موقوفات رضوی برای رفاه و آموزش سادات

به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، نازلی مروت: بر اساس اسناد موجود در آستان قدس رضوی موقوفاتی برای کمک به سادات و تکریم آنان موجود است که نشان از ارادت ملت ایران به سلسله جلیله سادات دارد.

توجه به امور خیریه و سادات فقیر
برخی از موقوفه‌های غدیری در حرم رضوی بر موضوع جشن تمرکز ندارند؛ درآمد این دسته از موقوفات یا صرف هدیه دادن می‌شود و یا به کار خیر مانند اطعام فقرا و مانند آن اختصاص پیدا می‌کند. به عنوان نمونه می‌توان از موقوفه سیدمیرزای صراف که مربوط به سال ۱۲۷۸ق / ۱۲۴۰ش است، نام برد؛ درآمد این موقوفه که شامل مزرعه، دو باب دکان، نصف یک حمام و نیمی از سهم قنات «میرکاریز» بیرون از دروازه نوغان مشهد است، با نظر واقف به تهیه لباس برای سادات یتیم در عید غدیر اختصاص دارد یا موقوفه علی‌اکبرخان تحویلدار که مربوط به سال ۱۳۰۲ق / ۱۲۶۴ش است و واقف املاک و مستغلاتی را صرف تهیه هدیه برای سادات یتیم به مناسبت عید غدیر کرده ‌است.

می‌توان از موقوفه سیدمیرزای صراف که مربوط به سال ۱۲۷۸ق / ۱۲۴۰ش است، نام برد؛ درآمد این موقوفه که شامل مزرعه، دو باب دکان، نصف یک حمام و نیمی از سهم قنات «میرکاریز» بیرون از دروازه نوغان مشهد است، با نظر واقف به تهیه لباس برای سادات یتیم در عید غدیر اختصاص داردبرخی از این نوع موقوفه‌ها بیشتر اختصاصی شده‌اند؛ یعنی در آن‌ها افرادی که مشمول هدیه می‌شوند باید ویژگی‌های خاص‌تری داشته ‌باشند؛ به عنوان نمونه می‌شود از موقوفه محمدحسین الحسینی مربوط به سال ۱۲۷۴ق / ۱۲۳۶ش یاد کرد. واقف مذکور که هم از سادات بوده و هم افتخار خادمی آستان ‌قدس رضوی را داشته ‌است، دو سهم و نیم از درآمد قنات مشهور «چهار طاق» را به تهیه هدیه برای فرزندان یتیم خادمانی که از سادات هستند، اختصاص داده‌ است. البته تهیه هدیه یا به اصطلاح عیدی و همین ‌طور پرداخت وجوه به عناوین مختلف در وقف‌های غدیری تنها برای پرداخت به سادات پیش‌بینی نشده‌ و موقوفاتی هم داریم که در آن‌ها واقف با موضوعات دیگر، افرادی غیر از سادات را به عنوان دریافت‌کننده درآمد موقوفه در نظر گرفته ‌است؛ مثلاً موقوفه محمدمهدی نوائی لشکرنویس مربوط به سال ۱۲۷۵ق / ۱۲۳۷ش که در آن درآمد موقوفه به تأمین اجرت خدمت کفشبانان حرم رضوی در شب عید غدیر اختصاص پیدا کرده. گویا در آن ایام، شب عید غدیر یکی از شب‌هایی بود که درهای حرم بسته نمی‌شد و به همین دلیل مرحوم لشکرنویس برای جبران خدمت خدام، موقوفه‌ای در نظر گرفت.  

موقوفه آموزشی برای سادات

در آستان قدس موقوفات بسیاری با مصارف متعدد وجود دارد یکی از این مصارف موقوفه ها وقف امور آموزشی است. در طول تاریخ، نیک‌اندیشان بسیاری املاک خود را برای مصارف آموزشی در آستان قدس رضوی وقف کردند. به‌طور نمونه محمد بیکا ناظر بیوتات آستانه، بخشی از دارایی و املاک خودرا همچون مزرعه محراب خان و قنات درویش بیگ را با شرایطی وقف برمکتب خانه آستان قدس کرد. بر اساس این وقف نامه سالانه قبا، پیراهن، زیر جامه، کلاه، شال کمر، کاغذ، قلم، مرکبات به کودکان مکتب خانه داده شده است. در سال ۱۲۸۳قمری میرزا حسن معروف به میرزا بابا مستوفی حرم مطهر، بخشی از درآمد حاصل از املاک خود را صرف مکتب خانه اطفال ایتام سادات نموده است. از دیگر واقفان مهدی قلی خان قرایی می باشد که درسال ۱۲۸۹قمری بخشی از موقوفه خود را جهت مکتب خانه اطفال ایتام سادات اختصاص داده است. وی شرط نمود که هر سال۴۰تومان جهت اطفال و ۲ تومان برای معلم آن ها هزینه شود و ازمحل موقوفه سالانه یک دست لباس به آن ها داده شود. وقف نامه دیگر مربوط به علی اکبر خان تحویلدارآستانه مقدسه درسال ۱۳۰۰قمری است که بخشی از عواید حاصله از موقوفه را به مکتب خانه اطفال ایتام سادات اختصاص داده است که در سال ۱۳۰۲قمری همین شخص موقوفه دیگری جهت  اطفال یتیم سادات در روزعید غدیربه عنوان عیدی قرار داد. واقفان دیگری همچون میرزا حسین محررو میرزا هدایت الله حسینی  بخشی از درآمدهای موقوفات را به مکتب خانه  اختصاص دادند.
 در سال ۱۲۷۹ قمری، میرزا ابوالحسن؛ صاحب نسق آستان قدس، بخشی از درآمد حاصل از املاک خود را وقف بر مکتب‌خانه اطفال در صحن عتیق می‌کند. 

منابع:

 روضةالصفا؛ میرخواند؛ ۱۲۷۰

حُسن جاوید: مروری بر موقوفات آستان قدس رضوی؛ روابط عمومی آستان قدس؛ زمستان ۱۳۹۳