به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، غلات کسانی هستند که درباره پیشوایان دین، غلو کرده و آن ها را برتر از یک انسان بافضیلت دانسته و صفات خدایی برای آن ها قائل شده اند. تاریخ نشان می دهد که قبل از اسلام نیز غلو درباره پیشوایان دینی وجود داشته و بعضی معتقدند که در طول تاریخ همواره در میان افراد نادان بوده است. ازجمله مصادیق روشن آن، غلو مسیحیان درباره حضرت عیسی(علیه السلام) و مریم(علیها السلام) است که آن ها را از خدایان سه گانه شمرده اند. قرآن مجید شدیداً آن ها را از این کار نهی کرده است. لذا در این خصوص با حجت الاسلام «محمد باقریان»، استاد حوزه و دانشگاه گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
غالیان چه کسانی بودند و چرا امام صادق (ع) آنها مورد لعن و نفرین قرار دادند؟
امیرالمومنین علی (ع) فرمودند: «هَلَکَ فِیَّ رَجُلاَنِ مُحِبٌّ غَالٍ وَ مُبْغِضٌ قَال» دو کس دربارۀ من، هلاک شدند: دوست غلوّ کننده و دشمن متعصّب. امام در این گفتار به دو گروه از منحرفان اشاره کرده و همه آن ها را اهل هلاکت می شمرد می فرماید: «دو کس در مورد من هلاک خواهند شد: دوستی که در حق من افراط و غلو می کند و دشمنی که بهتان می زند و افترا می بندد»; (یَهْلِکُ فِیَّ رَجُلاَنِ: مُحِبٌّ مُفْرِطٌ، وَ بَاهِتٌ مُفْتَر.) همچنین گروهی آن حضرت را خدا دانسته اند که به غُلات معروف شده اند. غلات که از متظاهرین به اسلام بوده اند کسانی بوده اند که امیرمؤمنان علی(علیه السلام) و ائمه (ع) از فرزندان آن حضرت را به خدایی یا نبوت نسبت می دادند و در بیان فضایل آن ها از حد گذشته و طریق افراط را پیموده اند. این گروه در شمار گمراهان و کافران اند حتی امیرمؤمنان علی(علیه السلام) فرمان کشتن و سوزاندن آنان را صادر کرد. در واقع غالیان، گروهی بودند که به نواصب یا ناصبی ها معروف شدند و آن ها کسانی بودند که با آن حضرت عداوت و دشمنی می کردند و نمونه آن در زمان آن حضرت، خوارج و گروهی از اهل شام بودند. لذا این گروه در زمان امام صادق (ع) گسترش پیدا کردند.
یکی از ابعاد علمی امام صادق (ع)، در برخورد با غلوّ و غالیان ظهور می کند. وی همواره می کوشید از راه های گوناگون با انحرافات فکری و کژ روی های عقیدتی مبارزه کند. از این رو مبارزه علمی با غلوّ و غالیان، فصل مهمی از زندگی وی را تشکیل می دهد. لذا یکی از اقدامات مهم که امام صادق (ع) مبارزه با گروه غالیان بود. امام صادق(علیه السلام) در موارد متعدد و به کرات غالیان را مورد لعن خویش قرار داده و از آنان برائت جسته اند که به عنوان نمونه مواردی ذکر می شود. ایشان در مورد ابوالخطاب که از غالیان ملحد بود فرمودند من از هیچ کس به اندازه او اذیت و آزار ندیدم. خدا او و یارانش را لعنت کند و خداوند لعنت کند کسانی را که در باطل بودن آن ها مردد هستند. قیام علمی امام(ع) برای تهذیب شیعه و حرکت در جهت نفی غلوّ و دور کردن شیعیان از جریان غلوّ، از مهمترین اقدامات امام صادق(علیه السّلام) برای حفظ فرهنگ اصیل اسلامی است که امامان مُبلغ آن بودند.
امام صادق(علیه السلام) مکرراً و مؤکداً از یاران و پیروان خود خواستند که از مجالست و هم نشینی با غالیان خودداری کنند تا احیاناً از عقاید باطل آنان متأثر نشوند و سایر مردم هم با دیدن اصحاب و پیروان ائمه (علیهم السلام) با افراد منحرف آنان را به آن جریان فاسد منتسب نکنند و هم اینکه اعلامی باشد که ائمه (علیهم السلام) و یاران شان آنان را مورد تأیید قرار نمی دهند و از مجالست با آن ها خودداری می کنند.
تاکید امام صادق (ع): با خواندن قرآن خانه های خود را نورانی کنید
یکی از راهکارهای مهم امام صادق (ع) در ارتباط با منحرفین و از جمله غالیان آشنا شدن و مانوس شدن با قرآن است. اگر سیره عملی امام صادق (ع) را نگاه کنیم ، متوجه می شویم که حضرت شفارش های زیادی در خصوص خواندن قرآن دارند؛ مثلا ایشان توصیه می کنند که در خانه های خود قرآن بخوانید. هم زمان و مکان آن را و هم مقدار آن (50 آیه) را مشخص کردند و تاکید دارند که با خواندن قرآن خانه های خود را نورانی کنید.
مهم تر از همه اینها که بسیار هم جالب است، ایشان بر بحث جوان و قرآن بسیار تاکید داشتند. به تعبیر حضرت، نوجوانی که قرآن می خواند، این قرآن با گوشت، خون و پوست او آمیخته می شود. گفته می شود: شیطان می تواند در خون ما هم جریان پیدا کند لذا خواندن قرآن از وسوسه شیطان جلوگیری می کند. در واقع در نظر امام صادق (ع)، قرآن به عنوان یک مکانیسم دفاعی است که انسان را از ارتکاب به گناه و وسوسه شیطان ایمن می کند. در خصوص شخصیت پیامبر اسلام فرموده اند:« کان خُلقه القرآن» اخلاقش قرآنی بود» پس ما هم می توانیم با خواندن قرآن اخلاق خود را قرآنی کنیم.
نظر شما