خبرگزاری شبستان، گروه بینالملل: تنگه هرمز یکی از مهمترین گذرگاههای آبی جهان به شمار میآید که حجم عظیمی از نفت و گاز از آن عبور میکند و آن را به شریان حیاتی بازارهای جهانی انرژی تبدیل کرده است.
با افزایش تنشها در خاورمیانه، بهویژه بین ایران و رژیم صهیونیستی، نگرانیهای جهانی درباره سناریوی بسته شدن این مسیر استراتژیک توسط تهران در حال افزایش است؛ بهخصوص با مداخله ایالات متحده در جنگ جاری و هدف قرار دادن تاسیسات هسته ای فردو، اصفهان و نطنز این مسئله قوت گرفته است، این امر میتواند منجر به اختلالات اقتصادی و امنیتی با پیامدهای جهانی شود.
پیامدهای بستن هرمز
تنگه هرمز بار دیگر در کانون توجه جهانی قرار گرفته است. همزمان با تشدید تنشهای منطقهای، نگرانیها از عملیشدن تهدیدهای مکرر ایران مبنی بر بستن تنگه افزایش یافته که هشداردهنده عواقب اقتصادی وخیم برای امنیت انرژی جهانی است.
بیش از ۲۶ درصد صادرات نفت جهان از تنگه هرمز عبور میکند. این تنگه بهعنوان نقطه استراتژیکِ گلوگاهی بین خلیجفارس و دریای عمان شناخته میشود.
در جریان تشدید اخیر تنشهای ایران و رژیم صهیونیستی، گزارشها حاکی از کاهش چشمگیر تردد کشتیهاست که نگرانیها از اختلال قریبالوقوع را دامن زده است.
والاستریت ژورنال در گزارش ۱۵ ژوئن خود نسبت به تهدیدهای پیشین تهران مبنی بر بستن تنگه هرمز تردید دارد، چرا که معتقد است که اقتصاد ایران بهشدت به صادرات نفت از همین مسیر وابسته است و چین بهعنوان بزرگترین واردکننده نفت ایران، از هرگونه اقدام تنش زا متضرر خواهد شد.
سناریوی بستهشدن کامل: تنها در جنگ تمامعیار
برخی براین باور هستند که حضور نظامی آمریکا، بهویژه ناوگان پنجم مستقر در بحرین، بهعنوان بازدارندهای عملی در برابر اجرای این تهدیدها عمل میکند.
در موارد پیشین، ایران به روشهای فشار غیرمستقیم مانند توقیف نفتکشها یا حمله به کشتیهای باری متوسل شده است. این اقدامات هزینههای بیمه را افزایش و زنجیره تأمین جهانی را مختل میکند، بیآنکه به بستهشدن کامل بینجامد.
تحلیلهای راهبردی نشان میدهد گزینه بستن کامل تنگه تنها در صورت وقوع درگیری نظامی آشکار با آمریکا یا حمله مستقیم به خاک ایران محتمل است؛ سناریویی پرهزینه و پیچیده از نظر سیاسی و اقتصادی.
برهمین اساس، با ورود آمریکا به این جنگ این تحلیل یا نظریه قوت گرفته است و احتمال میرود که گام بعدی ایران اجرایی کردن بستن تنگه هرمز باشد.
پیامدهای جهانی: تهدید اقتصاد جهانی
تأثیر بستهشدن تنگه هرمز مرزهای منطقه را درنوردیده و کل نظام اقتصادی جهان را تحتتأثیر قرار میدهد؛ بهویژه از نظر قیمت نفت، مهاجرت و فشارهای ژئوپلیتیک بر کشورهای اروپایی و تولیدکنندگان نفت.
برهمین اساس، فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق، در گفتگو با همتای آلمانی خود نسبت به تداوم تشدید تنشها در خاورمیانه هشدار داد و به سناریوهای فاجعهبار در صورت بستهشدن تنگه هرمز اشاره کرده بود.
وزارت خارجه عراق پیشبینی کرد این رویداد ممکن است قیمت نفت را به سطح بیسابقه ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار در بشکه برساند، بحران تورم را تشدید و صادرات کشورهای نفتخیزی چون عراق را مختل کند.
انتظار میرود بستهشدن تنگه، تأمین حدود ۵ میلیون بشکه نفت خلیجفارس و عراق در روز را مختل کند که تعادل عرضه و تقاضا را برهم زده و شکنندگی بازارهای انرژی را افزایش میدهد.
