«محمد رضا طهماسبی» شاعر آیینی در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و اجتماع خبرگزاری شبستان با اشاره به تاثیر شعر آیینی در ترویج فرهنگ عاشورا اظهار کرد: زبان شعر پویاترین و کارآترین زبانی بود که از خود واقعه عاشورا نیز در رجزخوانی های شهدا بروز و ظهور یافت و بعد از ماجرا نیز در پرداخت به این واقعه عظیم نقش بسزایی داشت؛ شاعران ابتدایی (سبک خراسانی) هم در رابطه با این قیام و واقعه بزرگ شعر سرده اند تا دوران صفویه که شاهکار محتشم کاشانی پدید آمد.
وی ادامه داد: شعرای زیادی همچون نیر تبریزی و سیف فرغانی اشعاری همچون «من می گویم شما بگریید» و ... را سرودند. این اشعار هم در خصوص خود واقعه و هم درباره بعد از واقعه بوده. همچنین هم در بیان رشادت ها و حماسه و هم در بیان بزرگداشت هم در بیان مرثیه، اندوه و رسای سیدالشهدا و یارانش ادامه داشته و دارد. این امر بعد از پیروزی انقلاب اسلامی سیر صعودی به خود گرفت.
ایرانیان عموما با شعر انس دارند و با آن ارتباط برقرار می کنند و به نظر می رسد شعر با ایرانی ها به گونه دیگری الفت گرفته است
در فضای هیئت، رویکرد اشعار خوب و منسجم تر از قبل شده است
طهماسبی به استقبال شاعران از شعر آیینی اشاره کرد و گفت: استقبال در این زمینه بسیار زیاد است. در حال حاضر در گروه های شعری هر شب که مختص یک بزرگواری است، سیل این اشعار سرازیر می شود، مخصوصا در فضای هیئت، رویکرد اشعار خوب و منسجم تر از قبل شده است. این امر الحمدالله کماکان ادامه دارد و به نظر بنده چشمه زاینده ای است که هرگز از جوشش و تلاطم نمی افتد؛ زیرا به قول آن حدیث معروف حرارتی در قلوب مومنین از داغ حسین (ع) است که تا روز قیامت خاموش نمی شود. این حرارت خوشبختانه تنور شعر را نیز داغ نگه داشته و شعرا کماکان پرچمدار این تبیین و رسالت هستند. با وجود آنکه همه شعرا این رسالت را بر عهده دارند اما به نظر می رسد زبان شعر در این زمینه گویاتر و فعال تر است.
این شاعر آیینی در پاسخ به این سوال که دلیل تاثیرگذاری زبان شعر نسبت به سایر مقوله ها چیست؟، تصریح کرد: دلیل آن این است که با کلام عجین شده است. شاید افراد نتوانند هر روز فیلم ببینند، هر روز نتوانند موسیقی گوش کنند، هر روز نتوانند نقاشی ببینند و هر روز نتوانند رمان و داستان بخوانند ولی هر روز می توانند حرف بزنند. شعر نیز به دلیل اینکه با کلام در ارتباط است و کلام نیز هیچگاه از کارایی نمی افتد و چون از حقیقت و شکوه می گوید، تاثیر فراوانی دارد. همین طور شعر در وجود ایرانی ها نهادینه شده به گونه ای که ایرانیان زیادی را مشاهده می کنیم که با وجود اینکه رسما شاعر محسوب نمی شوند اما ولو به اندازه دو بیت شعر سروده اند. ایرانیان عموما با شعر انس دارند و با آن ارتباط برقرار می کنند و به نظر می رسد شعر با ایرانی ها به گونه دیگری الفت گرفته است.
