خبرگزاری شبستان، گروه بینالملل: در یک اقدام دیپلماتیک بی سابقه، شاهزاده «خالد بن سلمان» وزیر دفاع عربستان سعودی اواخر هفته گذشته به تهران، پایتخت ایران سفر کرد. این دیدار در مقطع حساسی انجام می شود، زیرا منطقه شاهد مذاکرات ایران و آمریکا در خصوص برنامه هستهای ایران و مسایل دیگر منطقهای است.
این سفر به ویژه پس از سالها تنش و اتهامات متقابل بین دو کشور، نشان دهنده تغییر در سیاست دو کشور نسبت به یکدیگر است.
عربستان سعودی که مدت هاست ایران را به عنوان یک رقیب منطقه ای می نگرد، اخیراً شروع به ارزیابی مجدد سیاست خود در قبال همسایه شرقی خود کرده است.
این سفر ممکن است نشانه ای از تمایل ریاض برای باز کردن کانال های مستقیم گفتگو با تهران، به ویژه با توجه به چالش های امنیتی و اقتصادی پیش روی منطقه باشد.
این مسئله پرسشهایی را درباره اهداف عربستان در این مقطع حساس در تاریخ منطقه و همچنین اهداف این دیدار ایجاد می کند.
سفر قابل توجه
سفر وزیر دفاع عربستان سعودی به ایران در ۲۸ فروردین ۱۴۰۴ مطابق با ۱۷ آوریل ۲۰۲۵ که طی آن پیام شخصی ملک سلمان بن عبدالعزیز به آیت الله سید علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران ارائه شد، پرسشهایی را در مورد محتوای آن ایجاد کرد.
سفر شاهزاده خالد بن سلمان، وزیر دفاع عربستان سعودی به تهران پایتخت ایران، نشان دهنده بالاترین سطح دیدار دو کشور از زمان قطع روابط دیپلماتیک در سال ۲۰۱۶ است، این مسئله بهبود آشکار روابط بین دو کشور را نشان میدهد. وزیر دفاع عربستان در سفر به ایران با ابلاغ سلام ملک سلمان و ولیعهد محمد بن سلمان بر تعهد عربستان به تقویت روابط دوجانبه تاکید کرد.
در همین حال، رهبری ایران نیز تاکید کرد که بهبود روابط ایران و عربستان به نفع هر دو کشور و کل منطقه خواهد بود.
شاهزاده خالد عزم خود را برای گسترش همکاریها در بخشهای مختلف اعلام و ابراز امیدواری کرد که گفت و گوی سازنده راه را برای روابط قویتر از گذشته هموار کند. گفتگوها شامل مسائل امنیتی منطقهای از جمله وضعیت یمن و اهمیت ثبات در خاورمیانه بود.
تحرکات و دیدارها
این سفر همزمان با مذاکرات آتی ایران و آمریکا در رم در رابطه با برنامه هستهای ایران است که نشان دهنده زمینه گسترده تری از فعالیت دیپلماتیک با هدف کاهش تنشهای منطقهای است، به ویژه که این دومین گفتگو پس از مذاکرات مسقط در اوایل آوریل خواهد بود.
در حالی که حضور وزیر عربستان در تهران قبل از این گفتگوها به علاقه ریاض به ایفای نقشی فعال در شکلدهی به پویاییهای امنیتی منطقه اشاره دارد که وی پیش از این در اواخر فوریه به واشنگتن سفر کرده بود و در آنجا با همتای آمریکایی خود، «پیت هگست» دیدار و درباره راههای توسعه همکاریهای نظامی و دفاعی بین دو کشور گفتگو کرد.
بر اساس بیانیه وزارت دفاع عربستان سعودی، بن سلمان برای تقویت روابط دوجانبه و بحث در مورد تعدادی از موضوعات مورد توجه مشترک، به واشنگتن سفر کرد. او همچنین در آن زمان با «مایک روبیو» وزیر امور خارجه آمریکا نیز دیدار کرد.
تغییر در روابط
«علوی عبدالجبار» تحلیلگر سیاسی معتقد است که سفر وزیر دفاع عربستان به تهران نشان دهنده تغییر قابل توجهی در روابط منطقه ای است. این بخشی از یک مسیر استراتژیک به سمت نزدیکی ریاض و تهران است که نمی توان آن را از تشدید تنش اخیر آمریکا در یمن و دیدارهای متقابل بین پایتختهای با نفوذ جدا کرد.
او توضیح داد: عربستان سعودی حالا به ضرورت کاهش تنشها با ایران پی برده است، بهویژه در شرایطی که موضع واشنطن درباره امنیت منطقه مبهم است. این موضوع پس از حملات پیدرپی ارتش آمریکا به مواضع حوثیها در صنعا، حدیده و صعده بیشتر آشکار شد؛ حملاتی که تهدید کننده تشدید درگیریهای جدید در منطقه است.
عبدالجبار میگوید که سفر اخیر خالد بن سلمان به واشنگتن، همزمان با تحولات یمن و تحرکات نیروی دریایی آمریکا، نشان دهنده تمایل عربستان سعودی برای اجتناب از کشاندن درگیری مستقیم با حوثیها بود که میتواند منجر به هدف قرار دادن تاسیسات حیاتی این گروه یا حتی گشوده شدن جبههای جدید با ایران شود.
این تحلیلگر تاکید میکند که نزدیک شدن عربستان به تهران با پشتوانه تفاهمات امنیتی و اقتصادی را می توان در چارچوب خنثی سازی جبهههای ناآرام مانند یمن و حرکت به سمت موازنههای جدید مبتنی بر مشارکت و نه تقابل خواند.
او ادامه داد: واشنگتن با این نزدیکی مخالف نیست. برعکس، آن را به عنوان یک راه حل سیاسی می بیند که بار دخالت مستقیم در درگیریهای منطقه را به ویژه با توجه به مشغله هایش به درگیری اوکراین و تنش با چین، از دوش میکشد. عبدالجبار میگوید که امروز، عربستان و ایران زمینههای مشترکی برای تغییر شکل چشم انداز امنیت منطقه از طریق یمن و خلیج فارس دارند.
نزدیکی و تلاش ایران
همزمان با سفر بن سلمان به تهران، «وحید جلال زاده» دستیار امور کنسولی وزارت امور خارجه ایران برای دیدار و مشورت با مقامات عربستانی درباره تعدادی از مسائل به ریاض سفر کرد، اما اهداف و برنامه این سفر را مشخص نکرد. تلاش ایران برای نزدیک شدن به عربستان سعودی اخیرا به ویژه از زمان آغاز مذاکرات هسته ای تشدید شده است. «فیصل بن فرحان آل سعود» وزیر امور خارجه عربستان روز ۱۴ آوریل با همتای ایرانی خود عباس عراقچی تماس تلفنی انجام داد و در جریان آن وضعیت منطقه و تلاشهای انجام شده برای رسیدگی به آن مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
از زمان امضای توافقنامه آشتی در پکن، در ۱۰ مارس ۲۰۲۳، ریاض و تهران بکوشیدهاند تا دیدگاههای خود را به یکدیگر نزدیک کرده و همکاریها را تقویت کنند تا روابط دوجانبه را در تمامی حوزهها به مسیر عادی بازگردانند. به همین دلیل در طول سال گذشته، مقامات ارشد دو کشور بارها به تبادل دیدار پرداختند.
نظر شما