سناریوهای محتمل
دکتر احمد ذکرالله، کارشناس اقتصادی تأکید کرد که تهدید ایران به بستن تنگه هرمز مسبوق به سابقه است. تهدیدهای مکرر بهویژه در جنگ کنونی بر اهمیت فوقالعاده تجاری و راهبردی تنگه افزوده است.
ذکرالله میگوید که بستن تنگه، برگه طلایی است که ایران میتواند آن را در میز مذاکره یا در چارچوب راهبرد جنگی بکار گیرد. این تهدید برای یادآوری قدرت اثرگذار ایران بر تمام بازیگران بینالمللی به شمار میآید.
ناظران بین المللی اجرای این تهدید در وضعیت کنونی را محتمل دانست و توضیح دادند که اگر آمریکا به تاسیسات هستهای ایران حمله نکرده بود. ایران این مسئله را به زمان دیگر موکول میکرد، اما پیشروی جنگ به سمتی غیرمنافع ایران سوق پیدا کرده است که برای توازن بازدارندگی کنونی، این ادقام محتمل بهنظر میرسد.
برهمین اساس می توان گفت که ورود آمریکا در این جنگ پیامدهای فاجعه باری برای منطقه و جهان دارد، به طوری که علاوه بر گسترش درگیریها و حمله به پایگاههای آمریکا، بستهشدن تنگه هرمز نیز در رأس برنامههای ایران قرار گیرد.
تحلیلگران میگویند که اگر بگوییم که ایران در سایه حمله رژیم صهیونیستی و آمریکا، چیزی برای از دست دادن نداشته باشد، ممکن است که نظریه «من و دشمنانم» یا «دشمن دشمن، دوست من است» یک اصل استراتژیک و مفهومی را اتخاذ کند.
برهمین اساس، چنین اقدامی به فاجعهای جهانی بهویژه در حوزه اقتصادی منجر خواهد شد؛ تأمین انرژی جهان بهشدت مختل و قیمتهای نفت به سطح نجومی خواهد رسید. این مسئله فراتر از بستن تنگه است و آینده و انرژیهای تجدیدپذیر را نیز تحتتأثیر قرار میدهد.
همچنین برخی از کارشناسان مسئله سناریوی آلودگی آبهای خلیجفارس را مطرح میکنند که برای کشورهای کاملاً متکی به آبشیرینکنها مانند کویت، قطر و بحرین فاجعهبار خواهد بود.
تأثیرات متقابل
باوجود تهدیدهای مکرر به بستن تنگه، بسیاری از تحلیلها نشان میدهد این اقدام آسیبهای جهانی بسیار به ویژه برای کشورهای حوزه خلیج فارس خواهد دارد، به همین دلیل این مسئله به گزینهای پُرریسک از نظر سیاسی و اقتصادی تبدیل میشود.
درحالی امروز مسئله بستن تنگه هرمز قوت بیشتری گرفته است که پیش از این شبکه سی ان بی سی گفته بود که بستن کامل تنگه از نظر فیزیکی غیرمحتمل است.
پیش از این، «الین والد» رئیس شرکت ترنسورسال کانسالتینگ میگوید که این اقدام به انتقامجویی مضاعف و از دست دادن حمایت چین میانجامد؛ اما با وقوع رخدادهای اخیر شرایط دچار دگرگونی شده است و همه کشورهای خلیجی و آسیایی از جمله پاکستان و چین تمام تلاش خود را برای آتش بس میکند، زیرا احتمال بستن تنگه هرمز را میدهند.
ویوک دهار، مدیر تحقیقات انرژی و کانیهای بانک کامنولث استرالیا، محاصره تنگه را «آخرین گزینه ایران» خواند و تأکید کرد به دلیل درگیری نظامی آشکار آمریکا محتمل است.
امین بکر، رئیس تحلیلهای خاورمیانه و اوپکپلاس در شرکت کپلر، میگوید که در شرایط استثنایی کنونی نمیتوان آن را کاملاً منتفی دانست و باید در محاسبات تمام احتمالات گنجانده شود.
تنگه هرمز همچون کارتی استراتژیک با حساسیتی فوقالعاده در معادلات خاورمیانه است؛ جایی که منافع انرژی، محاسبات امنیتی و ژئوپلیتیک در هم میآمیزند.
در میانه تشدید و بازدارندگی، نگاهها به این گذرگاه بحرانی دوخته شده است؛ چشمبهراه تحولات روزهای آینده که ممکن است چهره نقشه انرژی جهان را دگرگون کند.
نظر شما