به گزارش خبرگزاری شبستان، دهم رمضان مصادف است با سالروز وفات بانویی از تبار نیکان و صالحان، مادر مومنین و همسر گرامی رسول خدا (ص)، زنی که برای پیشرفت دین و احیای شرف و کرامت انسانی دوشادوش پیامبر گرامی اسلام (ص) از تمام زندگی خود گذشت.
حضرت خدیجه همسر خردمند و فداکار پیامبر اسلام (ص) اسـت کـه سـه دهـه پـیش ازاسلام، در دامن طبیعت حجاز و در کرانه زمزم یادگارهاجر واسماعیل دیـده بـه جهـان گشود و درزندگی پرفراز و نشیب وتاریخ سازش نشان دادکه دلـی بـه شـفافی آینـه، اندیشه اي به جوشانی زمزم وفطرتی به زلالی آبشـارهاي بلنـد و زیبـا وپـاك و دور از دسترس دارد.
نقش این بـانو در تـاریخ اسـلام بسیار داراي اهمیت است. شخصیتی که 25سال در بحرانی تـرین دوران در کنـار پیـامبر بود و ایشان را در این راه یاري رساند. درباره تأثیر ثروت حضرت خدیجه و کمک اقتصادي آن حضرت در پیشرفت اسلام تردیدي وجود ندارد و تحقیق هاي نیز انجام گرفته است اما تأثیر سیره و رفتار سیاسی حضرت خدیجه در پیشبرد اسلام کمتر از حمایتهاي اقتصادي ایشـان نیسـت. در زیـر چنـد نشـانه از رفتارهـاي سیاسی حضرت خدیجه و تأثیر آن در پیشرفت اسلام مورد بررسی قرار می گیرد.
تصدیق وتأیید پیامبر در دوران اختناق
نیاز به پیرو و یار و یاور براي آغـاز هـر انقلـاب و نهضـتها ضروری اسـت. رهبـران انقلاب براي پیشبرد اهداف انقلاب نیازمند یاور، اعضا و امت هسـتند. در انقلـاب جاودانه پیامبر مهر و رحمت، به اتفاق مورخان حضـرت خدیجـه (س) بـه همـراه حضرت علی (ع) اولین کسانی بودند که به آن حضرت ایمان آوردنـد و در ایـن راه تمام سختیها را به جان خریدند. روشن است که اعلـام ایمـان و پیـروي در آغاز انقلابی که رهبر آن هیچ قدرت و ثروتی ندارد وحتی در ظـاهر، امیـد هـیچ پیروزي نیز در کار نیست، خود بزرگترین حمایت براي رهبـري آن انقلـاب بـه شمار می رود؛ اگر نه ایمان آوردن بعد از کسب پیروزي و قدرت، از لحاظ ارزش و تأثیر قابلیت مقایسه با ایمان و پیروي در آغاز انقلاب را ندارد.
روشن است که این سختیها در آغاز یک انقلاب، به دلیل فقدان پشتوانه مالی و نظامی، ازکم و کیف بیشتري برخوردار است و طبیعتاً پیروي از یک رهبر در این ایام ارزش و اهمیـت والایی داشته و در پیشبرد اهداف انقلابی رهبري تأثیر بنیادینی دارد.
از ایـن منظـر ایمان آوردن حضرت خدیجه (س) و حضرت علی (ع) دراولین سـاعات بعثـت نبی مکرم (ص) و پیروي این هـر دو از آن حضـرت از اهمیـت والـایی برخـورداراست. سبقت در ایمان مانند هجرت قبل از فتح است. از این رو خدیجه (س) پس از نزول نخستین آیات الهی در غار حـرا و اطمینـان خدیجـه (س) بـه وي کـه او همان رسول آخر زمان است ایشان را تصدیق کرد.
