به گزارش خبرگزاری شبستان، یازدهمین و آخرین جلسه از سلسله نشست های الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت با حضور اساتید و دانشجویان علاقه مند در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار گردید.
در این نشست که با حضور دکتر فرهاد رهبر رئیس دانشگاه تهران برگزار شد دکتر علی طیب نیا استاد اقتصاد دانشگاه تهران در موضوع "جهاد اقتصادی از منظر مبانی الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت" به سخنرانی پرداخت.
ایشان ابتدا به تعریف جهاد در عرصه اقتصادی پرداخته و افزودند: "با توجه به اینکه امسال سال جهاد اقتصادی نام گذاری شده است، نشستها و محافل گوناگونی در این زمینه برپا شده و برداشت های متفاوتی از جهاد اقتصادی ارائه می شود. در برخی از آنها، جهاد اقتصادی بعنوان کوشش وتلاش مضاعف تعریف شده است یعنی در چهارچوب های اقتصادی قبلی، کوشش خود را بیشتر کنیم.
گروهی نیز جهاد را مقابله با دشمن تعریف کرده و آن را حل معضلات اقتصادی در تقابل با دشمن دانسته اند.
گروهی دیگر نیز تفاوت جهاد اقتصادی با تلاش اقتصادی را در نیت دانسته بطوریکه در جهاد اقتصادی، انگیزه و نیت را پیشرفت جامعه به سمت خیر و صلاح دانسته اند در حالیکه از تلاش اقتصادی، تعبیر به حداکثر سازی سود و کسب منفعت شده است.
البته تمامی این تعاریف در جهاد اقتصادی مستتر است اما بنظر می رسد یک وجه عمده و اساسی جهاد اقتصادی که مغفول مانده، جنبه ایدئولوژیک و مذهبی جهاد اقتصادی است.
جهاد از ریشه جهد است و زمانیکه در باب مفاعله بعنوان مصدر استفاده شود بمعنی تلاش و کوشش و زمانیکه بعنوان اسم استفاده می شود بمعنای جنگ است. به جنگی هم جهاد گفته می شود که مبتنی به اصول دین و دفاع از ارکان دین صورت می گیرد. جهاد یکی از تعالیم اصلی اسلام است. بنابراین نمی شود مفهوم جهاد اقتصادی را جدا از ارکان ایدئولوژیک اسلامی مورد بررسی قرار داد. از دیدگاه بنده، جهاد اقتصادی دلالت دارد بر برنامه ریزی و تلاش و کوشش ایثارگرانه و مجدانه ای که برای حل مشکلات اقتصادی کشور صورت می گیرد و دو رکن اساسی و مهم در آن آشکار است. اول ایدئولوژی و نظام ارزشی اسلامی و در عین حال ایرانی و دیگری واقعیت های عینی حاکم بر جامعه ایران در زمانیکه زندگی می کنیم.".
ایشان با اشاره به حاکم بودن اقتصاد نئوکلاسیک در ایران، به معضل این نوع از اقتصاد اشاره نمود: "در دوران گذشته، چه قبل از انقلاب و چه بعد از آن، برنامه های اقتصادی مبتنی بر پارادایم های خارجی و عمدتا کشورهای اروپائی و بعضا کشورهای جهان سوم آمریکای لاتین ساخته و پرداخته شده است.
طبیعی است تلاش در جهت این پارادایم ها که نه با شرایط و عینیت های جامعه ایران و نه با مبانی ارزشی، فرهنگی و سنتی ایران ارتباط و هماهنگی دارد را نمی توان بعنوان یک تلاش و کوشش ایدئولوژیک تلقی کرد. موضوع مطالعه در اقتصاد و اقتصاد توسعه، بشر و نظام های بشری است. با توجه به اینکه رفتار بشر متاثر از ارزش ها، سنت ها، دین و نهاده های حاکم بر جامعه است بنابراین، ما نمی توانیم انتظار داشته باشیم در حوزه اقتصاد همانند علوم محض مثل فیزیک و شیمی، علمی داشته باشیم که عاری از جهان بینی ارزش ها و مبانی فلسفی و ایدئولوژیک باشد.مسلما رفتار انسان و جامعه بشری از هر دو عامل پیروی کرده و متاثر از آنها است و در الگوی ما این دو وجه باید دیده شود.
