سینمای انقلاب و دفاع مقدس هنوز راه خودش پیدا نکرده است

به گزارش خبرگزاری شبستان، محمدرضا شرف الدین مدیر عامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس با بیان این مطلب افزود: کسانی که سینمای ایران را می شناسند می دانند که به طور کلی سینما در ایران بعد از انقلاب جدی شد. زیرا جامعه ایرانی یک جامعه مذهبی و سنتی است و به لحاظ اینکه سینما آلوده به فحشا و فساد بود اقبالی در میان کلیت جامعه نداشت.

وی ادامه داد: بعد از انقلاب حضرت امام(ره) سینما را یکی از مظاهر تمدن معرفی کردند و همین جمله کوتاه نشانه عمق بینش صحیح و تحول برانگیز و ایجاد یک فرصت بسیار خوب برای فرهنگ کشور ما بود . امام، هنری را که مورد تعالی انسان باشد و فحشا نداشته باشد موجب رشد جامعه دانستند و همین طور یک میزان و معیار و خط قرمزی برای سینمای قرار دادند وآن فحشا بود.

شر ف الدین تاکید کرد: این سخن حضرت امام (ره )سنگ بنایی برای مجوز حضور سینما در ایران بود. سینمای ما با این نظریه انقلابی آغاز شد و افرادی مانند محمدعلی نجفی، سید محمد بهشتی و انوار سنگ بنای سینمای نوین ایران را گذاشتند به گونه ای که عده ای معتقدند بهشتی معمار سینمای بعد از انقلاب ایران است.

وی ادامه داد: نگاه انقلابی به سینما باعث شد تا علاوه بر ساخت فیلم های انقلابی جامعه ما به سوی فیلم های انقلابی خارجی نیز باز شود؛ فیلم هایی مانند"نبرد الجزایر"یا فیلم های مارکسیستی بلوک شرق. این فیلم ها تاثیر به سزایی روی سینمای انقلاب گذاشت. البته سینمای ما هم از نظر مضمون و هم ساختار و هم نیروی انسانی درگام های اولیه برای تجربه بود و به صورت آزمون و خطا پیش می رفت و اتفاق های خوبی در سینما افتاده بود، درهای سینما باز شده بود و مخاطبان به دلیل رفع منع شرعی از سینما انبوه شده بودند. فروش و اکران فیلم ها بالا رفته بود.

مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس با اشاره به آغاز جنگ تحمیلی و تاثیر آن بر سینما گفت: در زمان حمله عراق به ایران سینما هم مانند همه شعونات کشور زیر سایه حمله حزب بعث قرار گرفت و همه چیز دگرگون شد و وضعیت جدیدی پیدا کرد. این باعث شده که سینمای ما که هنوز تازه تولد بود و نیاز به نگهداری داشت به سرعت به سمت سینمای جنگ سوق پیدا کرد این سینما در ابتدا مانند کلیت سینما تحت تاثیر نمونه های خارجی خود به خصوص فیلم های بلوک شرق قرار گرفته بود . بعد از آن برخی فیلم سازان مضامینی از سینمای دفاع مقدس را در آن حال و هوا گنجاندند . البته در این زمان هنوز فیلمسازان ما در واقعه جنگ وارد نشده بودند و جسارت حضور در میدان جنگ را نداشتند و همه کارها کپی برداری بود و ما تا قبل از فیلم «دیار عاشقان» سینمای مولف دفاع مقدس نداشتیم .

بنابر گزارش روابط عمومی دوازدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت، انقلاب ودفاع مقدس وی با شاره به معرفی هنرمندانی همچون مرحوم ملاقلی پور افزود: بعد از آنکه رسول ملاقلی پور "نینوا" را ساخت، "سقای تشنه لب" را ساخت و بعد از آن "بلمی به سوی ساحل" را ساخت یا کمال تبریزی که "عبور" را ساخت و اینها فیلم های مستقل و مولف دفاع مقدس محسوب می شوند . در محتوای این فیلم ها، تقلیدی صورت نگرفته بود و بومی بودند. این آزمون و خطاها و تجربه ها بسیار درست و موفق بود البته با در نظر گرفتن اینکه اصلا فضای مباحث نظری وجود نداشت. البته یکی از آفت های سینمای انقلاب و دفاع مقدس همین شد که همه وارد تولید شدند و کرسی های تبادل نظر و انتقال آرا به وجود نیامد.

مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس ضرورت ورود به مباحث فلسفی در دفاع مقدس را متذکر شد و افزود: تا وقتی که ما به مباحث نظری و فلسفه وجودی دفاع مقدس در سینما نرسیم نمی توانیم آثار ماندگاری خلق کنیم و آثار موفقی که خلق شده به دلیل اینکه تفکر فیلم با تفکر سازنده آن منطبق بوده و کسی فیلمساز را مورد سفارش قرار نداده است خوب است. این فیلم ها از دل مباحث نظری بیرون نیامده و خود مولف ذوق و دغدغه ای داشته است. به هر حال کلیت فیلم های دفاع مقدس در دهه 60 مردم را به دفاع ترغیب می کند و این الزام جامعه در آن زمان بود.
وی ساخت فیلم هایی را با حال و هوای دفاع مقدس مثبت دانست و افزود : به نظر من یکی از فیلم های خوبی که هر چند بومی ما نبود اما بسیار در فضای فکری و روحی جامعه ما موثر واقع شد فیلم "عقابها" ساخته مرحوم ساموئل خاچیکیان بود. این فیلم درست در موقعی اکران شد که دور جدید بمباران های عراق شروع شد و مردم نیاز داشتند که حداقل در فضای مجازی برتری خود را به نیروهای عراق ببینند و ببینند که نیروهای هوایی ما در حال فعالیت مفید هستند و این فیلم در زمان خودش بسیار بسیار تاثیرگذار بود .

شرف الدین با اشاره به تغییر مسیر سینمای دفاع مقدس بعد از دهه 60 را مهم دانست و ادامه داد: دهه 60 به اتمام رسید و سینمای دفاع مقدس وارد دو مسیر شد که هر دو تفکر در نوع خود اشکال داشت. یکی تفکر برداشت بعد از جنگ و رئالیسم اجتماعی اروپا بود که باید به ناهنجاری ها و فلاکت های یک جامعه پس از جنگ بپردازد و جامعه و جنگ را نقد کند. گروهی دنبال روی این قضیه بودند ذات جنگ را نشناخته بودند . در حالیکه ذات جنگ ما دفاع بود و با ذات جنگ در اروپا متفاوت بود. جنگ یعنی ناجوانمردی، تجاوز، بی رحمی و آسیب و دفاع یعنی شرافت مقاومت پایداری، دفاع از کیان و عزت و شرف ملی و اینها نمی توانست با فرمول نئورئالیسم اروپا ساخته شود .

وی ادامه داد : تفکر دوم ما این بود که باید هنوز فضای جنگ را در فیلم ها ادامه دهیم . شاید تا حدودی حق داشتند چون ما هنوز در حال آتش بس هستیم و هنوز هیچ قرارداد صلحی با آنها امضا نکرده ایم .اگرچه ما موقعیت برتر منطقه هستیم اما به هر حال از نظر استراتژیک ما هنوز قرارداد رفع تخاصم امضا نکرده ایم . اما از نظر اجتماعی و در محیط فرهنگی و تبلیغاتی نباید جامعه را همیشه در حالت جنگ نگه داشت . هنوز هم تعدادی فیلم هایی ساخته شد که به نوعی تبلیغ دفاع بودند و در نفس و ذات خود مشکلی نداشت اما نباید هجم تولیداتش به اندازه دهه 60 باقی می ماند .

وی با ذکر مثال های از سینمای دفاع مقدس در سال های اخیر گفت: سینما باید مامور باشد تا روی عواطف انسانی تکیه بکند و خشونت جنگ حتی در حالت دفاعی را تلطیف کند. اما متاسفانه مسیر فیلم هایی مانند «هور در آتش» ادامه پیدا نکرد. بعد از آن «آژانس شیشه ای» را داریم که مسیرش ادامه پیدا نکرد درحالیکه نقد اجتماعی می توانست یکی از مولفه های سینمای دفاع مقدس باشد. نقد اجتماعی آنقدر محبوب است که حتی در سال 90 هم در قالب فیلمی مانند «قلاده های طلا" استقبال میلیونی مردم را به خود جذب می کند . به نظر من «قلاده های طلا» در ادامه فیلم «آژانس شیشه ای» قرار دارد. مردم نقد اجتماعی بر تحولات جامعه و وقایع سیاسی را دوست دارند. ما بین این دو فیلم در فاصله زمانی 13سال هیچ فیلمی با این فضا نداریم و این فاجعه است.