برخورد ارزشی نسبت به پیامبر (ص)
یکی از مهمترین ویژگـی حضـرت خدیجـه(س) نسـبت بـه پیـامبر، درك و برخورد ارزشی با پیامبر در برابر فریبندگی هاي ظاهري و دنیوي اسـت. حضـرت خدیجه معناي کمالات انسانی را به خوبی درك نمود و توانسـت آن را در وجـود پیامبر اکرم بیابد. از این رو حاضر شد تمام شخصیت و دارایی خود را فداي رسول خدا کند. او در این راه هم از مال خود گذشـت، هـم از موقعیـت اجتمـاعی اش. خدیجه براي درك این کمال واقعی، قالب هاي جاهلی را شکست و بهایی سنگین از جمله قطع رابطه زنان، حتی تا زمان تولد حضرت فاطمه(س) را به جان خرید.
خدیجه(س) این نوع نگرش خود را هنگام ابراز تمایـل بـه ازدواج، اینگونـه بـا پیامبر مطرح کرد:«یا بن عم انی رغبت فیـک لقرابتـک وسـعلتک فـی قو مـک و امانتک و حسن خلقک و صدق حدیثک. اي پسر عمو، من به خاطر خویشاوندي، شرافت تو در بین مردم، امانتداري، خوش خلقی و راستگویی ات به تـو تمایـل پیداکردم».
این نوع نگرش و رفتار، درجامع هاي کـه عمـوم تودههـا بـر اسـاس ظواهر و زرق و برق هاي دنیوي روابط خـود را پایـه ریزي می کننـد، نمی توانسـت بدون پیامدهاي تلخ و ناگوار باشد، لذا به فاصله اي اندك از پخـش خبـر ازدواج وي با امین قـریش، گروهـی از زنـان بـه عیـب جویی از و ي روي آوردنـد و در محافل خود او را سرزنش کردند. آنان می گفتند: او با اینهمه حشمت و شـوکت با یتیم ابوطالب که جوانی فقیر است ازدواج کرد. چه ننگ بزرگی.» خدیجـه(س) در مقابل این جهالتها ساکت ننشست و آنها را به صرف نهار دعوت کرد و بعد از پایان مراسم گفت: «اي زنـان! شـنیده ام شـوهران شـما و خودتـان درمـورد
ازدواج من با محمد(ص) خرده گرفته اید و عیب جویی می کنید، مـن از خـود شـما می پرسم آیا در میان شما، شخصیتی مثل محمد وجود دارد؟ آیا در گستره مکه و اطراف آن شخصیتی در فضائل و اخلاق نیک، مانند او سراغ دارید؟ من به خـاطر این ویژگیها با او ازدواج کردم و چیزهایی از او دیده ام کـه بسـیار عـالی اسـت. پس شایسته نیست شما اینگونه سخن بگوییـد و نسـبت هاي نـاروا بـه دیگـران دهید.» زنان قریش بعد از این سخنان خدیجـه، همگـی سـکوت اختیـار کردنـد وبه تدریج پراکنده شدند.
دفاع از حریم رسالت
در ابتداي بعثت، حفظ جـان پیـامبر(ص) و دفـاع و حمایـت از آن حضـرت از مهمترین وظایف کسانی بود که علی رغم مشکلات و تنگناهاي موجود در جامعه نو پــاي اســلام، بــه حقانیــت پیــامبر(ص) و آیــین او ایمــان آورده بودنــد. تعــداد انگشت شماري با استفاده از موقعیت اجتماعی، سیاسی و دیگر تواناییهاي خود، به این امر می پرداختند که یکی از مهمترین این افراد حضرت خدیجـه بـود. رسول خدا(ص) از هنگامی که به رسالت مبعـوث شـدند تـا زمـانی کـه بـه مدینـه هجرت کردند در مکه مورد آزار و اذیت فراوان قرار گرفتنـد. بزرگـان قـریش و حتی عموهاي پیامبر اکرم(ص) علاوه بر تشویق و تحریک مردم و کودکـان جهـت آزار و اذیت به پیامبر(ص)، خود نیز به طور مستقیم از هـیچ تلاشـی در ایـن زمینـه دریغ نداشتند. آن بانوي بزرگوار در مواردي علاوه بر اطلاع و پیشگیري از اقـدام آنان، خود مستقیماً به صحنه می آمد وبه حمایت و دفاع از پیامبر مهر و رحمـت می پرداخت.
