خبرگزاری شبستان - مهدی رحمانیان| مسجد، نه صرفاً بنایی از آجر و سنگ، بلکه تجلیگاه ایمان و همبستگی در دل محلههاست. گنبدهای فیروزهای، منارههای سر به فلک کشیده و آوای اذان که در هوای شهر طنینانداز میشود، همه نمادی از حضور معنویت در زندگی انسانهاست. از دیرباز، مساجد مرکز هماندیشی، تعلیم و تربیت، کمک به نیازمندان و رسیدگی به امور اجتماعی بودهاند؛ جایی که مردم در کنار یکدیگر برای رفع مشکلات اجتماع گام برمیداشتند.
اما امروز، با تغییر سبک زندگی و دگرگونیهای اجتماعی، نقش مساجد نیز دستخوش تغییر شده است. برخی هنوز چراغ هدایت محلههای خود هستند، اما برخی دیگر تنها به مکانی برای عبادت فردی محدود شدهاند. اینجاست که ضرورت بازگشت به مسجد طراز اسلامی و انقلابی بیش از پیش احساس میشود؛ مسجدی که همچون گذشته، محلی برای نیایش و پناهگاهی برای دلهای بیقرار و سنگری برای مقابله با آسیبهای اجتماعی باشد.
مسجد؛ قلب تپنده محله یا عبادتگاهی منفعل؟
این پایگاه دینی و اجتماعی، در دورههای مختلف، سنگر دفاع از ارزشها، مرکز تصمیمگیریهای مهم اجتماعی و محور وحدت مردم بوده است. اما امروز، این نقش تا چه اندازه پررنگ است؟ آیا مساجد همچنان محور تحولات محلههای ما هستند یا به مکانی برای انجام مناسک فردی محدود شدهاند؟
امام جمعه شیراز، با اشاره به اهمیت نقش اجتماعی مساجد میگوید: «مسجد محوری برای این است که در مسجد جمع شویم تا خیر و خوبی را در محله اضافه کنیم. اگر این کار را انجام ندهیم، روز قیامت سختمان میشود.»
مسجد؛ سنگر مقابله با آسیبهای اجتماعی
امام جمعه شیراز، با اشاره به اهمیت نقش اجتماعی مساجد میگوید: «مسجد محوری برای این است که در مسجد جمع شویم تا خیر و خوبی را در محله اضافه کنیم. اگر این کار را انجام ندهیم، روز قیامت سختمان میشود.»
به گفته آیتالله لطفالله دژکام، شیراز، بهعنوان حرم سوم اهلبیت(ع)، حدود ۴۰۰ مسجد دارد؛ اما آیا این مساجد توانستهاند در کاهش مشکلات اجتماعی و فرهنگی محلهها مؤثر باشند؟
او تصریح میکند: «میدانید در محله شما شیطان میدانداری میکند؟ خلاف و گناه رواج پیدا کرده و کسی به کسی نیست. اینکه فقط نماز بخوانیم کافی نیست، باید به هم کمک کنیم تا جلوی زشتیها گرفته شود و خیر و خوبی رواج پیدا کند.»
این سخنان، تلنگری است به کارکرد مساجد در جامعه امروز. مسجد نباید صرفاً مکانی برای نمازگزاران باشد، بلکه باید پایگاهی برای همافزایی اجتماعی و حل مشکلات محلهها باشد. در گذشته، مساجد مرکزی برای رسیدگی به امور مردم، رفع اختلافات و کمک به نیازمندان بودند. اما امروز چقدر از این کارکردها باقی مانده است؟
نقش مساجد در کاهش مشکلات محلهها
آسیبهای اجتماعی، فقر، بیکاری، ناهنجاریهای فرهنگی و کمرنگ شدن حس همبستگی در محلهها، از جمله چالشهایی است که بسیاری از شهرها با آن مواجهاند. حال اگر هر مسجد بهعنوان یک پایگاه اجتماعی، برنامههای منسجمی برای رسیدگی به مشکلات محله اجرا کند، آیا وضعیت محلهها بهبود نمییابد؟
آیتالله دژکام در همین راستا میگوید: «اگر این ۴۰۰ مسجد ما با هم کمک کنند، آیا این همه گلهمندی برای مؤمنین باقی میماند؟ نمیشود که فقط مأمور بفرستیم، مردم باید خودشان هماهنگ شوند و مساجد میدانداری این قضیه را به عهده بگیرند.»
اگر این ۴۰۰ مسجد ما با هم کمک کنند، آیا این همه گلهمندی برای مؤمنین باقی میماند؟ نمیشود که فقط مأمور بفرستیم، مردم باید خودشان هماهنگ شوند و مساجد میدانداری این قضیه را به عهده بگیرند.
این نکته نشان میدهد که اگر مساجد بتوانند مسئولیت اجتماعی خود را به درستی ایفا کنند، بسیاری از مشکلات شهری کاهش خواهد یافت.
بازگشت به الگوی مسجد طراز انقلاب اسلامی
مساجد در دوران صدر اسلام، محل تصمیمگیریهای مهم، پایگاههای امدادرسانی و مراکز تعلیم و تربیت بودند. امروز نیز باید مساجد را به آن جایگاه اصلی بازگرداند. اگر مساجد بتوانند جوانان را جذب کنند، برنامههای فرهنگی و آموزشی متناسب با نیازهای جامعه ارائه دهند و در حل مسائل محله مشارکت کنند، میتوانند به الگویی از یک مسجد پویا و تأثیرگذار تبدیل شوند.
این مردم و مسئولان مساجد هستند که باید این تحول را رقم بزنند. مسجد باید دوباره به نقش تاریخی و اجتماعی خود بازگردد؛ نقشی که امام جمعه شیراز نیز بر آن تأکید دارد. مساجد باید به قلب تپنده هر محله تبدیل شوند تا شاهد کاهش آسیبهای اجتماعی و افزایش همبستگی در جامعه باشیم.
نظر شما