خبرگزاری شبستان، گروه بینالملل: میلیونها مسلمان از سراسر جهان برای انجام حج، پنجمین رکن اسلام که خداوند متعال آن را بر هر مسلمان بالغ و توانمند، یک بار در طول عمرش واجب میکند، به سرزمین وحی آمدند. این سفر امسال از ۱۴ خرداد مطابق با ۴ ژوئن آغاز و تا ۱۸ خرداد مطابق با ۸ ژوئن ادامه دارد.
در اینجا نگاهی به مراحل مناسک حج و جزئیات این سفر معنوی خواهیم داشت و همراه حجاج بیت الله الحرام میشویم.
رسیدن به حج
قبل از شروع مناسک، حجاج سفر خود را با ورود با احرام، اولین قدم برای ورود به مناسک، آغاز میکنند. احرام با نیت انجام حج به عنوان وسیلهای برای نزدیک شدن به خدا آغاز میشود.
در هنگام احرام، مردان لباس سفید و ندوخته و ازار میپوشند، در حالی که زنان لباسهای سادهای میپوشند که به اصول شریعت پایبند است و رنگ خاصی ندارد. این نوع احرام نماد قدرتمندی از برابری است، زیرا اختلافات طبقاتی، مادی و نژادی را از بین میبرد و به همه اجازه میدهد در برابر خدا برابر باشند و تنها با تقوا و نیت خالص از هم متمایز شوند.
موقعیت زمانی: مهمترین زمانبندی حج، انجام بزرگترین رکن آن یعنی وقوف در صحرای عرفات (در روز نهم ذی الحجه) است، همانطور که پیامبر (ص) فرمود: «حج، عرفات است». فقها اتفاق نظر دارند که شروع احرام حج از اول شوال تا روز نهم ذی الحجه مجاز است.
موقعیت مکانی: اینها مکانهایی هستند که پیامبر (ص) برای کسانی که قصد انجام حج یا عمره دارند، بسته به جهتی که از آن به مکه نزدیک میشوند، برای احرام بستن تعیین کردهاند. این پنج مکان عبارتند از: ذوالحلیفه، الجحفه، یلملم، قرن المنازل و ذات عرق.
احرام در این میقاتها هنگام سفر زمینی انجام میشود. هنگام سفر هوایی، میتوان قبل از سوار شدن به هواپیما یا در هواپیما احرام بست و هنگام عبور از روی میقات یا به موازات آن، تلبیه گفت.
طواف قدوم و سعی بین صفا و مروه
پس از ورود به مکه، محرم هستند، بسیاری از حجاج مناسک خود را با انجام طواف قدوم آغاز میکنند که شامل هفت بار گردش به دور کعبه، برخلاف جهت عقربههای ساعت است. این طواف مظهر وحدت مسلمانان در پرستش خدای یگانه و وحدت آنها در جهت و مقصد است.
پس از طواف، حاجی به مشعر سعی میرود، جایی که هفت بار بین دو کوه صفا و مروه در حیاط مسجد الحرام راه میروند. این مراسم برای یادآوری داستان هاجر و جستجوی او برای یافتن آب برای نوزادش حضرت اسماعیل(ع) در صحنهای است که ایمان، صبر و توکل به خدا را منعکس میکند.
در قلب مسجد الحرام در مکه مکرمه، کعبه، مقدسترین مکان در اسلام و اولین خانهای است که برای پرستش خدا توسط بشر بنا نهاده شده است. کعبه که به معنای «مکعب» است، قبلهای است که بیش از یک میلیارد مسلمان در سراسر جهان در نمازهای روزانه خود به سمت آن میایستند.
مسلمانان معتقدند که حضرت ابراهیم و پسرش اسماعیل (ع) کعبه را به فرمان خدا، به عنوان نمادی از توحید و مقصدی برای مؤمنان ساختند.
ابعاد کعبه نزدیک به ۱۳.۱ متر ارتفاع، ۱۲.۸ متر طول و ۱۱.۰۳ متر عرض دارد. کعبه با پوششی از ابریشم سیاه معروف به کسوه پوشیده شده است که با نخهای طلا و نقره مزین شده و آیاتی از قرآن کریم روی آن گلدوزی شده است که منظرهای باشکوه خلق میکند که هیبت و احترام را برمیانگیزد.
بیتوته در منا
پس از انجام طواف قدوم و سعی، حجاج به منا میروند که نزدیک به ۸ کیلومتری شرق مسجد الحرام واقع شده است. در آنجا، روز را با دعا، ذکر و شب را با آمادگی برای روز عرفه، مقدسترین روز حج، میگذرانند.
منا به عنوان «شهر خیمهها» شناخته میشود و بیش از ۱۰۰ هزار چادر سفید مجهز به منظور اسکان حجاج را در خود جای داده است، صحنهای باشکوه که نشان دهنده وحدت مسلمانان و ارادت کامل آنها به عبادت خدا برای چند روز است.
روز عرفه؛ اوج مناسک و دعا
در روز نهم ذی الحجه، حجاج از صبح زود به دشت عرفه که تقریباً در ۱۵ کیلومتری شرق منا واقع شده است، روی میآورند تا شاهد بزرگترین رکن حج باشند.
آنها از ظهر تا غروب آفتاب در آنجا وقوف میکنند، در صحنهای باشکوه که در آن دستهای خود را به دعا بلند میکنند، طلب بخشش میکنند و به خدا تضرع میکنند و مغفره و بخشش را مسئلت میکنند.
