قوام و انسانیت جامعه با تضعیف عدالت آسیب خواهد دید

به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از روابط عمومی سازمان بازرسی کل کشور، حجت‌الاسلام مصطفی پورمحمدی، رییس سازمان بازرسی کل کشور در نشستی با مدیران، قضات و کارکنان دستگاه قضایی استان خراسان شمالی، با گرامی داشت روز هفده شهریور و شهادت عده‌ای از هم‌وطنان در این روز گفت: حماسه و شهادت تعداد زیادی از مردان و زنان در میدان ژاله تهران حرکت انقلاب را سریع کرد. همچنین این روزها با سالروز شهادت شهدای قوه قضائیه از جمله آیت‌الله شهید قدوسی و شهید اسدالله لاجوردی مصادف شده است که یاد این شهدا را نیز گرامی می‌داریم.
وی با بیان این‌که قوام جوامعی که می‌خواهند هویت انسانی خود را حفظ کرده و در مسیر تعالی حرکت کنند موضوع عدالت است، تصریح کرد: تحقق عدالت شاخص انسان‌مداری و حق‌مداری یک جامعه است. به همین دلیل هم هست که خداوند متعال به پیامبران و اولیای خود دستور اقامه عدل و قسط روی زمین داده تا جامعه انسانی، جامعه متعالی شده و بتواند مسیر حیات طیب و انسانی خود را تعقیب کند.

قوام و انسانیت جامعه با تضعیف عدالت آسیب خواهد دید
رئیس سازمان بازرسی کل کشور افزود: اگر در جامعه، عدالت تضعیف و مهجور و از صحنه کنار گذاشته شود قوام و انسانیت جامعه آسیب خواهد دید. امام سجاد(ع) تعبیر بلند و زیبایی در دعای مکارم الاخلاق دارند به این مضمون که «خدایا! مرا به زیور انسان‌های خوب و صالح بیارا». به عبارت دیگر ایشان می‌فرمایند همان طور که انسان‌های صالح مزین به آراستگی خوب هستند مرا نیز به این آراستگی‌ها بیارا و به من لباس متقین بپوشان.
وی افزود: لباس، پوشش اساسی انسان است ولی برخی از لباس‌ها فاخر، مزین و خیلی برجسته هستند. حضرت سجاد(ع) به این وجه بحث توجه دارد که آنچه متقین می‌پوشند و زیور آلاتی که به لباس دارند و نیز آن زیورآلاتی که صالحین در لباس خود به کار می‌برند تا جلوه‌ای چشم نواز پیدا کند، من این‌ها را می‌خواهم. این که انسان جزو جماعت خوبان، نیکان و متقین شود خواسته‌ای بزرگ، مهم و اساسی است. حضرت در ادامه این موضوع را شرح می‌دهند که انسان چه باید کند تا جزو متقین و صالحین باشد.
رئیس سازمان بازرسی کل کشور با اشاره به ادامه روایت امام سجاد(ع) گفت: امام(ع) ادامه می‌دهند که «گام اول خوب بودن، این است که انسان در عدالت گستری تلاش کند. » پایه تقوا چه در زندگی فردی و چه در محیط اجتماعی این است که انسان زندگی خود را با عدالت آغاز کرده و با عدالت بیامیزد. گام اول خوب شدن و حرکت به سمت تقوا، عدالت است. جامعه صالح، باتقوا و خوب جامعه‌ای است که عدالت بستر این خوبی‌ها را فراهم می‌کند. نمی‌توان از جامعه‌ای انتظار تقوا و خوبی داشت ولی عدالت در آن حاکم نباشد.

