«فاطمه داوری»، مدیرکل حفظ و احیاء بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان درباره برنامه مستمر میراث فرهنگی برای حفاظت و مرمت مستمر برخی از مساجد تاریخی ثبت ملی شده مثل مسجد سیچان اصفهان یا مسجد جامع یزد که در معرض تخریب بدون هماهنگی با میراث قرار دارند، اظهار کرد: ما وقتی صحبت از مساجد تاریخی می کنیم این مسئله چند وجه برای ما دارد؛ یک وجه مساجدی هستند که با وجود تاریخی بودن اما دیگر کاربری مسجد ندارند و تحت تولیت ما قرار دارند اما بخش بزرگی از مساجد تاریخی ما همچنان کاربری دارند و تحت تولیت نهادهایی همانند سازمان اوقاف و مرکز رسیدگی به امور مساجد هستند و فعالیت مرتبط با مسجد همانند اجتماعات، نماز جماعات و ... در آنها برگزار می شود. اینها شبیه مواردی هستند که در اختیار سایر دستگاه ها قرار دارند. این سایر دستگاه ها طبق قانون مکلف هستند از محل منابع و درآمدهای مستقیم در رکن اول موضوع حفظ و مرمت و ساماندهی مسجد را در دستور کار خود داشته باشند؛ اما علی رغم همه تلاش های هیئت امنا آنها با چهارچوب های حفاظتی ما چندان آشنایی ندارند.
مدیرکل حفظ و احیاء بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی با بیان اینکه آنچه در حفاظت و مرمت مساجد اهمیت دارد توسعه سواد میراثی است، اظهار کرد: خوشبختانه مساجد در کشور ما مورد توجه قرار دارند اما مسئله این است که شاید ما چهارچوب های علمی و فنی مواجهه آن مسجد به عنوان یک اثر تاریخی را متولیان هیئت های امنا نداشته باشند که این امر نیازمند توسعه سواد میراثی است؛ ما از همکاران استانی تقاضا کردیم جلسات ویژه ای را با هیئت امنا ترتیب دهند چرا که این جلسات می تواند هم دغدغه مندی را در این حوزه توسعه دهند و هم نحوه مواجهه با اثر تاریخی را توسعه دهند.
داوری در پاسخ به این سئوال که اولویت سنجی برای مرمت تاریخی مساجد چیست و بر اساس چه فرآیندی آنها را در دستور کار قرار می دهید؟ توضیح داد: ملاک اولویت گزاری ما برای اقدامات مرمتی به چند بخش تقسیم می شود؛ یکی از آنها اهمیت و ارزش اثر است و اهمیت و ارزش اثر الزاما تاریخ نیست. نکته دوم شرایط اضطراری فنی اثر است. نکته سوم اینکه ما از یک سو توان منابع و حفاظتی داریم اما از سوی دیگر نیازهای جدی حفاظتی وجود دارد که در بین آنها باید تعادل برقرار کنیم. در موضوعاتی نظیر استفاده از توان خیرین میراث فرهنگی با توجه به ظرفیت اعتقادی نسبت به مساجد تلاش کرده ایم تا بتوانیم آنها را جلب کنیم به ویژه آنکه بسیاری از مساجد تاریخی ما در قالب پایگاه اداره می شوند. در حال حاضر برای مساجدی نظیر مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع ساوه، مسجد جامع اردبیل و نظایر آن توانسته ایم مدیریت متمرکز داشته باشیم تا در قالب پایگاه اداره شوند. همکاران اداره کل پایگاه ها نیز نسبت به آن اهتمام داشته باشند.
مدیرکل حفظ و احیاء بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی درباره تخصیص بودجه حفاظت و مرمت مساجد تاریخی گفت: بودجه مساجد تاریخی بودجه مستقلی نیست و از سال ۱۴۰۳ با بودجه مرمت آثار تاریخی تجمیع شد؛ با توجه به اهمیت مساجد تاریخی همواره از استان ها تقاضا کرده ایم که آن را در اولویت خود قرار دهند.
داوری در پاسخ به این سئوال که میراث فرهنگی از عضویت کارشناسان خود در هیئت امنای مساجد تاریخی اصفهان چه اهدافی را دنبال می کند؟، توضیح داد: اینکه عنوان کردیم میراث باید زمینه و گفت و گوی همکاری با هیئت امنا را در دستور کار خویش قرار دهد در راستای همین امر است که همکاران من در استان ها در جلسات هیئت امنا حضور پیدا کنند تا اقدامات هدایت شده تر صورت گیرد. این امر دستوری بود که پس از تفاهم نامه همکاری به اهتمام دکتر دارابی در دولت قبل صورت گرفت که ما چهارچوب همکاری خود را با اداره اوقاف شکل دهیم. بخشی از آنچه به درستی روی ریل قرار گرفته ماحصل همکاری همکاران بزرگوار ماست و این دستاوردها ماحاصل ساعت ها پیگیری است.
نظر شما