به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت امام رضا(ع) و به منظور بررسی رأفت در سیره امام مهربانی‌ها(ع) و نقشی که مساجد و مسجدی‌ها می‌توانند در تبیین و نهادینه کردن این بعد از زندگی حضرت علی بن موسی الرضا(ع) داشته باشند، با حجت الاسلام والمسلمین «سیدمهدی حائری‌زاده»، کارشناس مذهبی گفتگو کرده‌ایم که مشروح آن تقدیم حضورتان می‌شود:
چرا در میان ائمه اطهار(ع) از حضرت علی بن موسی الرضا(ع) به امام رئوف تعبیر می‌شود؟
در زیارت امام رضا(ع) می‌خوانیم: «اَلسَّلامُ عَلَیک یا اِمامِ رئوف»؛ به تعبیر حوزوی‌ها، نسبت میان رأفت و رحمت عموم و خصوص مطلق است. رأفت لطف و محبت و صفتی است که با لطف و مهربانی و مهرورزی انجام می‌دهیم بدون آنکه کام دیگران را با منت و آزار تلخ کنیم، به عبارت دیگر انسان رئوف بدون منت و آزار مهربانی می‌کند؛ علاوه بر این، رئوف وجه دیگری نیز دارد و مهربانی‌ای است که شامل حال آدم‌های بیچاره و مبتلا و آن‌ها که از همه جا دست‌شان قطع است، می‌شود و آن‌ها را از ابتلاء خارج می‌کند. از این رو، رحمت جنبه عمومی‌تر و رأفت جنبه خاص‌تری در بهره‌مند کردن دیگران دارد.
درباره شهرت امام رضا(ع) به امام رئوف می‌توان به سخن مرحوم علامه طباطبایی(ره) صاحب تفسیر گرانسنگ المیزان اشاره کرد، که می‌فرمود: رأفت امام رضا(ع) حسی و ملموس است. لذا اگر کسی که چشم داشته باشد و بینا باشد از در و دیوار حرم‌ایشان رأفت می‌بارد! مهم آنکه این رأفت هم به قول ما طلبه‌ها مطلق است یعنی چه در زمان حیات امام رضا(ع) چه بعد از شهادت‌شان، هر کس به آن حضرت(ع) توسل و تمسک بجوید، به اندازه ظرفیت خود از رأفت رضوی بهره‌ها می‌برد.
آیا ادله دیگری هم بر وجود وجوه رأفت در بالاترین سطح و درجه آن در سیره امام رضا(ع) وجود دارد؟
ائمه معصوم(ع) تجلی اوصاف و اسماء الهی هستند همان طور که قرآن می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ الرَحِیمٌ» اهل بیت(ع) هم که این اسماء و اوصاف را تجلی داده‌اند رئوف و مهربان هستند همه ائمه(ع) چنین وصفی دارند اما این رأفت در حضرت ثامن الحجج(ع) عجیب و شگفت‌آور است.
در ثواب زیارت امام هشتم(ع) در برخی روایات ثواب ۷۰ حج، در برخی روایات ثواب ۷۰۰ حج و در برخی دیگر از احادیث ثواب ۷۰ هزار حج و حتی ثواب یک میلیون حج بیان شده است، شاید این سؤال پیش آید کدامیک صحیح است؟ در پاسخ باید گفت همه این‌ها صحت دارد و بسته به میزان معرفت، زائر از این ثواب‌ها بهره می‌برد.
چه مصادیقی از رأفت در حیات بابرکت امام رضا(ع) نقل شده است؟
این رأفت در زمان حیات امام رضا(ع) نیز تجلیات بسیار داشته است؛ در روایت است در روز عرفه دیدندایشان به فقرا رسیدگی بسیار می‌کنند تا جایی که برخی اعتراض کردند و حضرت(ع) فرمودند چه ایرادی دارد به فقرا رسیدگی کنیم؟!
رأفت امام رضا(ع) شامل همه انسان‌ها فارغ از نژاد و رنگ و زبان و حتی فراتر شامل حال همه موجودات می‌شود و عام و گسترده است. خوب است این رأفت را همراه با مدارا بیاموزیم چون انبیای الهی اساساً مأمور شدند که با مردم مدارا کنند. تساهل و تسامح و نادیده گرفتن برخی مشکلات و اشتباهات هم از جلوه‌های رأفت رضوی است.