وقوف در عرفه، قلب و روح حج است. پیامبر (ص) فرمود که «حج، عرفه است» که به عظمت و اهمیت این روز اشاره دارد. این وقوف یادآور روز حشر است، زمانی که همه مردم در روز قیامت در برابر خداوند متعال خواهند ایستاد، بدون اینکه تفاوتی بین غنی و فقیر، قوی و ضعیف وجود داشته باشد.
فضیلت این روز فقط به حجاج محدود نمیشود، بلکه برای مسلمانان در سراسر جهان به دلیل اجر عظیم این روز روزه گرفتن مستحب است. همچنین مسلمانان به دعای زیاد و ذکر و تدبر در عظمت این رویداد تشویق شده اند.
بیتوته در مزدلفه برای آمادگی جمرات
با غروب خورشید در روز عرفه، حجاج بیسروصدا از دشت عرفات به سمت مزدلفه واقع در حدود ۹ کیلومتری، در حرکت می کند و صحنهای که نشان دهنده نظم و طاعت است، منعکس میکنند.
حجاج در مزدلفه نماز مغرب و عشا را با هم میخوانند و شب را در زیر آسمان در آرامش، تفکر و یاد خداوند متعال میگذرانند.
در مزدلفه، حجاج سنگریزههایی را که قرار است در مراسم رمی جمرات روز بعد استفاده کنند، جمعآوری میکنند که به طور نمادین تداعی کننده طرد شیطان و پیروزی بر نفس است و به عنوان بخشی از سفرشان برای تطهیر قلبهایشان و نزدیک شدن به خدا.
عید قربان و رمی جمره عقبه
روز دهم ذی الحجه اولین روز عید قربان است، عیدی که مسلمانان سراسر جهان آن را برای بزرگداشت فداکاری حضرت ابراهیم(ع) و تسلیم شدنش دربرابر فرمان خدا جشن میگیرند.
در روز عید قربان حجاج تعدادی از شعائر را انجام میدهند که شامل:
رمی جمره عقبه بزرگ
حجاج از مزدلفه به منا میروند و در آنجا هفت سنگریزه متوالی به جمره عقبه – بزرگترین جمره از سه جمره - پرتاب میکنند. این مراسم نماد مقاومت در برابر شیطان و رد وسوسههای اوست و اقتدا به موضع حضرت ابراهیم (ع) است، زمانی که در مسیر خود برای انجام فرمان خدا، با استواری با شیطان مقابله کرد.
رمی جمره(سنگ زدن) نمایانگر لحظهای نمادین از پیروزی بر هوای نفس و خواستههای دنیوی است و تاکید برعزم راسخ برای پیروی از مسیر اطاعت و تسلیم محض در برابر دستورات خدا است.
الهدی
حجاج یا نمایندگان آنها در این روز حیواناتی را قربانی میکنند و به یاد حضرت ابراهیم (ع) که حاضر شد، پسرش را در راه اطاعت از خدا قربانی کند، پیش از آنکه خداوند او را با قوچی بزرگ نجات دهد، حیواناتی را قربانی میکنند. الهدی تجسمی برای قربانی شدن در راه خدا و بیانگر سخاوت و بخشش است.
تراشیدن یا کوتاه کردن مو
پس از قربانی کردن، مردان سر خود را میتراشند یا کوتاه میکنند، در حالی که زنان بخش کوچکی از موهای خود را کوتاه میکنند. این یک عمل نمادین از تطهیر و تجدید معنوی است که نشان دهنده تکمیل یک مرحله از مراحل مناسک است.
طواف افاضه (طواف اصلی)
حجاج برای انجام طواف افاضه به دور کعبه به مکه مکرمه بازمیگردند و پس از آن هفت دقیقه پیادهروی بین صفا و مروه انجام میدهند. این آیین یادآور داستان هاجر (ع) است که ناامیدانه برای پسرش اسماعیل به دنبال آب میگشت و بر ایمان عمیق، صبر و استقامت آنها در سفر توحیدی تاکید میکند.
رمی جمرات و تکمیل مناسک
پس از انجام طواف افاضه، حجاج به منا بازمیگردند تا مناسک خود را با رمی جمرات سهگانه در روزهای چهارم و پنجم حج ادامه دهند. به جمرات اولی، وسطی و عقبه(بزرگ) در ایام تشریق هفت سنگریزه پرتاب میشود که هر کدام برای بیرون راندن وسوسههای شیطان و پایبندی به مسیر اطاعت است.
حجاجی که تصمیم میگیرند یک روز اضافی را در منا بگذرانند، رمی جمرات سهگانه را در روز پنجم تکرار میکنند، فرصتی اضافی برای نزدیکتر شدن به خدا و تکمیل کامل مناسک.
طواف وداع، پایان معنوی سفر حج
قبل از ترک مکه، حجاج طواف وداع انجام میدهند که آخرین طواف به دور کعبه است. این طواف نشان دهنده وداع معنوی با مسجدالحرام و پایان مناسک حج است که عبادت و لحظات عمیق معنوی را با هم ترکیب میکند.
طواف وداع بیانگر شوق برای بازگشت به این مکان و تداوم پیمان با خداوند پس از پایان سفر حج است. این طواف در درون حاجی، حسی از شکوه یادآوری و سپاسگزاری را به همراه دارد.
نظر شما