خبرگزاری شبستان، گروه بین الملل: در هر گوشه از قاره آفریقا، مردم این منطقه عید قربان را با آمیزه‌ای از معنویت و هویت فرهنگی جشن می‌گیرند و آیین‌های دینی خود را گرامی می‌دارند و میراثی را احیا می‌کنند که جزئیات آن به صدها سال پیش بازمی‌گردد.
با وجود جنگ‌ها، آوارگی‌ها و فجایع، مسلمانان آفریقا هرگز مناسبت‌های دینی خود را فراموش نخواهند کرد و به این ارزش‌ها همچنان پایبند هستند.
از بیابان‌های مالی تا جنگل‌های اوگاندا، از شهرهای ساحلی زنگبار تا اعماق نیجر، ده‌ها میلیون مسلمان عید قربان را که هر ساله مصادف با دهم ذی الحجه است، جشن می‌گیرند.
با وجود وحدت آیین و با هدف گرامیداشت این روز، هر جامعه‌ای در آفریقا این مناسبت را به شیوه‌ی خود گرامی می‌دارد که این امر منعکس‌کننده ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی آن جامعه است و بخشی از مسیر تاریخی و شکل‌گیری دولت آن را روایت می‌کند.
آداب و رسوم قبل از عید قربان
در آفریقا، یک هفته یا بیشتر قبل از آن مردم برای عید قربان تدارک می‌بینند و خانه‌های خود را تمیز می‌کنند، شیرینی درست می‌کنند و مردم برای خرید لباس نو به بازارها و مغازه‌ها می‌روند.
در مالی، لباس کودکان چند روز قبل از تعطیلات عید قربان خریداری می‌شود که اغلب منعکس‌کننده لباس سنتی جامعه است. بازارها و فروشگاه‌های مد در این مدت بسیار شلوغ هستند.
در سنگال، جایی که اسلام بیش از ۹۵ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهد و جنبش‌های صوفیانه از فرقه‌های مختلف حضور پررنگی دارند، مردم از ماه‌ها قبل برای عید قربان آماده می‌شوند. خرید حیوان قربانی و بستن آن جلوی خانه، یک رویداد اجتماعی است که یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این مناسبت محسوب می‌شود.
چند روز پیش، صفحه فیسبوک ریاست جمهوری سنگال عکس‌هایی از رئیس جمهور باسرو فایه منتشر کرد که در حال بازدید از بازار دام و پرس و جو در مورد قیمت گوسفندان است.
در سنگال و بسیاری از کشورهای غرب آفریقا، عید قربان با نام «تباسکی» شناخته می‌شود و در زبان هوسا به آن «بابان صلاه» به معنای نماز بزرگ می‌گویند.
نماز عید قربان با حضور مردم در میادین و فضاهای باز
با طلوع آفتاب عید، مردم نیجریه برای اقامه نماز عید به میادین می‌روند و با لباس‌های سنتی گلدوزی شده در صف نماز می‌ایستند.
در اتیوپی، صدای اذان با معنویت سرودهای محلی در هم می‌آمیزد و برخی از امامان جماعت به زبان‌هایی مانند امهری، سومالیایی و اورومو نماز می‌خوانند. همه مشتاقند به میادین و ورزشگاه‌هایی که در آنها نماز برگزار می‌شود، بروند.
عید قربان فرصتی برای مسلمانان است تا به یکدیگر تبریک بگویند، به دیدار اقوام و دوستان بروند و از امکانات تفریحی لذت ببرند. همچنین فرصتی برای انتشار پیام وحدت است، به ویژه در کشوری که گرفتار درگیری‌ها و تنش‌های قومی و فرقه‌ای است.
در تانزانیا، مردم به پیاده‌روها، خیابان‌ها و دریا می‌روند، جایی که در تمام خیابان‌ها دعا و نیایش برگزار می‌شود و زنان و کودکان نیز در آن حضور دارند.
لباس عید
پوشیدن لباس نو به مناسبت عید قربان در آفریقا به خصوص برای زنان و کودکان یک ضرورت اساسی است، ارزش و اهمیت آن از قربانی کمتر نیست.
لباس فقط زینتی برای جشن‌های آفریقایی نیست؛ این یک بیان فرهنگی و هویت اجتماعی است، زیرا مردم لباس‌های سنتی را ترجیح می‌دهند که منعکس کننده عمق و اصالت آفریقایی آنها باشد.
