به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، در فراز ابتدایی زیارت عاشورا، کنیهای آشنا اما ژرف برای امام حسین علیهالسلام به کار رفته است: «السلام علیک یا اباعبدالله». عنوانی که در ظاهر، تنها یک شناسه فردی یا خانوادگی است، اما در نگاهی دقیقتر، حامل لایههایی از معنا، معرفت و تاریخ اعتقادی شیعه است.
حجتالاسلام دستداده، مدیر بنیاد پژوهشی فرهنگی پیمان غدیر، در تبیین این کنیه، نکاتی ظریف و تأملبرانگیز را یادآور شده است. به گفته او، «اباعبدالله» ترجمان مقامی است که امام حسین (ع) در گستره بندگی و توحید دارد.
«اباعبدالله»؛ کنیهای برآمده از جوهر عبودیت
او معتقد است برخی اهل معنا «اباعبدالله» را به مفهوم «پدر بندگی خدا» یا «ایجادگر بندگی» تفسیر کردهاند. به این معنا، امام حسین (ع) علاوه بر اینکه بنده کامل خداوند است، زمینهساز و هادی مسیر عبودیت برای سایر بندگان نیز به شمار میرود.
از نگاه تحلیلگرانه حجتالاسلام دستداده، اگر قیام عاشورا در دل تاریخ ثبت نمیشد، شعله عبودیت و توحید نیز ممکن بود در گردوغبار تحریف و ظلم خاموش گردد. پس از این منظر، هر تجلی از بندگی در جهان، وامدار فداکاری اباعبدالله الحسین (ع) است.
حسین (ع)، پدر همه بندگان خالص خدا
با این حال، برخی دیگر نیز در تحلیل این کنیه، به قرائتهای تاریخی و لغوی پرداختهاند. برای نمونه، گفتهاند علت این نامگذاری آن است که یکی از فرزندان امام حسین (ع) به نام عبدالله شناخته میشده است.
هرچند برخی این فرزند را همان علیاصغر دانستهاند و از او با لقب «عبدالله رضیع» در منابعی از جمله زیارات نقل شده، اما حقیقت آن است که اطلاق «اباعبدالله» لزوماً ناظر به نامگذاری فرزندی با این عنوان نیست.
کنیهای برگرفته از ادب نبوی
در روایتی نیز آمده است که پیامبر اکرم (ص) رسم داشت اصحاب خود را، حتی آنان که کنیهای نداشتند، با احترام و ادب با کنیه خطاب کند. پیامبر(ص) حتی برای کودکان نیز کنیههایی اختیار میکرد تا کرامت و شخصیت آنها را در نگاه جامعه تقویت کند. از این رو، بهکاربردن کنیه «اباعبدالله» برای امام حسین (ع) میتواند نشانی از همین ادب نبوی و ارجنهادن به مقام آن حضرت باشد؛ کنیهای که در قالب احترام، به نشانی از نقش و شأن ویژه آن امام نیز بدل گشته است.
در ادامه زیارت، عبارت «السلام علیک یا ابن رسولالله» جایگاهی دیگر مییابد؛ عبارتی که با دقت در آن، یک اصل قرآنی نیز نمودار میشود. با آنکه امام حسین (ع) از نسل پیامبر(ص) از جانب مادر است، اما در قرآن کریم و بهویژه در آیه مباهله (آل عمران، آیه ۶۱)، فرزندان حضرت زهرا (س) بهصراحت «ابناءنا» خوانده شدهاند. بر پایه همین آیه است که پیامبر اکرم (ص)، امام حسن و امام حسین علیهماالسلام را به همراه خود در مباهله با نصارای نجران برد و آنان را فرزندان خویش خواند.
هر سلام، پیمانی تازه با عاشورا
از این زاویه، خطاب «ابن رسولالله» علاوه بر توصیفی خانوادگی، دربردارنده منزلت الهی و جایگاه ولایی امام حسین (ع) در منظومه نبوت و امامت است.
آنچه از تبیین معانی کنیه «اباعبدالله» برمیآید، آن است که این عنوان، برشی ساده از یک سلسله هویتسازی معنوی نیست، نماد کامل پیوند عبودیت و رهبری در ساحت الهی است. امام حسین (ع)، بهمثابه پدر عبودیت، جان خود را در راه خدا داد و راه بندگی را برای قرون و اعصار روشن کرد؛ راهی که هنوز هم زائران عاشورا، در طنین یک سلام، با آن بیعت میکنند: «السلام علیک یا اباعبدالله»
نظر شما