داوری اولین کار ویژه دستگاه قضایی است/باید عدالت مبنای داوری قرار گیرد
وی با بیان این‌که کار دستگاه قضایی عدالت گستری است، گفت: خدا به پیامبران و اولیای الهی توصیه می‌کند که در بین مردم به داوری بنشینند. بنابراین داوری اولین کار ویژه اولیا و پیامبران است که از این بزرگان به دستگاه قضایی رسیده است.
پورمحمدی با اشاره به کارکردهای اجتماعی تحقق عدل در جامعه گفت: داوری، اساس کار است. داوری بر اساس دادگری است و اگر داد، عدل و قسط را از عدالت بستانیم چیزی از آن باقی نمی‌ماند. باید عدالت مبنای داوری قرار گیرد و ما نیز باید به این ویژگی آراسته شویم تا هم وظیفه خود را خوب انجام دهیم و هم به جایگاه صالحین دسترسی پیدا کنیم.
وی با اشاره به روایتی از امام علی(ع) گفت: امام علی(ع) درباره آثار و برکاتی که اجرای عدالت در جامعه بر جای می‌گذارد می‌فرمایند« اگر می‌خواهید جامعه‌تان را صالح و سالم کنید، به عدالت حکم برانید و عدالت پروری کنید». البته منظور عدالت در اینجا فراتر از داوری است ولی بخش عمده آن در موضوع داوری است.

پایداری نظام سیاسی و اجتماعی با عدالت برقرار می‌شود
رئیس سازمان بازرسی کل کشور افزود: حضرت امام علی(ع) تعبیر دیگری در زمینه عدالت دارند مبنی بر این‌که «مبنای حکمرانی در جامعه عدالت است». به عبارت دیگر اگر بنا باشد از جامعه و نظام سیاسی عدالت را بگیریم قوام، بهم پیوستگی و ساختار جامعه فرو می‌ریزد. اساس حاکمیت باید عدل باشد. این موضوع در روانشناسی سیاسی و اجتماعی نکته اساسی است. اگر بخواهیم نظام سیاسی و اجتماعی پایداری پیدا کند باید عدالت را برقرار کرد.
وی تصریح کرد: تعبیری که به صورت مشترک از سوی حضرت پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) نقل می‌شود که «الملک یبقی مع الکفر و لایبقی مع الظلم» هم به همین معنا است. یعنی نظام سیاسی و اجتماعی با ظلم سست شده و فرو می‌ریزد. جامعه می‌تواند حتی با انحراف فکری به شرط این‌که در مقام عمل با عدل همراه باشد باقی بماند ولی قوام جامعه از هم نمی‌پاشد. اما اگر سلامت فکری بوده ولی سلامت عملی نباشد قوام جامعه از هم می‌پاشد.

عدالت اساس ماندگاری و دفاع از شاکله سیاسی یک نظام است
پورمحمدی افزود: تعبیری دیگری از امام علی(ع) نقل شده است مبنی بر این‌که «عدل سپر دولت‌ها است». یعنی اگر دولتی بخواهد از خود دفاع کند که نتیجه آن پایداری و استقامت است باید مبنای عدالت را پیشه کند. چرا که عدالت اساس ماندگاری و دفاع از شاکله سیاسی یک نظام است. البته امام علی(ع) عدالت را از این موضوع هم وسیع‌تر می‌بینند. ایشان می‌فرمایند « اگر جامعه دنبال توسعه امکانات خود است و می‌خواهد الطاف و نعمات الهی بیشتر به سمت او گسیل داده شود و متنعم از برکات الهی باشد باید عدالت را حاکم کند»

