره دارد، زمانی که ایرانیان مسلمان با ایستادگی از خاک و باورهای خود دفاع کردند و شعرهای این دوران بازتاب‌دهنده رشادت‌ها و فداکاری‌های مردم است.

دکتر اکرامی‌فر مراحل مختلف شعر دفاع مقدس را این‌گونه تشریح کرد: در سال‌های نخست جنگ، شعر دفاع مقدس اغلب حالت تهیجی و شعاری داشت تا مردم را به حضور در جبهه‌ها ترغیب کند، مانند اشعار آهنگران با مضامینی چون ‘ای لشکر صاحب زمان’. پس از آن، شعرها به سمت توصیف رشادت‌ها و شهادت‌ها تغییر مسیر دادند و کمتر شعارگونه شدند. در مرحله سوم، که همزمان با شدت گرفتن جنگ رسانه‌ای و تلاش برای صلح بود، شاعران به بیان چرایی جنگ پرداختند و سعی کردند مخاطب را به اقناع درباره ضرورت دفاع از وطن و اعتقادات متقاعد کنند.

وی درباره مرحله چهارم شعر دفاع مقدس گفت: پس از پایان جنگ، شعر دفاع مقدس به شکل اجتماعی و نوستالژیک درآمده است که در آن هم از خاطرات دفاع مقدس سخن گفته می‌شود و هم اعتراض به برخی کج‌روی‌ها مطرح می‌شود.

دکتر اکرامی‌فر در پایان تاکید کرد: نمی‌توان برای شعر دفاع مقدس یک ویژگی جامع و کامل در نظر گرفت، بلکه باید این شعر را در قالب دسته‌بندی‌های مختلف ادبی بررسی کرد و برای هر دسته ویژگی‌های خاص خود را شناخت.