دکتر مریم اسماعیلی، استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرگزاری شبستان در استان قم، با اشاره به اینکه دعای عرفه دعایی است که عقل و عاطفه را با هم جمع کرده،گفت: یقیناً یکی از عواملی که در کنار عقل و خرد و استدلال، دین، معنویت، عقیده و اخلاق را در یک جمعیتی در طول تاریخ حفظ می کند، عواطف است؛ انبیاء و فرستادگان الهی با مردم با زبان فلسفه سخن نگفته اند؛ اگرچه برای فهمیدن کلام آنها و تعمق در بیان آنها، عقل فلسفی لازم بوده و هست؛ اما زبان استدلال عقلی صرف نبوده بلکه ترکیبی از اندیشه و عقل و عواطف تاثیرگذار بوده است.
این محقق و پژوهشگر ادامه داد: این عاطفه است که می تواند مسیر فهم عقلی و حرکت عقلی و جریان عقلی را هموار کند. یکی از این زمینه ها دعای امام حسین در عرفه است؛ دعایی خوش‌لفظ، خوش‌معنا و خوش‌مضمون که عقل و عاطفه را درآمیخته‌ی با یکدیگر در طول تاریخ و در عمق ذهن بشر و عواطف انسان جاری می کند.
اسماعیلی افزود: با توجه به اینکه ماه ذی‌الحجّه ماه دعا، مناجات و یادآوری میقات پروردگار با پیغمبر بزرگ اسلام است، اوج این حرکتِ تضرّع و دعا و توسل روز عرفه است که شاهد گفتگوی امام حسین علیه السلام ( یعنی دعای عرفه، با آن مضامین بلند) با خدای متعال هستیم. شکر کامل این نعمت بزرگ الهی، در قدرشناسی و استفاده حداکثری از این فرصت بی‌نظیر است؛ تضرّع امام حسین در دعای عرفه را باید به دقت نظاره کرد؛ امام با آن مقامات بالای معنوی، هزاران برابرِ ما در تضرع جدّی تر هستند.
این استاد شیعه شناسی ادامه داد: ما در روز بزرگ عرفه با تأسی از امام حسین علیه السلام باید خود را برای ورود به درگاه خشوع در مقابل پروردگار آماده کنیم. درطول سال که دچار غبارگرفتگی و زنگار دل می شویم، تضرّع، خشوع، ذکرو توسّل، این زنگ ها و غبارها را می زداید. از ظهر عرفه تا غروب عرفه ساعات مهمی است؛ لحظه لحظه این ساعات مثل اکسیر و کیمیا اهمیت دارد که نباید با غفلت گذراند.
از ظهر عرفه تا غروب عرفه ساعات مهمی است؛ لحظه لحظه این ساعات مثل اکسیر و کیمیا اهمیت دارد که نباید با غفلت گذراند.
اسماعیلی با توجه به دعاهای معروفی که از امامان به ما رسیده، گفت : اگرچه از همه ائمه علیهم‌السلام تقریباً ادعیه‌ای به ما رسیده است، اما بیشترین و معروف ترین دعاها از سه امام است، که هر سه درگیر مبارزات بزرگِ مدتِ عمر خودشان بودند از جمله دعای کمیل امیرالمومنین دعایی است که یک عالَم و غوغایی دارد . دعای عرفه امام حسین علیه‌السلام که مظهر دعاهاست . دعای امام سجاد علیه‌السلام که فرزند و پیام‌آورعاشورا و مبارز در مقابل کاخ ستم یزید است. سه امامی که حضورشان در صحنه‌های مبارزات از همه بارزتر است، دعایشان و درس شان در خلال دعا از همه بیشتر است.
این استاد شیعه شناسی با توجه به شخصیت درخشان امام حسین گفت: شخصیت درخشان و بزرگوار امام حسین علیه‌السّلام دو وجهه دارد:یک وجهه، همان وجهه‌ی جهاد و شهادت و توفانی است که در تاریخ به راه انداخته و همچنان هم این توفان با همه‌ی برکاتی که دارد، برپا خواهد بود؛ بعد دیگر، بعد معنوی و عرفانی است که به خصوص در دعای عرفه به شکل عجیبی نمایان است.
این نویسنده و پژوهشگر با توجه به سوز و گدازی که دعای عرفه وجود دارد، گفت : مثل دعای عرفه کمتر دعایی را داریم که سوز و گداز و نظم عجیب و توسل ذیل عنایت حضرت حق تعالی بر فانی دیدن خود در مقابل ذات مقدّس ربوبی در آن وجود داشته باشد. بنابراین وجه عرفانی و معنوی امام حسین علیه السلام باید به عظمت این وجه جهاد و شهادت و با همان اوج و عروج، مورد توجه قرار گیرد.
