به گزارش خبرگزاری شبستان، نعمت الله کرم اللهی، مدیر گروه سنجش افکار مرکز مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به روش تبیین و تحلیل کارکردهای جامعه شناسی به عنوان خدماتی که می توان از این علم و سایر علوم اجتماعی انتظار داشت، گفت: کارکردهای موجود در جامعه شناسی با شدت و ضعف در علوم اجتماعی دیگر نیز نمود دارد.
وی ادامه داد: دانش تمدنی، دانشی هویت ساز و مرتبط با فرهنگ است که الهام از فرهنگ لازمه شکل گیری آن به شمار می رود، به این نحو که اگر فرهنگ را به لایه های مختلفی منشعب کنیم در این صورت لایه های بنیادین فرهنگ به باورها و ارزش ها تقسیم شده و لایه های رویین هم متشکل از هنجارها، فعالیت ها، رفتارها و نمادها می شود.
کرم اللهی اظهار کرد: بنابراین علم فرهنگی و تمدنی باید با لایه های یاد شده مرتبط باشد که در این صورت نظریه های ارائه شده توسط این علم، باید ارتباط دو سویه با فرهنگ و لایه های مختلف آن داشته باشد چراکه فرهنگ هویت ساز است.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) تاکید کرد: باید در پرداختن به جامعه شناسی و علوم اجتماعی و ارتباط میان این دو علم به این نکته توجه داشته باشیم که نظریه های اجتماعی برگرفته از فرهنگ و هویت افراد و جامعه است. در نتیجه جامعه شناسی ترجمه ای و وارداتی به علت برخاستن از بسترهای فرهنگی و معرفتی غرب با معرفت بومی ما فاصله عمیقی دارد.
ضعف جامعه شناسی کنونی در پرداخت به دغدغه های فرهنگ خودی
وی با بیان اینکه تنها با ترجمه آثار غربی به عنوان علم جامعه شناسی و ترویج آن در فضای آکادمیک، نمی توان تصور گسترش علم مفید در جامعه را داشت، عنوان کرد: یعنی فعالیت در این حوزه باید به تناسب بستر پرورش و اعمال جدی گرفته شود؛ در حال حاضر نقدی که بر جامعه شناسی وارد می شود، نپرداختن به دغدغه های برآمده از فرهنگ و هویت جامعه خودی است.
کرم اللهی ادامه داد: جامعه شناسی موجود به لحاظ مبانی معرفتی و فلسفی مبتنی بر انسان شناختی اومانیستی، هستی شناختی سکولار و معرفت شناسی تجربی است. که در این جامعه شناسی، انسان مورد بحث، انسانی است که نفسانیاتش اصالت دارد نه کرامتی که خداوند به او بخشیده است.
وی با بیان این مطلب که جامعه شناسی با هر قرائتی (غربی یا بومی ایرانی اسلامی) کارکردها و فوایدی دارد، ابراز کرد: یعنی می تواند خدماتی به ما ارائه کند که یکی از آنها شناخت معانی کنش های انسانی است؛ لذا به این علوم، علوم تفهّمی می گویند که با علوم طبیعی و تجربی محض تفاوت دارد.
کرم اللهی بیان کرد: چرا که در این علوم غالبا نگرشی بیرونی به موضوعات وجود دارد، اما در این علم یک نگاه درونی و تفهّمی به موضوع که همان کنش های اجتماعی و انسانی است، ارائه می شود.
محدودیت جامعه شناسی به هستی مادی و معرفت تجربی
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) تصریح کرد: شناخت معانی کنش های اجتماعی از ویژگی های جامعه شناسی است که این علم را در حوزه جهان اجتماعی انسان به یک علم تاثیر گذار مبدل می کند؛ همچنین پیش بینی، شناسایی کنترل پیامد ها و عوارض عواملی است که بر زندگی انسان و کنش ها تاثیر داشته و در قلمروی این علم قرار دارد. به این معنا که جامعه شناسی فقط کنش های انسانی و اجتماعی را تفهم نمی کند، بلکه پیامدها و عوامل را هم شناسایی و راهکار هایی برای مقابله با پیامدهای نامطلوب ارائه می دهد.
وی تاکید کرد: جامعه شناسی از دید ما ظرفیت داوری ارزشی و هنجاری دارد، اما فقدان این توانایی در جامعه شناسی و علوم اجتماعی موجود از آن رو است که به لحاظ مبانی هستی شناختی و معرفت شناختی خود را به هستی مادی و معرفت تجربی محدود کرده اند.
بنابر گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، وی گفت: البته در حال حاضر مکتب انتقادی جامعه شناسی برای خودش رسالت داوری ارزشی و هنجاری قائل است. اما به دلیل سست بودن معیار داوری به این ظرفیت جامعه شناسی و علوم اجتماعی دست پیدا نکرده اند.
کرم اللهی در ادامه ظرفیت انتقاد از کنش های ظالمانه و ناپسند را از کارکردهای جامعه شناسی دانست و یادآور شد: اگر با اتکای بر این علوم، آرمان های انسانی و اجتماعی خود را بشناسیم، می توانیم کنش هایی که با این آرمان ها تناسب ندارند را به بوته نقد ببریم. البته ظرفیت های یاد شده به صورت تام در جامعه شناسی به عنوان یک علم موجود است اما اینکه جامعه شناسی موجود چه میزان از این ظرفیت ها را به فعلیت رسانده است نقدی است که درباره آن مطرح می شود.
پایان پیام/
نظر شما