به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، سریال «سووشون» به کارگردانی «نرگس آبیار» که با الهام از شاهکار ادبی «سیمین دانشور» ساخته شده، با انتظارات فراوانی به پلتفرم نماوا آمد اما تنها با پخش یک قسمت، راهش به بنبست رسید؛ توقفی که حالا ابعاد حقوقی، اداری و حتی سیاسی پیدا کرده است.
«نرگس آبیار»، کارگردان «سووشون» پس از توقیف سریالش در یادداشتی از این تصمیم انتقاد کرد و گفت: «سووشون» نیامده، به دلیل بازیهای پیچیده و پنهان ساترا توقیف شد. بماند که آنچه در قسمت اول به نمایش درآمد به دلیل ممیزی آشکار، آنچیزی نبود که ما با تمام وجود ساخته بودیم. بخشهایی از روایت، از صداقت افتاد. صحنههایی که باید دیده میشد، حذف شد، محو شد و بیصدا شد.»
او همچنین به طرح این پرسشها پرداخته که «چگونه ممکن است سریالی که بر اساس رمانی فاخر از سیمین دانشور، نویسندهای پیشرو، ملی و جهانی، ساخته شده و بارها و بارها در نیم قرن گذشته در همین کشور تجدید چاپ شده و تمام مراحل قانونی را طی کرده است، تنها چند ساعت پس از انتشار نخستین قسمت، با دستوری ناگهانی و مبهم، متوقف و سکوی پخشش فیلتر شود؟ چه کسی پاسخگوی این حجم از توهین به شعور مخاطب، بیاحترامی به تلاش هنرمندان، و تخریب سرمایه اجتماعی هنر این سرزمین خواهد بود؟»
پس از واکنش کارگردان «سووشون» سازمان تنظیم مقررات رسانههای صوت و تصویر فراگیر (ساترا) با انتشار بیانیهای رسمی، توضیحاتی درباره دلایل این توقف ارائه داده که بر پیچیدگیهای ماجرا افزوده است.
روایت رسمی از توقیف سریال «سووشون»: ساترا چه میگوید؟
در بیانیه ساترا، اصلیترین دلیل توقف پخش سریال «سووشون»، نداشتن مجوز تولید برای فیلمنامه عنوان شده است. این نهاد اعلام کرده اگرچه با کلیات طرح اقتباسی موافقت شده بود، اما فیلمنامه نهایی نتوانست مجوز تولید بگیرد. با وجود این، نماوا بدون دریافت مجوزهای لازم، اقدام به ساخت اثر کرده است.
ساترا همچنین میگوید با هدف تعامل، طی جلساتی با تیم تولید، اصلاحاتی را بر قسمتهای اولیه وارد دانسته و فرصت اصلاح را به آنان داده است. بهویژه درباره قسمت اول، از «تخلفات مشهود و متعدد» سخن رفته و تأکید شده نسخه پخششده، برخلاف توافقات بوده است.
در بخش دیگری از بیانیه، با لحنی صریحتر از اقدام مدعیالعموم (دادستانی) در توقف پخش تقدیر شده است؛ نشانهای روشن از آنکه موضوع از یک اختلاف درونسازمانی فراتر رفته و اکنون در سطح حکمرانی فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است.
لایههای پنهان: تقابل رسانه و نهاد ناظر
نکته مهم در این میان، تفاوت روایت نماوا با بیانیه ساترا است. پلتفرم پخشکننده، دلیل توقف را مشکلاتی از جنس تعامل نادرست و دخالتهای غیرضروری در فرآیند خلاقیت عنوان کرده و از سنگاندازیهای مکرر گلایه دارد. در حالی که ساترا بر ضرورت صیانت از «فرهنگ عمومی، حدود شرعی و عرفی» و احترام به فرآیند قانونی مجوز تأکید دارد. این تقابل، موضوعی فراتر از یک سریال خاص را آشکار میکند: شکاف میان تولیدکنندگان محتوای فرهنگی و ساختارهای نظارتی، که میتواند حتی آثار مهم، پرهزینه و پرامید را هم متوقف کند.
بازخوانی حواشی پیشین: باغ تاریخی و بودجه میلیاردی
پیش از صدور این بیانیه سریال «سووشون» با چالشهایی دیگر نیز مواجه شده بود. ساخت دکور در باغ تاریخی «عفیفآباد» شیراز بدون دریافت مجوز لازم از میراث فرهنگی، موجی از انتقادهای مردمی و فعالان حوزه حفاظت را بهراه انداخت. این موضوع باعث شد سازندگان مجبور شوند دکور را تخریب یا اصلاح کنند.
در کنار آن، اظهارات جنجالی نایب رئیس هیئت مدیره نماوا درباره هزینه هشت میلیارد تومانی هر قسمت، علامت سوالهایی درباره مدیریت بودجه پروژه و روابط میان سرمایهگذار و سازنده ایجاد کرد. پازلی که با اضافهشدن ابعاد حقوقی ساترا، اکنون به یکی از پیچیدهترین بحرانهای فرهنگی امسال تبدیل شده است.
آینده «سووشون»؛ آیا امیدی هست؟
با وجود همه حاشیهها «سووشون» همچنان اثری است که بر پایه یکی از برجستهترین رمانهای ضد استعماری تاریخ ادبیات ایران ساخته شده و از پشتوانه کارگردانی شناختهشده بهره میبرد. اما در شرایط فعلی، ادامه پخش آن در هالهای از ابهام قرار دارد. پرسش اصلی اینجاست؛ آیا گفتوگوی سازندهای بین پلتفرم، نهاد ناظر و صاحبان اثر شکل خواهد گرفت تا این اثر فرهنگی به سرانجام برسد؟ یا سرنوشت آن به سرنوشت بسیاری از پروژههای نیمهکاره دیگر خواهد پیوست؟
توقف پخش «سووشون» تنها یک اتفاق رسانهای نیست؛ نشانهای از چالشهایی است که میان خلق اثر هنری و ساختارهای قانونی و نظارتی در کشور وجود دارد. اگر راهحلی برای این تعارضها یافت نشود، نهتنها این سریال، بلکه بسیاری از پروژههای فرهنگی دیگر نیز در آینده گرفتار سرنوشتی مشابه خواهند شد.
نظر شما