توسعه اقتصادی فرایند تغییرات اساسی و همه جانبه است که اقتصاد و جامعه را از وضعیت موجود به سمت وضعیت مطلوب سوق می دهد. در این تعریف چند رکن اساسی وجود دارد. اول اینکه وضع موجود را باید بشناسیم و آسیب شناسی درست از وضع موجود داشته باشیم. از طرف دیگر غایت و هدف حرکت به سمت مطلوب است و باید وضع مطلوب تعریف شود و نهایتا راهکارها و راهبرد ها و سیاست های لازم برای ارتقاء وضع موجود به وضع مطلوب را باید ارائه دهیم. بنظر من، بحث الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت و دوصفت اسلامیت و ایرانیت، اشاره درستی به ارکانی دارد که در تعریف ما وجود دارند. برنامه ها و الگوهایی که بدون شناخت وضع موجود ارائه شوند نمی توانند موفق باشند. جریان نئوکلاسیک اقتصاد این ادعا را دارد که مثل فیزیک و شیمی یک علم ناب است. همانطور که در این علوم نظم جهان شمول وجود دارد، در اقتصاد هم همینطور است و معتقد است قوانین اقتصادی مثل فیزیک و شیمی در تمامی زمان ها و مکان ها قابل کاربرد بوده و چهارچوب مناسب برای سیاست گزاری در اختیار ما قرار می دهد. در واقع اینگونه نیست و بدون وارد کردن واقعیت های ایران در این الگو نمی توان شناخت درستی از جامعه خود داشته باشیم".
استاد اقتصاد دانشگاه تهران در ادامه بیان داشت: "مکتب نئو کلاسیک از یک طرف به دنبال این است که کارکرد جهان شمول داشته باشد و از طرف دیگر به دنبال شناخت واقعیت های جامعه بوده تا در پرتو این شناخت، اقدام به سیاست گزاری کرده و جامعه را در مسیر مطلوب هدایت کند. همین امر این مکتب را دچار تناقض اساسی کرده است. در واقع اینکه الگوی جهان شمول داشته باشیم و یا اینکه بتوانیم ویژگی های جامعه را در این الگو لحاظ کنیم باعث ایجاد این تناقض در مدل نئوکلاسیک می شود. بنابراین، اگر بخواهیم از علم اقتصاد یا الگوی نئوکلاسیک استفاده کنیم حتماً باید نهادها و ویژگی های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خود را به آن وارد کنیم".
دکتر طیب نیا در پایان تاکید کرد: "آنجایی که می خواهیم غایت و هدف را طراحی کنیم، ارزش ها اهمیت زیادی خواهد داشت. نظام ارزشی نه تنها در تعریف هدف بلکه در شناسایی وضع موجود و طراحی سیاست ها و راهبردهای مورد نیاز جهت رسیدن به وضع مطلوب، نقش دارد. اقتصاددانان هرگز نمی توانند یک نظریه علمی مبرا از ارزش را مطرح کنند. قضاوت های ارزشی جزء لاینفک هرگونه داوری و سیاست گزاری اقتصادی است. وضعیت مطلوب، متاثر از ارزش های اسلامی است. علم اقتصاد اسلامی یا به بیان دیگرعلم اقتصاد ناظر بر جامعه اسلامی، زمانی موضوعیت می یابد که نظام اسلامی در جامعه نهادینه شده و رفتار مردم منطبق بر ارزش های اسلامی شکل بگیرد".
دکتر فرهاد رهبر رئیس دانشگاه تهران در سخنان کوتاهی با اشاره به این که جایگاه این نوع گردهمایی ها در دانشگاه خالی است از برگزار کنندگان این نوع نشست ها سپاس گزاری نمود. ایشان همچنین افزود: "ما همچنان در اول راه هستیم و باید با برگزاری چنین جلساتی و با همت والای اساتید در دانشگاه تهران به جایی برسیم که بتوانیم مکتب اقتصادی مختص دانشگاه تهران را طراحی کرده و به جامعه ارائه دهیم".
پایان پیام/
نظر شما