شرف الدین دهه 80 را دهه خوبی برای سینمای ایران ندانست و خاطر نشان ساخت: با همین وضعیت ما دهه 70 را پشت سر گذاشتیم و وارد دهه 80 شدیم . کلیت سینمای ما در این دهه یا رکود دارد و یا سقوط را تجربه می کند . ما در این دوره عقب گرد داشتیم و هنوز هم باید دهه 80 را جبران کنیم . اگرچه فیلم های خوبی از رسول ملاقلی پور داشتیم اما خیلی ناچیز است . کاگردان های ما در این دوره به سطحی از پختگی رسیده اند که قابلیت حضور در عرصه های جهانی را پیدا می کنند. اما در اواخر دهه 80 تغییر وضع سیاسی موجب این می شود که نوعی سرگردانی در بن مایه سینما پیش بیاید. در این دوران تشتتی بین نیروهای مومن سینما با مخالفان پیش می آید.

وی ادامه داد: اما دهه 90 را سینمایی خنثی که به نواقص فرعی پرداختند و با فیلم هایی ضد اخلاقی و ضد شعونات اسلامی تحویل گرفتیم . در اواخر دهه 80 ماهواره فراگیر شد و چهره واقعی تهاجم فرهنگی رخ نمود. تکنولوژی به شدت در مقابله با نظام و انقلاب ما برآمد و تاثیر بدی روی سینمای ما گذاشت. متاسفانه ما فضای نظریه پردازی در عرصه های سیاسی و دینی برای سینماگران نداشتیم و همین باعث شد که برخی از فیلمسازان تحت تاثیر فضای تحمیلی غرب به مسیر انحراف گرویدند .

وی ادامه داد : ما در سینماهای پیشرفته مثل هالیوود قبل ازاینکه سیاست های استکباری آنها را نسبت به سایر کشورها ببینیم اول این را در سینمایشان می بینیم . یعنی سینمایشان چند قدم از سیاست های عملی شان جلوتر است در حالیکه سینمای ما نه تنها عقب است بلکه اصلا رابطه شان با سیاست قطع است. در سینماهای تاثیرگذار دنیا همه چیز از اتاق فکری دولتمردانشان بیرون می آید و فضای سینمایی مان مناسب و متاثر از فضای سیاسی روزمان نیست. شاید محدودیت ها اشتیاق سینماگران را کم کرده و شاید از آن سو بسیاری از سینماگران سینمای سیاسی را با سیاه نمایی قرین کردند و خواستند با عبور از خط قرمزها جذابیت ایجادکنند.

شرف الدین تاکید کرد: سینماگران نباید خط قرمزهای اخلاقی مردم ما را بشکنند تا بین مخاطبان ارج و قرب داشته باشند. خط قرمز ما دین است و خط قرمز بعدی ما قانون است و نباید درباره اینها بحث کنیم و امنیت ملی را تهدید کنیم و در اذهان عمومی تشویش ایجاد کنیم . این وظیفه نظارت گران بر سینماست که بد عمل کردند.

وی ادامه داد: ما بعد از این سی و چند سال حتی یک فیلم نداریم که بیننده پس از تماشای آن بتواند درک کند که علت انقلاب در ایران چه بود! بتوانیم بگوییم جریان انقلاب چه طور پیش رفت. امام چگونه به این نتیجه رسید که شاه باید برود. بنابر این ما می بینیم که سینمای انقلاب و دفاع مقدس راه خودش را پیدا نکرده در حالی که راه وجود دارد.

وی ادامه داد: انجمن سینمای دفاع مقدس هم یکی از ابزارها و رسانه های راهگشاست که اگرچه امکانات گسترده تولید ندارد اما می تواند ایده پردازی کند و برگزاری همین جشنواره هم یکی از راهکارهای راهگشایی است که از دستش بر می آید . ما داریم در قالب این جشنواره وظیفه رسانه ای مان را انجام می دهیم.

پایان پیام/