به گزارش خبرنگار شبستان، دکتر علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران در پیامی در نشست گفت‌وگوی تاریخی و تمدنی ایران و ترکیه که امروز بیستم اردیبهشت در مرکز مطالعات سیاسی وزارت امور خارجه برگزار شد، عنوان کرد: روابط دیرپای دو همسایه مسلمان در سرزمین کنونی ایران و ترکیه را نمی‌توان به تنهایی در چهارچوب مرزهای دو کشور با همسایگان بررسی کرد. ایران و ترکیه بر گستره وسیعی از سرزمین‌های پیرامونی خود از حیث فرهنگی به نحو شگرفی تأثیر نهاده‌اند.
وی ادامه داد: حاصل شگفت‌انگیز این جوش و خروش طی سده‌های گذشته میراث گرانبهایی است که اینک به روزگار ما رسیده است. گرچه گفت‌وگوی فرهنگی میان ایران و ترکیه طی قرن‌های گذشته پیوسته با افت و خیزهایی جریان داشته است اما تحولات چند دهه اخیر در دنیای معاصر ضرورت تحکیم پیوندها و تداوم گفت‌وگوها میان اندیشمندان دو کشور را صدچندان می‌گرداند.
به باور وزیر امور خارجه روابط ما و ترکیه در سه وجه استمرار تاریخی داشته است؛ نخست روابط سیاسی و حکومتی که گاهی با همدلی و زمانی در رقابت به عنوان تابعی از منافع درونی یا بین‌المللی هر یک از دولت‌های ایران و ترکیه همراه بوده است و تأثیر مطلوبی بر باور ملی ساکنان دو کشور نسبت به یکدیگر داشته است. در وجه دیگر یعنی تجارت بازرگانی، بحث تبادلات تجاری میان اصناف و جامعه ایرانی و ترک به ویژه پیش از تشکیل دولت ملت به مفهوم کنونی تعریف شده و جا افتاده بود. ترکیه برای ایران دروازه اروپا بود و ایران برای ترکیه دروازه آسیا و هر دو برای یکدیگر بازار مستعد منطقه تلقی می‌شدند اما وجه سوم در اسباب استمرار روابط تاریخی ایران و ترکیه به فرهنگ و تمدن مربوط است، این موضوع ریشه در دین واحد اسلام، کتاب و قبله مشترک و تعلقات مذهبی نزدیک به هم رابطه با اهل بیت پیامبر عظیم‌الشأن اسلامی نمود یافته است. پیوندهای مشترک را که از سنت تاریخی مذاهب موجود دو کشور شیعیان و حنفیان هم می‌توان جست‌وجو کرد.
صالحی در ادامه این پیام افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ادبیات انقلاب بیش و پیش از هر کشور دیگری در ترکیه علاقه اندیشمندان را برانگیخت و به ترجمه و شناسایی آثار منتشر شده در ایران همت گماشتند. آثاری از اندیشمندان و معماران فکری انقلاب اسلامی ایران در سال‌های نخست چون علامه طباطبایی، امام خمینی (ره) و استاد مطهری از این زمره‌اند. این تجربه بیانگر آن است که دو جامعه ترکیه و ایران حتی در دوران معاصر هم نگاهی تأملی به یکدیگر داشته‌اند؛ از همین رو است که می‌توان گفت مسئله عزت اسلامی به عنوان شاخصی مهم در انقلاب اسلامی در میان نخبگان ترکیه نیز موضوعیت قابل ملاحظه‌ای داشت. اندیشمندان و نخبگان هر دو کشور بر این باور بودند که جوامع اسلامی قدرتمند هستند و نه ضعیف.