جامعه برای اجرای عدالت به دستگاه قضایی اعتماد می‌کند
وی گفت: گذران زندگی در مسیر اجرای عدالت است و عدالت هم همان طور که اشاره شد برکات زیادی دارد. هر کسی که در این مسیر قرار گرفته است، چه آنان که در منصب قضا همکاری می‌کنند و چه آنان که کمک می‌کنند تا سازوکار عدالت شکل بگیرد باید این را یک فرصت و توفیق الهی بدانند. جامعه برای اجرای عدالت به دستگاه قضایی اعتماد کرده و می‌کند و خیلی ناگوار است اگر این خواسته را اجابت نکنیم. بنابراین باید از خدا مدد گرفته تا این وظیفه را به خوبی انجام دهیم. چرا که قوام، دوام، بقا، عمران و آبادانی جامعه با عدالت امکان‌پذیر و محقق می‌شود.
پورمحمدی با اشاره به تلاش جامعه جهانی درباره تحقق عدالت گفت: امروزه مدنیت جامعه جهانی با میزان رعایت انصاف و عدالت سنجیده می‌شود. اما این که چقدر عمل می‌کنند طبیعی است که انسان هیچ گاه به حق خود قائل نیست و هر قدر ملکه صدق در انسان تضعیف شود تجاوز به حقوق دیگران افزایش پیدا می‌کند که اگر کنترل نشود به بیراهه کشیده می‌شود. امروزه در نظامات سیاسی دنیا سعی می‌کنند با نظام سازی و سازوکارهای اجرایی عدل را محقق کرده و اجازه ندهند نظام قسط و عدالت اجتماعی با اختیاری که انسان‌ها پیدا می‌کنند آسیب ببیند.
وی افزود: در جامعه ما نیز از ظرفیت‌های خوبی برخورداریم و باید استفاده بیشتر از آن ببریم. یکی از این ظرفیت‌ها نظام سازی و استفاده از ابزارهای نوین است. دیگر نمی‌توان جوامع بزرگ را با روش‌های سنتی اداره کرد. واگذار کردن اجرای عدالت به انسان‌ها و سلایق افراد موجب هرج و مرج و پنهان کاری و باعث معضلات بسیار است. این‌که دنیا به شدت به تقویت نظام سازی و استفاده از ابزارهای مدیریتی نوین در حوزه‌های قضایی مشغول است به این خاطر است که خواست عمومی جامعه در خصوص تحقق عدالت امکان اجرای وسیع‌تری پیدا کند.
رئیس سازمان بازرسی کل کشور با بیان این‌که دستگاه قضایی در ارائه راهکارهای نو برای جامه عمل پوشاندن به خواست جامعه درباره اجرای عدالت تلاش زیادی می‌کند، گفت: در زمان ریاست آیت‌الله شاهرودی کارهای خوبی با جدیت شروع شد که در زمان ریاست آیت‌الله آملی بر قوه قضائیه با جدیت ادامه پیدا می‌کند.

الکترونیک‌شدن پرونده‌های قضایی موجب شفافیت می‌شود
وی با اشاره به ضرورت الکترونیک شدن پرونده‌های قضایی گفت: الکترونیک شدن پرونده‌ها موجب شفافیت می‌شود. شفاف بودن پرونده و سیر آن به کار قضایی کمک می‌کند. این‌که پرونده به سرعت قابل رویت باشد دیگر نقطه پنهان نداشته و قضات به راحتی به آن دسترسی پیدا می‌کنند، از نقاط قوت است که باید مورد توجه باشد. راه حل حجم و گستردگی پرونده قضایی، تحول در سازوکارهای اداری و رسیدگی و سیر شکلی پرونده است. نباید کار شکلی پرونده بر فضای دادرسی تأثیر گذاشته و منجر به طولانی شدن و عدم صدور رای مناسب و پس از صدور رای باعث عدم اجرای مناسب شود. بنابراین باید سازوکارهای جدید به کمک این مسئله بیاید. البته نظام اداری کشور نیز دچار این آسیب است که معضلات زیادی به وجود آمده و باید به صورت جدی به آن پرداخته شود.
رئیس سازمان بازرسی کل کشور تصریح کرد: جامعه بشری در این جهت کارهای خوبی انجام داده و از سازوکارهای آزمون پس داده استفاده می‌کند که ما باید این سازوکارها را گرفته و با توجه به تفاوت‌های بومی خود اصلاحات لازم را روی آن انجام داده و به کار بگیریم. در این حوزه بجای آزمون خطا باید گام‌های بهتری برداشته و این سازوکارها را به جامعه بشری ارائه دهیم. نه این‌که راه رفته دیگران را بپیماییم و آسیب‌های آن را نادیده بگیریم.
وی گفت: استفاده از ابزارها و ساختارهای نو به اصلاح ساختار فعلی کمک می‌کند. سلامت نفسانی بحث دیگری است که در فرهنگ ما بر آن فراوان تأکید شده است. البته در تمام دستگاه‌های قضایی دنیا سعی می‌کنند این مسئله را در نظر گرفته و سوگند می‌خورند به اخلاق حرفه‌ای توجه و آن را محقق کنند. ولی در نظام فکری، تربیتی و اخلاقی ما این موضوع مورد تأکید بیشتری قرار گرفته است. بنابراین نباید در حوزه‌ای که در آن مدعی هستیم مورد سؤال و مواخذه و نقد قرار گیریم بلکه باید پیشگام و پیشتاز و الهام‌بخش باشیم.

