به گزارش خبرگزاری شبستان، استاد شهید مطهری در جهت شناسایی و ترمیم آسیبها و پویایی تبلیغات دینی به دو بعد معرفتی و رفتاری در حوزه دین شناسی و تبلیغات دینی را مورد بحث و بررسی قرار داده است.
بدعت گذاری
« امروز نوآوری را می گویند : بدعت. نوآوری در غیر امر دین عیبی ندارد. یک کسی در شعر می خواهد نوآور باشد ، یک کسی در هنر می خواهد نوآور باشد ، یک کسی در فلسفه می خواهد نوآور باشد. این مانعی ندارد ، ولی در دین ، نوآوری معنا ندارد ، چون آورنده دین ، ما نیستیم ، حتی امام هم آورندة دین نیست. امام ، وصی پیغمبر و خزانة علم اوست. آنچه که پیغمبر گفته است. [ او بیان می کند]. خود پیغمبر هم آورندة دین نیست. خدا به وسیلة ملک و گاهی بدون وسیلة ملک دین را به پیغمبر وحی می کند ، پیغمبر به مردم ابلاغ می کند و همه اش را یکجا برای امام بیان می کند. آورندة دین حتی پیغمبر هم نیست."
"در دین ، نوآوری غلط است ، بدعت است و حرام . بله ، نو استنباط کردن درست است ، که آن نوآوری نیست. اخباریین اجتهاد را خیال می کنند نوآوری است. می گویند : اجتهادها همه بدعت است. اشتباه می کنند. اجتهاد ؛ یعنی ، حسن استنباط ، ممکن است مجتهدی مطلبی را از نو استنباط بکند که قبلاً خود او یا دیگران جور دیگر استنباط می کرده اند. این ، مسالة استنباط است، نه آورندگی."
مبارزه با فطریات انسان
« یکی از مختصات دین اسلام ، این است که همة تمایلات فطری انسان را در نظر گرفته ، هیچ کدام را از قلم نینداخته و برای هیچ کدام سهم بیشتری از حق طبیعی آنها نداده است. معنای فطری بودن قوانین اسلامی ، هماهنگی آن قوانین و عدم ضدیت آنها با فطریات بشر است ؛ یعنی اسلام گذشته از این که از نظر ایمان و پرسش خدا ، پرورش دهندة یک احساس فطری است ، از نظر قوانین و مقررات نیز با فطرت و طبیعت و احتیاجات واقعی بشر هماهنگ است.
مربیان دین باید اول بکوشند خودشان عالم و محقق و دین شناس بشوند و به نام دین ، مفاهیم و معانی نامعقولی در اذهان مردم وارد نکنند که همان معانی نامعقول منشا حرکتهای ضد دینی می شوند؛ ثانیاً : از همه مهمتر و بالاتر ، این که به نام دین و به اسم دین با فطریات مردم معارضه و مبارزه نکنند. آن وقت است که خواهند دید مردم یدخلون فی دین الله افواجاً ."
عدم شناخت مقتضیات زمان
« و توقیفهم علی ما اراد من مصلحه دینهم و دنیاهم. »یعنی خطیب ، مردم را آگاه گرداند به مصالح دین و مصالح دنیوی آنها ، که در حال حاضر چه جور عمل کنند که هم خیر و مصلحت دین آنهاست و هم خیر و مصلحت دنیای آنها.این کار بزرگی است ، از موعظه کردن خیلی مشکلتر است. موعظه ؛ اگر خود شخص اهل عمل باشد ، صفای قلبی داشته باشد ، ایمانی داشته باشد و چند کلمه از مواعظ بداند ، می تواند موعظه کند و موعظه اش تا همان حد مفید باشد. در موعظه اگر خود شخص اهل عمل باشد و اخلاصی داشته باشد ، همان بازگو کردن کلمات بزرگان کافی است ، و اما این که شخص بخواهد مصالح عالیة دینی و دنیایی مردم را بگوید و آنها را به آن مصالح آگاه کند ، خیلی مشکل است.
