خبرگزاری شبستان - مشهد؛ وقف از سنت‌های زیبای اسلامی و تجلی احسان و نیکوکاری در سیره ائمه اطهار (ع) محسوب می شود و در منابع فقهی درباره فضیلت و ثواب آن بسیار یاد شده و در فقه، وقف را به معنای حبس کردن مال و جاری کردن منفعت یا ثمره آن، بدون دریافت عوض آمده است، بدین ترتیب که پس از وقف از نقل و انتقال مال یا از میان رفتن آن جلوگیری و منافع آن در مقصد مورد نظر هزینه می‌شود به همین علت آن را صدقه جاریه می‌نامند، چرا که منافع آن پیوسته باقی می‌ماند. به مناسبت دهه وقف گفتگویی با «احمد عارف خانی» فعال حوزه فرهنگ و رسانه داشته است که در ادامه می خوانید:
فلسفه وقف چيست و در جامعه اسلامی چه جایگاهی دارد؟
وقف یکی از نهادهای است که از صدراسلام تاکنون توانسته است خدمات شایانی به دین مبین اسلام داشته باشد و برکات این نهاد در طول تاریخ ساری و جاری است و به مرور و در طول این سالها این صدقه جاریه متناسب با دورانهای مختلف خدماتی را در عرصه های مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ارائه کرده است.
امروزه با توجه به معضلات مختلف اقتصادی و اجتماعی بویژه دربین قشر محروم و کم برخوردار و حاشیه نشین ضرورت این نهاد بیشتر از هر زمان دیگر احساس می شود و با برنامه ریزی و مدیریت روز آمد می توان برخی از نیازها و و مشکلات حاشیه نشینی بویژه در حوزه های اجتماعی را برطرف کرد و از این طریق دغدغه های خانواده های ساکن در مناطق حاشیه نشین را کمتر کرد.
آسيب های موجود در ممانعت از گسترش فرهنگ وقف در جامعه که موجب کم توجهی به وقف و یا فراموشی آن در جامعه شده اند چیست؟
البته به برکت پیروزی انقلاب اسلامی و اقدامات مختلف در حوزه وقف این نهاد قابل مقایسه با دوران گذشته نیست و رشد قابل توجهی داشته است ولی هنوز به حد مطلوب نرسیده است که ضرورت دارد برای آگاه کردن واقفین و آحاد جامعه از وضعیت موجود در حوزه وقف و موقوفات اقدامات تبلیغی و آگاهی بخش صورت گیرد تا واقفین جدید با آگاهی و مطالعه و اطلاعات بروز تر بتوانند در این عرصه گام بردارند و این نهاد ماندگار را یاری دهند و صدقه جاریه ای را برای آینده خود به یادگار بگذارند.
چگونه می توان از رسانه های نوین برای نهادینه کردن و گفتمان سازی سنت حسنه وقف بیش از اینها در جامعه اسلامی بهره مند شد؟
درگذشته نه چندان دور نیات واقفان با توجه به عدم اطلاع رسانی و یا موارد خاص در چند محدوده کوچک از وقف خلاصه می شد که امروز به لطف حضور رسانه های مختلف و تبلیغات و اطلاع رسانی نیات واقفان به چندین برابر رسیده است و خوشبختانه گستردگی این امر باعث شده است که واقفان در حوزه های جدید نیز ،وقف های جدیدی را داشته باشند که البته نباید به این موارد اکتفا کرد و با برنامه ریزی و ارتقای همکاری با رسانه ها مختلف روز به روز موارد وقف باید گسترش یابد تا هم واقفان بتواند در وقفهای جدید مشارکت کنند و هم از این طریق نیازهای جامعه برآورده شود .