شعار اصلی جمهوری اسلامی توجه به حقوق عامه مردم، برقراری عدالت و قسط است
پورمحمدی با بیان این‌که دستگاه قضایی باید الهام بخش تمدن جدیدی که در جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته باشد، گفت: چرا که شعار اصلی در جمهوری اسلامی توجه به حقوق عامه مردم، برقراری عدالت و قسط است. وقتی شعار اصلی ما تحقق عدالت است نباید در این حوزه مورد اتهام قرار گیریم. بلکه در این حوزه باید شاخص و الهام بخش باشیم. اما متأسفانه از جایگاه اصلی خود در این حوزه فاصله داریم. نمی‌گویم تهمت‌هایی که امروز در خصوص اجرای عدالت به ما زده می‌شود صحت دارد. چرا که شاهدم رتبه‌ای که در بحث سلامت اداری به کشور ما می‌دهند ناروا و ظالمانه است ولی تأکید بر قضاوت ظالمانه آن‌ها نباید مانع از دقت بر سلامت رفتاری مان باشد.
وی ادامه داد: گاهی اوقات توجیه می‌کنیم که غرب نمره بی‌مبنایی به ما می‌دهد تا ما را در جامعه جهانی محکوم کرده و و حیثیت ما را زیر سؤال ببرد. این حرف درست است اما نباید ضعف خود را با نمره منفی دشمن بپوشانیم. در بسیاری جاها ما گرفتار این موضوع هستیم. در دستگاه قضایی هم وضع همین طور است. به ناروا تعابیری علیه کشور ما مطرح می‌شود ولی نباید ضعف‌های خود را با قضاوت ناروای غرب بپوشانیم. باید دنبال رفع ضعف‌های خود باشیم.
رئیس سازمان بازرسی کل کشور گفت: یکی از دلایل آنکه می‌گوییم ولی فقیه باید در رأس حکومت باشد عدالت است. کدام نظام سیاسی دنیا را سراغ دارید که باید رهبرشان عادل باشد. چون ما می‌گوییم رهبر باید عادل باشد یعنی روی عدالت حرف داریم. اساس جامعه، حکومت، سیاست، نظام اداری و نظام قضایی ما عدالت است. شخصیت، هویت و جایگاه جمهوری اسلامی عدالت است. این مسئله پیام روشنی دارد. رئیس حکومت یک جامعه باید در قله خصلت‌های انسانی یک جامعه باشد. عدالت برجسته‌ترین خصلت انسانی است. کسی که رئیس یک جامعه باشد باید از ملکه عدالت برخوردار باشد. در فلسفه سیاسی اسلام هم بحث عصمت مطرح است. کسی که در رأس حکومت قرار می‌گیرد باید معصوم باشد و اگر دسترسی به معصوم نیست باید عادل باشد. بنابراین وقتی این شعار را مطرح می‌کنیم باید در موارد مختلف به این موضوع توجه بیشتر داشته باشیم.
وی افزود: وقتی در فضا و زمین بازی دشمن هستیم باید نسبت به ارزیابی خودمان با احتیاط عمل کرده و به دشمن پاس ندهیم ولی این‌ها بهانه نشود که بر ضعف‌های خودمان سرپوش بگذاریم. دشمن به جای آن که از اسم ضعف‌های ما استفاده ببرد از ضعف‌ها و روزنه‌ها استفاده می‌کند. اگر امر دایر شود که ضعف‌های خود را بپوشانیم یا ضعف‌های خود را بیان کنیم چه باید کرد؟! ضعف داشتن دشمن را تحریک می‌کند تا بیشتر دست درازی کند. اگر بنا باشد جلوی آبرو ریزی ما گرفته ولی جبران ضعف‌ها نشود اشتباه کردیم.
وی گفت: در امر معروف و نهی از منکر، منکر چالش و ضعف بزرگ اجتماعی است و باید بیان کرد. چرا که عیب، جامعه را به چالش می‌کشد. اما باید تدبیر کرد و در زمین دشمن بازی نکرد. جایی که می‌توانیم مشکلات را حل کنیم نباید عقده گشایی کرد و ضعف‌ها را بیان کرد. اما معنای آن این نیست که برای جبران ضعف‌ها تلاش نکنیم. چه در دستگاه قضایی و چه دستگاه اداری باید برای این موضوع فکر کرده و برای رفع ضعف‌ها اولویت بندی کرد.
رئیس سازمان بازرسی کل کشور با بیان این‌که دستگاه قضایی باید حقوق جامعه را تأمین کند، گفت: قضاوت کار سخت و دشواری است. تا کسی پشت میز قضاوت ننشیند سختی آن را درک نمی‌کند. مباحث قضایی بسیار دشوار است. باید قدردان آنان که در کار قضا و حوزه‌های پیوسته به آن تلاش می‌کنند باشیم. از خدا بخواهیم توفیق بیشتری به آنان بدهد. نظام قضایی ما تا حد زیادی تلاش‌های موفقی داشته است. اگر دغدغه‌های خود را بیان می‌کنیم به معنای آن نیست که تلاش‌های انجام شده را نادیده می‌گیریم. باید تلاش کنیم که ضعف‌های موجود را رفع کنیم.