وی دعای عرفه را سراسر عشق و شور و سوز سیدالشهداء عنوان کرد و افزود : دعای امام حسین در روز عرفه مثل زبور اهل بیت، پر از نغمه‌های شیوا و عشق و شور معرفتی است.
اسماعیلی با ذکر اینکه امام حسین علیه السلام در دعای عرفه چگونه سخن گفتن با خدا را به ما نشان می دهد، گفت : دعای عرفه در واقع یک رابطه با خداست که سینه‌ها و دل‌ها را منشرح کرده، راه را برای انسان باز می کند؛ عزم و اخلاص به انسان می دهد؛ به کارها برکت می بخشد؛ توفیق الهی را بر سر انسان سایه‌گستر می کند و نتیجه‌ی آن، پیشرفت در خط اصیل ارزش‌های اسلامی است.
دعای عرفه در واقع یک رابطه با خداست که سینه‌ها و دل‌ها را منشرح کرده، راه را برای انسان باز می کند؛ عزم و اخلاص به انسان می دهد؛ به کارها برکت می بخشد؛ توفیق الهی را بر سر انسان سایه‌گستر می کند و نتیجه‌ی آن، پیشرفت در خط اصیل ارزش‌های اسلامی است.
وی گفت: در دعای عرفه مانند دعای ابوحمزه و دعای افتتاح خواسته هایی گنجانده شده است که به ذهن انسان خطور نمی کند و انسان از زبان ائمه (علیهم‌السّلام) آنها را از خدا طلب می کند. بهترین مطالبات و خواسته‌ها برای انسان مطرح می شود؛ که اگر انسان اینها را از خدا بخواهد و بگیرد، می تواند برای او سرمایه باشد .
اسماعیلی با اشاره به اینکه دردعاهایی مثل عرفه مایه‌های خشوع و تضرع وجود دارد؛ گفت: دعاها از جمله عرفه با زبان و لحن و بیانی ادا شده است که دل را خاشع و نرم می کند. با عبارات فصیح و بلیغ، عشق و شیفتگی و شوق در این دعاها موج می زند.
وی با اشاره به نامگذاری روز عرفه گفت: در روایت آمده است که «عرفه و عرفات را بدین خاطر چنین اسمی داده‌اند که در این روز و آن مکان، موقعیّتی برای اعتراف به گناه در نزد پروردگار پیش می‌آید.» اسلام، اعتراف به گناه را در پیش بندگان، مجاز نمی‌داند. کسی نباید گناهی را که انجام داده است بر زبان آورد و پیش کسی به آن اعتراف کند.
این نویسنده و پژوهشگر افزود: امام حسین(ع) به ما آموزش می دهد که بین خود و خدا، خلوت کنیم و به قصورها، تقصیرها، خطاها و گناهانمان که مایه‌ی روسیاهی و بسته شدن پر و بال ما شده و مانع پرواز ماست، اعتراف نماییم و از آنها توبه کنیم.
مدرس حوزه عنوان کرد: امام حسین علیه السلام که خودشان کشتی نجات هستند، راه تطهیر روح و صفا دادن به نفس را که برای یکایک ما اساسی و مهمّ است، در دعای عرفه ترسیم کرده اند.
اسماعیلی با اشاره به سخنان رهبرمعظم انقلاب در خصوص اهمیت دعای عرفه گفت : مقام معظم رهبری در بیاناتی فرمودند : روز عرفه را... قدر بدانید و با دعا و تضرّع و توجّه و مسئلت از خداوند متعال به معنای واقعی کلمه گره‌گشایی کنید. اگر فضل الهی و لطف الهی نباشد، کوشش‌های ما، و زحماتی که می کشید و می کشیم، به جایی نمی رسد.
وی با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری دعا و ارتباط با خدا را یکی از راه های ایستادگی در مقابل دشمنان دانست و افزود : مقام معظم رهبری در جای دیگری می فرمایند: در راه حرکتِ بزرگ ملت ایران و سازندگی و وپیروزی بر دشمنان و ایستادگی در مقابل زورگویان و رسیدن به اهداف عالیه نظام اسلامی، ارتباط با خدا و توجّه و توسّل و تضرّع به پروردگار نقش دارد. فرصت و وقت آن نیز همین اوقاتی است که معیّن شده است و مهمترین آنها، یا از جمله مهمترین آنها، روز عرفه است.
وی تصریح کرد: کسانی که صادقانه دل خود را پای دعا بیاورند و با توسل به امام شهیدان خاضعانه و با امید و اشتیاق به گفتگو با خدا مشغول شوند، بیشترین بهره را خواهند برند.
نظر شما