در غنا، زنان لباس «کینتی» لباسی رنگارنگ و الهام گرفته از طبیعت می‌پوشند، در حالی که در تانزانیا، مردان کانزو می‌پوشند و زنان سر خود را با روسری‌هایی به رنگ پرچم ملی می‌پوشانند.
در نیجر، کشوری با ریشه‌های متنوع آفریقایی، لباس‌های سنتی محور اصلی تعطیلات هستند و جامعه و تنوع قومی و فرهنگی آن را به تصویر می‌کشند. طوارق و اعراب لباس‌هایی شبیه به «دراعه» موریتانی و روبنده‌های «مردان نقابدار صحرا» می‌پوشند.
در نیجریه، لباس‌های رنگارنگ از ویژگی‌های اصلی این جشنواره همراه با جشن‌هایی از جمله رژه اسب و تیراندازی برای ایجاد هیجان است.
سفره‌ها وطبق‌ها
در آفریقا، هیچ‌کس را در روز عید تنها نمی‌گذارند. به محض پایان نماز، ضیافت‌ها آغاز می‌شوند، غذا توزیع می‌شود و ظرف‌ها بین همسایگان و اقوام رد و بدل می‌شوند.
در چاد، غذاهای «خمیر آبی» و تعدادی از غذاهای سنتی که مشخصه جامعه متنوع این کشور است، تهیه می‌شوند و گوشت آنها بین همسایگان و اقوام توزیع می‌شود.
در ساحل عاج، آتیکی یک غذای محلی است که سس گوشت و فلفل تهیه می‌شود، در حالی که در کومور، مردم محلی در تهیه برنج با عطر نارگیل، در کنار غذاهای ماهی تازه، خلاقیت به خرج می‌دهند.
به طور کلی، غذاهایی که در عید در آفریقا تهیه می‌شوند، فقط غذا نیستند، بلکه عملی برای تقسیم کردن، گسترش معنای قربانی کردن و بزرگداشت و احیای آداب و رسوم و سنت‌هایی هستند که ریشه در تمدن‌های باستانی دارند.
کودکان، محور اصلی عید قربان هستند
کودکان در سراسر آفریقا، چه در روستاها و چه در شهرها، در کانون توجه عید هستند، زیرا صبح زود لباس‌های نو خود را می‌پوشند و برای نمایش لباس‌های نو خود به خیابان‌ها و مغازه‌ها می‌روند.
در نیجر، کودکان برای دریافت عیدیه از اقوام در صف می‌ایستند و با خواندن ترانه‌های محلی در محله‌ها پرسه می‌زنند.
در سومالی، کودکان در روز عید لباس‌های عمدتاً سفید می‌پوشند و برای به نمایش گذاشتن حفظ قرآن کریم خود با هم رقابت می‌کنند و شیرینی و جایزه دریافت می‌کنند.
در مالی، کودکان لباس‌های سنتی می‌پوشند که نشان‌دهنده عمق جامعه است، با خانواده‌هایشان برای نماز بیرون می‌روند و مسابقات حفظ قرآن و حدیث برای آنها برگزار می‌شود که جوایز نمادینی به آنها اهدا می‌شود و ترکیبی از سرگرمی و آموزش را به نمایش می‌گذارد.
مناسب برای آشتی و تجدید قوا
عید قربان، یک مناسبت دینی برای تطهیر قلب‌ها، پایان دادن به بیگانگی‌ها و تعمیق روابط بین خویشاوندان، به ویژه در جوامع روستایی که این تعطیلات بُعد اجتماعی عمیقی دارد، محسوب می‌شود.
نماز عید قربان در بورکینافاسو؛ فصلی برای همدلی
در غرب آفریقا، عید فرصتی برای بخشش است، زیرا اقوام و دوستان از یکدیگر طلب بخشش می‌کنند، اشتباهات را می‌بخشند و فصل جدیدی در روابط خود می‌گشایند.
در برخی از روستاهای بورکینافاسو، گردهمایی‌های خانوادگی برگزار می‌شود و از کسانی که مدت زیادی از خانه دور بوده‌اند دعوت می‌شود تا بیایند و با خانواده و عزیزانشان زندگی کنند.
در ساحل عاج، برخی از قبایل در عید قربان شوراهای آشتی ویژه‌ای را به ریاست شیوخ و امامان مساجد ترتیب می‌دهند.
نظر شما