بزرگ ترین شبستان در همدان، متعلق به مسجد جامع

 خبرگزاری شبستان// همدان

مسجد جامع همدان به فاصله کمی از میدان مرکزی شهر، در بخش غربی خیابان اکباتان در محدوده راسته بازارهای شهر قراردارد. این مسجد از بناهای دوره صفویه است و تاریخ مرمت اساسی آن در قطاربندی جلوی ایوان بزرگ سال 1253هجری قمری اعلام شده است.

 
مسجد دارای چند در ورودی است که شامل ورودی نوساز، ورودی قدیمی با دالان هشتی مقرنس کاری شده که احتمالا به دوره صفویه تعلق دارد و ورودی ضلع غربی صحن. بنای مسجد با پلان مربع مستطیل دارای چهار ایوان مرتفع است که رسمی بندی جلوی آن از آجر و کاشی معلقی ساده شکل گرفته و با کاشی فیروزه رنگ نام الله و پنج تن نوشته شده است.

 
در قسمت جنوبی مسجد سه شبستان که به یکدیگر راه دارند وجود دارد که درواقع قدیمی ترین بخش مسجد جامع هستند.

 
شبستان اصلی مسجد دارای 55 ستون سنگی است که در پنج ردیف یازده تایی چیده شده اند و فاصله هر دو ستون در حدود 4 متر و ارتفاع آنها 5/2 متر است.

 
زیباترین و معظم ترین قسمت مسجد طاق بزرگ و شبستان مرکزی آن است

این شبستان به شکل مربعی به ضلع 14 متر است که چهار دیوارآن در ارتفاع هفت متری با گوشواره هایی به یک هشت ضلعی تقسیم می شوند که روی آن گنبدی قرار گرفته است.

تمام دیوارها و طاق از خشت پخته (آجر) قهوه ای سرخگون و کف شبستان با کاشی های فیروزه ای لالجین همدان مفروش است.

 
ایوان این مسجد حدود 11 مترعرض دارد وعمق آن حدود7 متر است و ارتفاع آن کمتر از طاق به نظر می رسد.

در ایوان قطاربندی زیبایی به چشم می خورد ودر میانه سقف ایوان در نقطه ای که از هر گوشه حیاط دیده می شود با کاشی فیروزه ای نام مقدس الله و فاطمه، محمد، علی، حسن و حسین نوشته شده است.

در طرفین ایوان دو مناره که نسبت به ایوان کوتاه و قطور هستند قد برافراشته اند. این مناره های بدون تزیینات معمول در گلدسته های سایر مساجد هستند.

در قسمت چپ شبستان طاق بزرگ شبستان دیگری با هفت حلقه طاق و گنبد آجری وجود دارد که ستون های این قسمت آجرچین است و احتمال می رود این قسمت قدیمی تر از شبستان اصلی باشد.

در سمت غربی حیاط مسجد جامع، شبستانی وسیع وجود دارد که نام معمار این بنا حاج محمد طاهر است که این شبستان را ساخته است.

سقف شبستان از19 حلقه طاق گنبدی آجری که بر روی هشت ستون سنگی استوانه ای و یازده ستون آجری پایه ای بنا شده، تشکیل شده است.

 
شبستان دیگر که دارای طاق کوچک است از نظر ساخت مشابه شبستان بزرگ و تنها از نظر اندازه کوچک تر از آن و مربعی به ضلع هشت متر است این شبستان دارای ایوانی بلند و زیبا است و تنها قسمت تزیین کاری شده این شبستان محراب آن است.

 در سمت چپ و راست شبستان دو شبستان کوچک به صورت قرینه ساخته شده اند که به وسیله طاق نماهایی با آن مرتبط هستند.

 
شبستان جدیدی در ضلع شمالی مسجد روبه روی طاق بزرگ قرار دارد که این شبستان به جای شبستانی قدیمی تر که حدود40 سال پیش تخریب شده، بناشده است.

شبستان جدید ایوانی بزرگ با دو منارۀ رفیع دارد و پیشانی و سطح داخلی ایوان با کاشی های لاجوردی تزیین شده است.

 مدیر کل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان، با بیان این مطلب به خبرنگار شبستان گفت: مسجد جامع همدان تنها مسجد با سقف گنبدی بزرگ و مرتفع در استان همدان است. 
  

اسدالله بیات با بیان اینکه این بنا در تاریخ 26 خرداد سال 75 به شماره 2/1723در آثار ملی کشوربه ثبت رسیده است، افزود: این مسجد ازبناهای دوره صفویه است.

وی تصریح کرد: در حقیقت این مسجد تنها مسجد همدان است که دارای شبستان عظیم با سقف گنبدی بزرگ و مرتفع مقصوره با ایوان جلوآن و گلدسته است.

وی با اشاره به اینکه طاق بزرگ این مسجد با مسجد امام تهران، قزوین، بروجرد و سمنان همگونی دارد، اظهار داشت: این امر نشان دهنده این امر است که این مساجد تقریبا همزمان ساخته شده اند.

مدیر کل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گفت: آیات کلام الله مجید در ترنج های متعدد و در میان نقوش زیبای کاشی ها آرایش و زیبایی خاص به رویۀ ایوان بخشیده است.

معاون عمرانی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان نیز گفت: تاکنون نیمی از گنبد و ایوان جنوبی مسجد جامع همدان مرمت شده است.

احمد ترابی با بیان اینکه مرمت گنبد و ایوان جنوبی مسجد جامع همدان از علمی ترین مرمت های بناهای تاریخی استان همدان است، اضافه کرد: برای مرمت این بنا برنامه ریزی تخصصی و تعیین گروه مرمتی ویژه صورت گرفته است.

وی با بیان اینکه این بنای کم نظیر قدیمی ترین مسجد استان همدان به شمار می آید، تصریح کرد: نقشه این مسجد به صورت مربعی با سه در ورودی، سه ایوان، شش مناره و دو شبستان قدیم و جدید حیاط و گنبد بزرگ آجری است.

وی با بیان اینکه یکی از اصلی ترین قسمت های مسجد، محل قرار گرفتن سنگاب مسجد است که در ایوان مذکور قرار گرفته است، اظهار داشت: این سنگاب قبل از ساخته شدن مسجد در محل احداث واقع شده و به دلیل نقش بسته شدن تاریخ ساخت مسجد روی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

پایان پیام/