نقش و رسالت وسایل نوین ارتباط جمعی در ترویج و توسعه فرهنگ وقف چیست؟
رسانه های نوین، در کنار سایر نهادها مانند خانواده، آموزش و پرورش، دین، روحانیت، و مجالس مذهبی نقش ویژه ای در انتقال فرهنگ، اجتماعی کردن و تعلیم و تربیت اجتماعی دارند.به گونه ای که از این منظر رسانه های نوین علاوه بر انعکاس فرهنگ جامعه، نقش مهم و تاثیر گذاری در ایجاد هویت فرهنگی و نقش پذیری در جامعه ایفا می کنند. امروزه با توجه به بروز و ظهور رسانه های نوین بویژه در بستر فضای مجازی و وب این امکان را برای همه افراد جامعه و متولیان حوزه فرهنگ و اجتماع به ویژه در اختیار بانیان حوزه وقف فراهم کرده است تا از این ظرفیت در دسترس ، عظیم ، ارزان قیمیت و فراگیر در جهت ، تبیبن، ترویج و تشویق حوزه ها و ابعاد مختلف وقف استفاده نمایند و این موضوع را به یک گفتمان کاربردی و همه گیر تبدیل کنند و مردم با ابعاد و آثار مفید این نهاد بیشتر آشنا شوند که در این صورت، مشارکت فعالتری خواهند داشت.
اصحاب رسانه چگونه می توانند جلوه های فرهنگی و هنری وقف در جامعه را ترسیم کنند؟
به نظر می رسد قبل از هر چیز باید اصحاب رسانه با آثار، برکات و نتایج نهاد وقف آشنا شوند، در این صورت می توانند از طرق و شیوهای مختلف به ترویج فرهنگ وقف بپردازند، آن چیزی که امروز به عنوان یک آسیب و خلأ احساس می شود، عدم آشنایی اصحاب رسانه با جایگاه و نقش وقف در حوزه های فرهنگی و اجتماعی است .اصحاب رسانه با توجه به طیف گستره و تنوع در رسانه ها به شیوهای مختلف می تواند در این زمینه ایفای نقش کنند .به فراخور تعاریف و وظایف هر کدام از رسانه ها باید تعریف و نقش مستقلی را برای آنها در نظر گرفت که پیشنهاد می شود متولیان حوزه وقف با برگزاری جلسات تخصصی زوایای مختلف و پنهان حوزه وقف را برای اصحاب رسانه بازگو و بازتعریف کنند و هر رسانه به موضوع وقف بصورت تخصصی و جزئی نگری بپردازد تا بتوانند در این حوزه موثر واقع شوند.
براي نهادينه شدن وقف رسانه چه نقشی می تواند ایفا کند؟
امروز رسانه ها اصلی ترین نقش را در حوزه گفتمان سازی و نهادینه کردن موضوعات برعهده دارند، با توجه به اینکه امروزه رسانه ها تخصصی می باشند و هر رسانه علاوه بر نقش های عمومی وظایف تخصصی واختصاصی را نیز برعهده دارند، باید از ظرفیت های تخصصی بیشتر استفاده شود و مخاطبان رسانه های تخصصی جامعه هدف متولیان حوزه وقف باشند ،بصورت نمونه درحوزهای رسانه های دیداری و شنیداری با توجه به راه اندازی رادیو های تخصصی مانند، معارف، زیارت، اقتصاد، قرآن، جوان وهمچنین درحوزه دیداری و تصویری شبکه هایی مانند سلامت، پویا، قرآن و معارف این رسانه ها با همکاری و متولیان وقف در کشور می توانند برنامه های تخصصی متناسب با جامعه هدف و تعریف مخاطبان خود تهیه و پخش کنند و مقوله وقف را از یک مقوله کلی و عام به حوزه های خاص هدایت کنند و مخاطبان این رسانه ها را برای وقف های خاص و تبیین وتشریح نهاد وقف بیشتر آشنا کنند
جهت ترویج وقف در جامعه چه راهکارهای فرهنگی وجود دارد؟
یکی از ضرورتهای امروز جامعه این است که می توان نیات بسیاری از واقفان را به سوی موضوع خدمات عمومی در جامعه سوق داد، از جمله اینکه کشور ما با توجه به شرایط خاص جغرافیای، آبستن حوادثی از جمله سیل و زلزله می باشد، باید تلاش کرد که برخی از نیات واقفان را برای منافع عام المنفعه سوق داد تا در زمان بروز حوادث ناگهانی بتوان از ظرفیت و عواید این موقوفات در راستای کاهش آثار منفی و عوارض جانبی آن استفاده کرد. چنانکه در چند سال اخیر در حوادثی مانند زلزله و سیل و سایر حوادث غیر مترقبه یکی از فعالترین نهادها و سازمانها، سازمان اوقاف و نمایندگی آن در استانها بوده است که توانسته است با حضور به موقع در ساعات اولیه خدمات شایانی را به آسیب دیدگان ارائه دهد.
نظر شما