وزیر امور خارجه ادامه داد: شرایط سال‌های جنگ هشت ساله صدام علیه ایران چنین ایجاب می‌کرد که همه توجه و سرمایه ما به دفاع معطوف می‌باشد ولی در تمام دو دهه بعد جمهوری اسلامی ایران به گسترش تبادلات مرزی، همکاری‌های منطقه‌ای، مشارکت‌های اسلامی و همسان‌سازی‌های سیاست‌های مشترک در برابر نیات بیگانگان همت گماشت. اینک به باور من این دریچه در شرایطی فراتر از ارتباطات سیاسی همچنان گشوده است و ارتباط مستمر تمدن برای شناخت بیشتر از یکدیگر می‌باید در مرکز توجه قرار گیرد، بنابراین ارتباط اندیشمندان و نخبگان کشور می‌تواند زمینه این‌گونه تبادلات را بیش از پیش فراهم آورد.
از نظر وی در این راه باید به چند نکته حایز اهمیت دقت کرد: 1. اندیشمندان، نخبگان و پژوهشگران ما باید بتوانند روابط باز، معقول و بدون حاشیه داشته باشند، این مقصد عالی می‌تواند اندیشه‌ها را بارورتر کند و به ابتکارها و خلاقیت‌های بسیار بینجامد و به جوانان و نسل آینده دو کشور که می‌کوشند هویت دینی- تاریخی خود را بازیابند سرمایه‌ای گران‌سنگ ببخشند. 2. تحولات جهان اسلام در مقطع حاضر بیانگر نیاز همه جوامع اسلامی به درک هویت تاریخی- تمدنی خود است و ایران و ترکیه به سبب پیشتازی در گذر تاریخی و ریشه‌های تمدنی می‌توانند در این زمینه راهگشا باشند. 3. طی دو سده اخیر در دنیای اسلام از مشرق تا مغرب جزء بخش محصور کوچکی قلمرو اتحاد جماهیر شوروی سابق به طور کلی نگاه‌ها به سوی غرب بوده است اما در تحولات چند دهه اخیر خودباوری ملی- اسلامی از حاشیه به متن درآمده و در این رهگذر تجربه تاریخی- تمدنی ترکیه و ایران محل توجه واقع شده است. ترکیه و ایران هر دو استفاده از تولیدات اروپایی و غربی را به ویژه در زمینه‌های فکری تجربه کرده‌اند، تجربه‌ای که سستی و کاهلی ما را در تولید اندیشه به دنبال آورد و در فاصله‌گرفتن ما از میراث خویش تأثیر قاطع داشت. بازگشت به میراث تمدنی خود و توجه به اندیشه‌های اصیل دو ملت ضروری است. اگر چنین مسیری را دوباره و با هم بسپریم افق‌های روشن چندان دور از دسترس نیست.
صالحی در پایان این پیام خاطرنشان کرد: باید میراث تمدنی- فرهنگی گذشته را که اغلب مکتون یا پنهان مانده در تاریخ دو کشور جست‌وجو کرد و آن را معرض دید و نظر خردمندان قرار داد، می‌توان کارها را با پژوهش‌ها و طرح‌های مشترک پیش برد. با ساخت آثار معماری جدید همه عناصر تمدن‌ساز را از خط و نقاشی تا فنون و صنایع دیگر در خود گنجانده است. این میراث نیاکان هنرمند خود را احیا کنیم و با ادبیات غنی درهم آمیخته دو کشور طرحی نو اندازیم. رسیدن به این شرایط چندان دشوار نیست، تنها اراده و استمرار را به عنوان پیش‌نیاز طلب می‌کند. مجمع حاضر می‌تواند مقدمه خجسته برای رسیدن بدان مقصد عالی باشد و از این جهت اینجانب قدردانی خود را نسبت به برگزارکنندگان ایرانی در تنظیم این برنامه و میهمانان ترک در پذیرش این روند اعلام می‌دارم و تأکید می‌کنم که اندیشمندان حاضر در این نشست و جمع افزون‌تری که می‌باید در مسیر حرکت به این کاروان ملحق شوند مسئولیت بزرگی را بر عهده خویش گرفته‌اند.
پایان پیام/
نظر شما