اظهار تاسف شهیدمطهری پیرامون عدم شناخت مقتضیات زمان
"متاسفم که باید بگویم : ما از این جهت ضعیفیم ، ما در جنبة موعظه ضعیف نبوده ایم و نیستیم و لااقل خیلی ضعیف نیستیم ، اما در این قسمت خیلی ضعیفیم ، در این جهت کمتر مطالعه داریم . این کلام امام رضا (ع) خیلی قیمت دارد ؛ فرمود : مردم را به مصلحت دین و دنیای آنها آگاه بکنید. آدمی که سر و کارش فقط با چند کتاب معین در یک علم ، به خصوص مثلاً فقه ، ادبیات ، فلسفه و غیره ، باشد و در کنج مدرسه به سر برد، نمی تواند بفهمد در جامعه چه می گذرد و چه باید کرد. انسان در کنج مدرسه نمی تواند مصالح جامعه را تشخیص بدهد. علم و اطلاع به اوضاع جاری و متغیر جهان لازم است. شامه تیز می خواهد که حتی حوادثی که در آینده واقع می شود ، از حالا پیش بینی کند و جامعه را طوری از آن حادثه عبور دهد که با خطری مواجه نشود. هدایت بدون قدرت پیش بینی امکان پذیر نیست. "
اظهار نظرهای غیر متخصصانه
« در بعضی مسائل، همه مردم به خود حق می دهند که اظهار نظر کنند. در قدیم دربارة مسائل بهداشتی ، مطالب این چنین بود. اگر کسی می گفت : من فلان ناراحتی دارم ، هر کس که می شنید ، اظهار نظر می کرد که بلی ، علتش این است و اثرش این است و چاره اش و علاجش هم این است ، و دیگری که می شنید ، به نحوی دیگر اظهارنظر می کرد. حق اظهار نظر را همه برای خود محفوظ می دانستند و اگر احیاناً نفوذ و قدرتی می داشتند و لااقل بیمار ، نوعی رودرواسی از آنها می داشت ، او را مجبور می کردند که این دستور را – که نتیجه اش قطعی است – به کار ببندد. کمتر فکر می کردند که اظهار نظر در مسائل بهداشتی ، نیازمند به تخصص است ؛ باید پزشک بود ، داروشناس بود ، باید سالها نزد استاد درس خواند ، باید مدتها تجربة علمی آموخت ؛ اما گویی همه خود را پزشک می دانستند . الآن هم در میان یک طبقه ، وضع همین است.
در مسائل دینی نیز عیناً همین طور بود و هنوز هم همین طور هست و ادامه دارد. همه کس به خود حق می دهد که اظهار نظر کند."
عملکرد غیر حرفه ای در اطلاع رسانی
عدم استفاده از ادبیات و زبان امروز و تبلیغات مستقیم ، از جمله ضعفها و موانع امروز در ارائه مطلوب تبلیغات دینی است ،فعالیت موازی و هم عرض دستگاههای تبلیغی و فرهنگی ، ضعفی دیگر در عرصه تبلیغات و اطلاع رسانی دینی است ،در شرایط فعلی و با توجه به فعالیت دستگاههای متعدد تبلیغی و فرهنگی به صورت موازی و هم عرض ، اقدامات گسترده این دستگاهها تأثیرگذاری لازم را در سطح جامعه نداشته است .
تبلیغات دینی در سطح جامعه برعهده چه کسانی است؟
برای آنکه تبلیغات دینی مؤثر واقع شود ، می بایست برنامه ریزی دقیق و مشخصی در این زمینه وجود داشته و دستگاهها به طور منسجم و یکپارچه عمل کنند تا برآیند فعالیت آنها در سطح جامعه مؤثر واقع شود .
ارائه مطالب ارزشی، فرهنگی و جذاب در سالن‌های انتظار فرودگاه‌ها، راه‌آهن، پایانه‌های زمینی، تابلوهای الکترونیکی، میادین و چهارراه‌ها یکی از وظایفی است که برای گسترش فرهنگ اسلامی بر عهده سازمانهای مربوطه قرار گرفته است اما به ندرت می‌توان اثری از این مطالب در فرودگاه‌ها، راه آهن و ترمینا‌ل‌‌ها مشاهده کرد.
منبع :مجموعه آثار شهیدمطهری
پایان پیام/
نظر شما