خبرگزاری شبستان، گروه بینالملل: پدیده اسلام هراسی به ترس، نفرت یا تبعیض علیه دین اسلام یا مسلمانان بهطور کلی گفته میشود. در واقع اسلام هراسی چیزی بیش از اظهارات توهینآمیز است که به صورت جرایم ناشی از نفرت، تعصب رسانهای و تبعیض نهادی خود را نشان میدهد.
بسیاری از محققان اسلام هراسی را نوعی بیگانه هراسی یا نژادپرستی میدانند، برخی از محققان استدلال کردهاند که باید اسلام هراسی را مترادف با نژادپرستی ضد اسلامی در نظر گرفت، زیرا تأثیرات اسلامهراسی بر زندگی مسلمانان و نگرشهای کسانی که دیدگاههای اسلامهراسی دارند، با تأثیرات ناشی از نژادپرستی بسیار قابل مقایسه است.
اسلامهراسی؛ از جنگ صلیبی تا جنگ رسانهای
پدیده اسلامهراسی، پدیدهای با ریشههای تاریخی عمیق است که نمیتوان آن را صرفاً به دوران معاصر محدود کرد. این پدیده که با پیشداوری و تبعیض غیرعقلانی علیه اسلام و مسلمانان شناخته میشود، در طول قرون متمادی، تحتتأثیر عوامل گوناگونی شکل گرفته است.
اسلامهراسی یک شمشیر دو لبه است؛ هم محصول تاریخ است و هم دستاورد رسانههای امروز. اگر قرنها پیش، جنگهای صلیبی و استعمار اروپا، اسلام را به عنوان «تهدید» معرفی میکرد، امروز این رسانهها هستند که با کلیشهسازی، مسلمانان را «دیگریِ خطرناک» جلوه میدهند.
چرا غرب از اسلام میترسد؟
تاریخ پرتنش: رقابت اروپا و جهان اسلام از دوران عثمانی تا جنگهای خاورمیانه، همیشه بر دشمنیها دامن زده است.
رسانههای تحریفگر: وقتی شبکههایی مانند فاکس نیوز، هر اقدام تروریستی را به «اسلام» ربط میدهند، طبیعی است که یک زن محجبه در متروی لندن، قربانی نگاههای خصمانه شود.
سیاستمداران فرصتطلب: دونالد ترامپ با ممنوعیت سفر مسلمانان به آمریکا و امانوئل مکرون با حمله به مدارس اسلامی، از اسلامهراسی به عنوان ابزار انتخاباتی استفاده کردند.
موجی که اسلامهراسی را داغ کرد
اسلامهراسی در تاریخ معاصر بهصورت مقطعی افزایش یافته و در دورههای مختلف شدت بیشتری پیدا کرده است.
۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱: حمله به برجهای تجارت جهانی، مسلمانان را یکشبه به «تروریست» تبدیل کرد و باعث شد اسلام هراسی در سطح جهانی به اوج خود برسد.
در این دوره، کشورهای غربی اسلام را بهعنوان دشمن جدید معرفی کردند و سیاستهای امنیتی سختگیرانهای علیه مسلمانان اعمال شد. رسانههای غرب مسلمانان را عامل اصلی تهدیدهای امنیتی معرفی کردند.
۲. جنگ عراق ۲۰۰۳: دوره جدیدی از اسلام هراسی شکل گرفت و رسانهها، اسلام را عامل جنگ معرفی کردند، درحالی که این سیاستهای غرب بود که خاورمیانه را به آتش کشید.
۳. ظهور داعش (۲۰۱۴-۲۰۲۰): جنایات این گروه تروریستی، بهانهای شد تا همه مسلمانان «تکفیری» خوانده شوند و بهانهای دیگر برای اسلام هراسی شد.
۴. جنگ غزه ۲۰۲۴: حملات اسرائیل علیه غزه و تشدید اسلامهراسی در سال ۲۰۲۴؛ با آغاز حملات اسرائیل به غزه در سال ۲۰۲۳ و تشدید درگیریها در سال ۲۰۲۴، موجی از اسلامهراسی در غرب، بهویژه در بریتانیا، شکل گرفت.
رسانهها با نمایش مکرر اقدامات تروریستی و نسبت دادن آنها به اسلام و تمرکز بر اخبار منفی درباره مسلمانان نقش مهمی در ایجاد و گسترش اسلامهراسی دارند.
قربانیانِ نامرئیِ اسلامهراسی
پدیده اسلام هراسی تأثیرات عمیق و مخربی بر مسلمانان جهان گذاشته است، به طوری که میتوان گفت که این پدیده نه تنها در روابط فرهنگها و ملتها تأثیرگذار بوده است، بلکه در شکل گیری مشکلات اجتماعی و سیاسی جدید نیزاثرگذاشته است.
اگرچه بیشترین تاثیر بر مسلمانان غرب بوده است و این مسئله در تبعیضهای آشکار و پنهان در محیطهای تحصیلی کاری و اجتماعی مانند استخدام و ارتقای شغلی و حقوق و حتی افزایش خشونتهای نژادپرستانه و حملات فیزیکی دیده میشود. اما آسیب پذیرین گروهها را میتوان اینگونه نام برد.
زنان محجبه: در فرانسه، زنی با حجاب نه میتواند به استخر برود، نه میتواند در مدرسه دولتی درس بخواند.
مهاجران مسلمان: قوانین ضداسلامی در اروپا، کار و اقامت را برای آنها به کابوس تبدیل کرده است.
نسل جوان: نوجوانان مسلمان در غرب، میان دو فرهنگِ متضاد، هویت خود را گم میکنند.
راه نجات؛ رسانه، آموزش یا سیاست؟
برای مقابله با اسلام هراسی میتوان اقداماتی در سطح فردی و اجتماعی و بین المللی انجام داد تا درک بهتری از اسلام و مسلمانان در جوامع مختلف ایجاد کرد. از جمله راهکارهای مؤثر برای افزایش آگاهی عمومی درباره اسلام میتوان این موارد دانست.
جنگ رسانهای: مسلمانان باید شبکههای مستقل خبری بسازند تا روایت واقعی اسلام را منتشر کنند.
آموزشِ بدون تعصب: مدارس اروپا باید به جای کلیشهها، درباره تاریخ واقعی اسلام تدریس کنند.
سیاستهای عادلانه: سازمان ملل باید قوانینی علیه اسلامهراسی تصویب کند، همانطور که علیه نژادپرستی اقدام میکند.
آینده اسلامهراسی؛ تاریک یا روشن؟
اسلامهراسی یک بمب ساعتی است. اگر غرب به تحریک رسانهها و سیاستمدارانش ادامه دهد، نهتنها مسلمانان، بلکه کل جامعه غربی قربانی نفرتپراکندهها خواهد شد. اما اگر گفتگو و عدالت جایگزین تبعیض شود، شاید روزی «اسلاموفوبیا» هم مانند «تبعیض نژادی»، به تاریخ بپیوندد.
نظر شما