خدیجه، زنی نمونه در تمام مراحل زندگانی پیامبراکرم(ص)، به ویژه در مراحل دعوت آن حضرت بود. او، همسري همراه، مهربان و دلسوز براي آن حضرت بـه شمارمی رفت. وي نه تنها بعد از رسالت پیامبر حامی رسول خدا بود بلکه سالها پیش از بعثت، هنگامیکه محمد(ص) طبق عادت هر ساله براي مدتی براي عبـادت به کوه حرا میرفت تا خود را آماده دریافت وحی نماید، حضرت خدیجه ضـمن همدلی با او، پیوسته او را پشتیبانی می کـرد. گـاه بـا بـردن توشـه غـذا بـراي آن حضرت، در پایین کوه حرا ایشان را ملاقـات می کـرد و همچنـین هنگامی کـه آن حضرت در غار حرا به نبوت برگزیده شد و نخستین وحی الهی را دریافت کـرد، وي اولین زنی بود که آن حضرت را تصدیق کرد و همه ثروت و دارایی خـویش را در راه دعوت رسول خدا(ص) ایثارکرد.
شکستن تحریم (حمایت سیاسی-اقتصادي)
یکی از بزرگترین تهدید و خطري که پیامبر گرامی اسلام و یارانش را در آغاز رسالت مورد تهدید جدي قرارداد، محاصره اقتصادي بود که به مدت سه سـال از سال هفتم تا دهم بعثت ادامه داشـت. نقـش حضـرت خدیجـه(س)،بـه عنوان حامی پیامبر در زمینه روحی و معنوي و حتـی بـه عنوان حـامی مـالی، بسـیار برجسته و قابل توجه است. حمایت اقتصادي-سیاسی حضرت خدیجه در واقـع کلید شکست این تحریم اقتصادي و محاصره بود که ایـن تحـریم قبـل از آنکـه اقتصادي باشد سیاسی به حساب آمد زیرا با هدف به زانو درآوردن اسلام عزیز بود.
مشاور خردمند و امین
وجود حضرت خدیجه(س)عامل مهمی در زندگی رسـول گرامـی و حیـات اسلام که در آن موقع در آغاز رشد و نمو بود، به شمار می رود. اگـر وجـود ایـن بانو در کنار رسول اکرم و تأثیر عظیمش نمی بود، فقدان او بر پیغمبر (ص) دشوار و گران نمی آمد و مرگش وجود او را مالامال از اندوه نمی سـاخت و سـال وفـاتش عام الحزان(سال غمها) خوانده نمیشد و پیامبر سالهاي دراز او را یاد میکرد و همواره از نعمت هاي او در امر رسالت و سهم او را در حصـول بـه پیـروزي یـاد میکرد، لذا خدیجه بعد از شـروع زنـدگی مشـترك بـا پیـامبر(ص) در زمینـه هاي مختلف حامی رسـالت پیـامبر گردیـد. حضـور حضـرت خدیجـه (س) در کنـار پیامبر(ص) به عنوان همسر و به عنوان وزیر مشاور، به پیـامبر(ص) آرامـش داد و هـر زمان از رنجها و محنتها و آزار واذیت مشرکان به تنگ می آمد آغـوش پرمهـرخدیجه(س) روح او را تسکین می داد.
گزیده ای از مقاله تأثیر سیره و رفتار سیاسی حضرت خدیجه (س) در شکل گیري و گسترش اسلام/نوشته:سید آصف کاظمی
نظر شما