در مناجات خمسه عشر از امام سجاد(ع) است که می‌فرمایند: از بالاترین نعمت‌های الهی آن است که اجازه داده اسمش را بر زبان بیاوریم؛ این مسأله درباره امام رضا(ع) هم صادق است یعنی همین که اراده‌ایشان بر آن تعلق گرفته که دوست‌شان بداریم و به حضرت‌شان توسل کنیم، جلوه‌ای از رأفت رضوی است.
از دیگر مصادیق و جلوه‌های رأفت رضوی، تواضع و فروتنی و خاکساری و عدم خودبرتربینی است در حالی که امروز شاهدیم برخی از مسئولان سفره خود را ار مردم جدا کرده‌اند که این خلاف سیره رضوی است
امام رضا(ع) در کلام نیز بسیار مراقب بودند که نیش زبان و کنایه نداشته باشند و کسی را تحقیر نکنند و اگر لازم بود در خفا تذکر می‌دادند. رأفت امام رضا(ع) جلوات بسیار در ابعاد فردی، عبادی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، علمی و... دارد. اگر کسی این جنبه را درک کرد نفسش تزکیه و تطهیر می‌شود و زیارت امام رضا(ع) با این نگاه ما را از گناهان تطهیر و پاک می‌کند.
در تبیین جلوه‌های رأفت رضوی و سوق دادن مردم به مسیر الهام گرفتن از این وصف، چه روشی باید داشت؟
چند نکته به عنوان نقاط ضعف باید ترمیم و رفع شود و اولیای فرهنگی همچون سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه و ... در این باره مسئولیت دارند؛ باید بپذیریم که توقع و انتظارمان از مخاطب به اندازه ظرف وجودی او باشد: «کَلَّمِ النّاسَ عَلی قَدْرِ عُقولِهم»، دوم آنکه خداوند در قرآن می‌فرماید: «لا یُکَلِّفُ اَللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها» ما وظیفه تذکر حکیمانه و منطقی داریم کیفیت طرح و بیان، توجه به زمان و مکان ضروری درباره امور دینی ضروری است و نمی‌توان بی‌توجه به آن‌ها دست به تبیین زد.
باید توجه داشت امام رضا(ع) برای مردم زندگی نمی‌کردند بلکه زندگی‌شان بر مدار رضایت خدا و رسول خدا(ص) بود اما بعضا ما چنین نیستیم و برای دیگران زندگی می‌کنیم لذا شاهدیم امروز آسایش و امکانات هست اما آرامش نیست اگر رأفت امام رضا(ع) در اذهان و سبک زندگی ما جا بیفتد آمار طلاق و اختلافات کاهش می‌یابد.
مساجد و مسجدی‌ها در ترویج و نهادینه کردن رأفت رضوی و گسترش این فرهنگ چه رسالتی دارند و آیا می‌توان در بستر این رأفت گروه‌های مختلف را جذب مسجد کرد؟
قطعاً اثرگذار هستند؛ در این باره قشر متدین و مذهبی مأنوس هستند هنر آن است که بتوانیم قشر خاکستری و حتی آن‌ها را که شاید در ظاهر به مسجد ربطی نداشته باشند، جذب کنیم. در مواجهه برخورد با تازه واردها اگر از رأفت رضوی الهام بگیریم رفتارمان حبیبانه می‌شود نه به دیده تحقیر و تقبیح. ما مساجدی داریم که امام جماعت و هیئت امنای آن‌ها به روز و جذاب عمل کرده‌اند و مسجد آن‌ها مملو از جوانان و نوجوانان است و بالعکس بودند مساجدی که برخی افراد و متولیان در آن‌ها صف اول را ملک شخصی می‌دانند و روی گشاده در مواجهه با جوانان ندارند. از راه‌های جذب جوانان به مسجد و هموار کردن مسیر بازگشت به مسجد، داشتن رأفت و پیاده کردن جلوه‌های رأفت رضوی است.
نظر شما