سازمان بازرسی اهرم قدرتمندی برای دستگاه قضایی و اجرایی است
پورمحمدی با بیان این‌که سازمان بازرسی در نظام اداری و اجرایی کشور نقش بزرگی دارد، گفت: سازمان بازرسی اهرم قدرتمندی برای دستگاه قضایی و اجرایی است. بنابراین برای هر دو دستگاه کمک است. از طرف دیگر سازمان بازرسی به همکاری و کمک دوستان نیازمند است. در سازمان بازرسی از یک عقبه قضایی خوبی برخورداریم ولی همچنان قبول داریم که به سرمایه دستگاه قضایی نیازمندیم. یافته‌های شما برای سازمان بازرسی بسیار ارزشمند است. در بحث بازرسی و کارهایی که انجام می‌دهیم گاهی اوقات به موضوعات مهمی می‌رسیم که جنبه شخصی نداشته و جنبه عمومی دارد. دادستان و رئیس کل دادگستری می‌تواند از سازمان بخواهد تا روی آن کار کنیم. سازمان بازرسی با ابزار بازرسی و کارشناسان مجرب خود می‌تواند به خوبی این کار را انجام دهد. ما سعی داریم برای پروژ‌ه‌های مهم دولتی از کارشناس‌های مطمئن‌تر و مجرب‌تر استفاده کنیم که همچنین می‌توانیم از این کارشناسان در امور دادگستری‌ها هم استفاده کنیم.
رئیس سازمان بازرسی کل کشور در پایان از سعادت مدیرکل بازرسی سابق استان تقدیر و تشکر کرد و حجت‌الاسلام موسی فتوحی را به عنوان بازرس کل جدید استان خراسان شمالی معرفی و برای او آرزوی توفیق کرد.

پایان پیام/