خبرگزاری شبستان - مهدی رحمانیان| همهچیز از یک لحظه شروع میشود. لحظهای که زمین زیر پایمان میلرزد، نه از زلزله، از ضربهای که زندگی بیهشدار فرود میآورد. لحظهای که گوشیمان زنگ میخورد و صدایی آنطرف خط، تمام معادلات ذهنمان را به هم میریزد. لحظهای که لبخند، دیگر بهسادگی برنمیگردد، و خواب، شبها را ترک میکند. آن نقطهی خاموش و سرد، جایی است که انسان تنها یک انتخاب دارد: مچاله شدن، یا برخاستن. درست همینجا است که واژهای نهچندان رایج، اما حیاتی، وارد زندگی میشود: «تابآوری».
تابآوری نه مهارتی لوکس برای آدمهای خاص است و نه نسخهای روانشناسانه صرف برای اهل مطالعه. تابآوری همان ریشهی پنهانی است که ما را پس از سقوطهای بزرگ، بیآنکه بفهمیم، دوباره به سطح میآورد. همان رمزی است که در دل کودکی یتیم، زنی رنجدیده یا کارگری با جیبهای خالی، درخششی از امید باقی میگذارد.
آنچه در ادامه میخوانید، فقط مروری نظری بر مفهوم تابآوری نیست. این گزارش تلاشی است برای لمس دوبارهی آن نیروی درونی که شاید همین حالا، درست در همین سطرها، شما را از فروپاشی نجات دهد. چرا که تابآوری، برخلاف بسیاری از مهارتها، از جنس دانستن نیست؛ از جنس شدن است.
مهارت حیاتی روزگار بحران
در جهانی که لحظهبهلحظه با اخبار ناگوار، بحرانهای اقتصادی، تنهاییهای مدرن و فشارهای گاه خردکننده پر شده، شاید بیش از هر زمان دیگری نیاز به یک مهارت حیاتی احساس میشود. آنطور که نرجس اسدی، مشاور اجتماعی میگوید: «برای مشکلات و سختیهایی که ممکن است در زندگی همه ما وجود داشته باشد، قدرت پیشگوییکنندهای وجود ندارد؛ بلکه این خودمان هستیم که این قدرت را برای آنان قائل میشویم.»
برای مشکلات و سختیهایی که ممکن است در زندگی همه ما وجود داشته باشد، قدرت پیشگوییکنندهای وجود ندارد؛ بلکه این خودمان هستیم که این قدرت را برای آنان قائل میشویم.
اما تابآوری چیست؟ شاید بهتر باشد آن را نه یک ویژگی لوکس، بلکه نوعی زره روحی بدانیم؛ همان قدرت درونی که باعث میشود پس از ضربهها و سقوطها، دوباره بتوانیم بایستیم. درست مانند درختانی که زیر بار برف خم میشوند، اما پس از آب شدن برف، دوباره به آسمان سلام میدهند. خانم اسدی نیز با همین تصویر به زیبایی مفهوم تابآوری را شرح میدهد: «درختان در طوفان میپیچند، شاخهها گاه سر تعظیم فرود میآورند، اما به ندرت میشکنند. به محض فروکش کردن طوفان، استوارتر از گذشته برمیخیزند.»
امید از دل ویرانی
تابآوری در اصل واژهای است که از متالورژی آمده، جایی که خاصیت بازگشتپذیری مواد زیر فشار، تعریف شده است. در روانشناسی نیز همین معنا کاربرد دارد: توانایی بازگشت ذهن و روح به تعادل پس از یک ضربه، بحران یا شکست. خانم اسدی در اینباره معتقد است: «تابآوری در مورد کسانی به کار میرود که در معرض خطر قرار میگیرند ولی دچار اختلال نمیشوند. مواجه شدن با خطر شرط لازم برای آسیبپذیری هست، اما شرط کافی نیست.»
شاید یکی از بزرگترین اشتباهات درباره تابآوری این باشد که آن را به معنای نداشتن غم یا ناراحتی بدانیم. در حالی که افراد تابآور هم درد میکشند، گریه میکنند و اندوه را تجربه میکنند. اما تفاوت آنها در این است که در غمها جا خوش نمیکنند. آنها با زندگی «کار میکنند»، نه اینکه از آن «جا بمانند». به گفته اسدی: «تابآور بودن به این معنا نیست که از این طریق بتوانید زندگی بدون تجربه استرس و درد را داشته باشید.»
یکی از عوامل حمایتی که میتواند تابآوری را افزایش داده و افراد را در برابر فشارهای روانی مقاوم کند، مذهب، معنویت و هوش معنوی اسلامی است.
چطور تابآور بمانیم واقعاً؟
اما چطور میتوان تابآور شد؟ اسدی، مجموعهای از ویژگیهای افراد تابآور را برمیشمارد: تحمل بالا، بیان واضح احساسات، ارتباط باز، انعطافپذیری در نقشها، تمرکز بر حل مسئله، پذیرش واقعیت، اقدام فعال برای حل مشکل و توان برقراری و حفظ روابط اجتماعی. از نظر او، خانواده هم میتواند سهم زیادی در تابآوری داشته باشد؛ جایی که «سلامت روانی پدر و مادر، عملکرد سالم خانواده و معنا یافتن در سختیهای روزمره» بهعنوان فاکتورهای کلیدی ذکر میشوند.
ایمان، سپر روزهای سخت
جالب است بدانیم که تابآوری فقط یک مهارت روانی نیست؛ ریشههای عمیق فرهنگی، اعتقادی و معنوی نیز دارد. خانم اسدی در اینباره تصریح میکند: «یکی از عوامل حمایتی که میتواند تابآوری را افزایش داده و افراد را در برابر فشارهای روانی مقاوم کند، مذهب، معنویت و هوش معنوی اسلامی است.» ایمان به خدا، امیدواری، شکرگزاری، دیدن نیمه روشن زندگی و توجه به داشتهها، همه ابزارهایی هستند که ذهن را به جای تسلیم، به حرکت و رشد سوق میدهند.
در دنیای امروز که اضطراب و افسردگی به بیماریهای همهگیر قرن بدل شدهاند، تابآوری فقط یک ضرورت اجتماعی است. فرزندان ما، دانشآموزان ما، کارکنان ما و حتی خود ما، نیاز داریم تا تابآوری را بیاموزیم، تمرین کنیم و آن را به دیگران منتقل کنیم. چون کسی که تابآور است، از طوفان نمیهراسد، بلکه یاد گرفته زیر باران لبخند بزند.
نظر شما