اشعار زیادی داریم که مردم صدها سال است که آنها را می خوانند بدون آنکه نام شاعر را بببیند و همین نشان از اهمیت جایگاه شعر عاشورایی دارد
وی با اشاره به نقش شعر در ماندگاری فرهنگ عاشورا، بیان کرد: تمام هزار ساله شعر فارسی ثابت کرده که چقدر می تواند در این زمینه نقش داشته باشد و اشعاری که در تمام کتیبه ها مشاهده می کنیم، گواه این مدعاست که از جمله این اشعار می توان به شعر معروف محتشم کاشانی «باز این چه شورش است که در خلق عالم است»، اشاره کرد. همین طور بیت معروف اگر غلط نکنم «عرش بر زمین افتاد» و اشعار فراوان دیگری را می توان نام برد. حتی اشعار زیادی وجود دارد که هر شب در هیئات خوانده می شود اما ما نام شاعر آن را نیز نمی دانیم؛ مثلا اشعاری چون «هوس کربلا بسم الله» یا «تا بگیرم در بغل قبر شهید کربلا» نام شعرایش مشخص نیست؛ مثلا به تازگی متوجه شده اند که شعر معروف «مکن ای صبح طلوع» توسط پدر حضرت «آیت الله بهجت» سروده شده است. در واقع اشعار زیادی داریم که مردم صدها سال است که آنها را می خوانند بدون آنکه نام شاعر را بببیند و همین نشان از اهمیت جایگاه شعر عاشورایی دارد.
ماجراهای عاشورا درس بزرگی برای بشریت است
طهماسبی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه اشعار عاشورایی چقدر در شکل گیری هویت جامعه ما نقش داشته است اظهار کرد: اشعار عاشورایی به چند بخش تقسیم می شود؛ بخش اول مرثیه است که صرفا به غم و اندوه می پردازد. بخش دوم حماسه، نبرد و کوتاه نیامدن است. جلوه های عاشورا متعدد هستند و هر یک داستان مخصوص به خود را دارد. ماجرای عاشورا عجیب و غریب است و اگر به آن ۷۲ تن نگاهی بیفکنید از سیاهپوست آفریقایی گرفته تا پیرمرد مانند حبیب بن مظاهر، جوان مانند حضرت علی اکبر(ع) و نوزاد مانند علی اصغر (ع) را مشاهده می کنید. همین طور ماجراهایی همچون پسر دم بخت، ماجرای برادر، ادب، بازگشت، توبه و... و. در آن شاهد هستیم. هر گونه که به این ماجرا بنگریم، زاویه ای دارد و آن زاویه مهملی برای پرداختن مهیا می کند؛ مثلا می گوییم از عاشورا ادب را بیاموزید، ماجرای حر را روایت می کنید یا وفا را بیاموزید از ماجرای امان نامه و حضرت عباس (ع) می گویید یا از شقاوت دشمنان می گویید: ماجرای حلقوم علی اصغر را روایت می کنید و به طور کلی جلوه های متعددی دارد که در این آینه متجلی هستند و شعرا می توانند در هر زمینه ای وارد شوند.
وی تصریح کرد: حتی ما در کربلا ایرانی نیز داشتیم و شعر معروفی که عنوان می کند «امیری الحسین و نعم الامیر» و رجزی که می خواند، ظاهرا مربوط به یکی از یاران سیدالشهدا است که اصالت ایرانی داشته است. از هر زاویه ای می توان به عاشورا پرداخت؛ مثلا وقتی از شکوه سخن می گوییم می توانیم به «هیهات من الذله» امام حسین (ع) اشاره کرد یا استعانت از مردم که ولایت بدون مردم معنایی ندارد، می توان به «هَلْ مِنْ ناصِرٍ یَنْصُرُنی» اشاره کرد. هر یک از ماجراهای عاشورا درس بزرگی برای بشریت است که در طول تاریخ چراغ راه و کمک حالش بود.
شعر مهمترین و برجسته ترین هنر در زنده نگه داشتن واقعه عاشورا
این شاعر آیینی در ادامه افزود: شعرا نیز هر یک به مسئله خاصی می پردازند که می تواند تبیین جامعه امروزی ما باشد؛ یعنی باج ندادن به ظلم و کوتاه نیامدن و هیهات من الذله. وقتی ما می گوییم «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» یعنی کربلا هر زمینی می تواند باشد و عاشورا هر روزی می تواند باشد و تا قیام قیامت این نبرد حق و باطل وجود دارد و تا این نبرد وجود دارد، شعرا شعر می سرایند، مداح ها مدیحه سرایی می کنند، مردم عزاداری می کنند، فیلم ها ساخته می شود، رمان ها نوشته می شود، نقاشی کشیده می شود و هنرهای مختلف درگیر آن هستند. شعر به اعتقاد من مهمترین و برجسته ترین هنر است که سبب شده کماکان واقعه عاشورا زنده نگه داشته شود و انشاءالله در آینده زنده نگه خواهد داشت.
نظر شما