به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، یکی از مهم ترین دغدغه های مصلحان دینی و متفکران اسلامی این بوده که در هر موقعیتی از جمله به مناسبت پاسداشت نهضت حضرت سیدالشهدا علیه السلام گوهر این رویداد را از دست تحریف و برداشت های سوء نجات دهند و آن گوهر را از پیرایه ها و ناخالصی ها مصون نگه دارند. آنچه در ادامه می آید بخش اول گفتگوی ما با حجت الاسلام و المسلمین امیر علی حسنلو، مدیر گروه تاریخ مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه در این باره است.
ضرورت آسیب شناسی و تحریف کاوی جلوه های بیرونی نهضت امام حسین علیه السلام به ویژه در عزاداری ها از کجا می آید؟
قطعا هر فرهنگ، هنجار و آداب و رسومی باید آسیب شناسی شود تا در معرض انحراف و نابودی قرار نگیرد. یکی از مراسم های مهم اسلامی، عزاداری ماه محرم برای امام حسین علیه السلام است که مدام باید پالایش و آسیب زدایی شود اما برای آسیب زدایی و آسیب شناسی، بایسته است که اصل و اصول و مولفه های اصلی بازشناسی و شناخته گردد تا آسیبها به خوبی شناخته، اصلاح و زدوده شود.
اصل عزاداری و گریه برای امام حسین (ع) و رسالت مادحین و وعاظان در این باره چیست؟
قیام امام حسین علیه السلام در طول قرنها کلاس درس و مکتب سازنده ای بوده که شاگردان آن همواره از آزادگان جهان بوده اند. درس آزادگی مکتب عاشورایی و نهضت والای حسینی همواره دشمنان را وادار به شبهه تراشی و ایستادگی در برابر آن کرده تا از هر دریچه و ابزاری که می توانند مانع گرایش مردم و آزادگان جهان به این مکتب انسان ساز شوند. افزایش ارتباطات و گسترش دامنه آن در عصر حاضر که منتج به دسترسی راحت به اطلاعات و اخبار شده دشمنان اهل بیت را به دشمنی هر چه بیشتر و اشاعه شبهاتی سوق داده تا از راه ایجاد شبهه و انحراف بتوانند خیل کثیری از عاشقان ولایت را از این مسیر نورانی بازگردانند. در دهه اول محرم تا عاشورای حسینی که هیات و منابر پذیرای شور و شوق حسینی عاشقان آن امام همام هستند انتظار می رود اهل وعظ و خطابه و مداحان با توجه به ابزارهای دشمن با تسلط و علم و آگاهی بتوانند دسیسه ها و توطئه های دشمنان را خنثی کنند.
امروز برخی در شبکه های اجتماعی اشک ریختن را زیر سوال می برند و آن را عامل بسط غم می دانند. در این باره چه می توان گفت؟
در طول تاریخ معاندان امامت و ولایت با شبهه افکنی به دنبال دور کردن مردم از آموزه های حسینی بوده اند. دشمنی با امام حسین علیه السلام و تلاش برای فراموش کردن چرایی نهضت امام حسین همواره منجر به ایجاد شبهاتی از سوی دشمنان اهل بیت علیهم السلام شده است. این شبهات در عصر حاضر از طریق معاندان نظام اسلامی و دشمنان ولایت و امامت در شبکه های ماهواره ای و فضای مجازی بیشتر به چشم می آید تا بتوانند مردم را از عزاداری ها دور کرده و به گونه ای مانع رساندن صدای حق طلبی شیعه و امام حسین علیه السلام به مردم عصر ما شوند. یکی از شبهاتی که همواره درباره عزاداریهای شیعه مطرح شده زیر سوال بردن عزاداری و گریه بر امام حسین علیه السلام است. پاسخ به این شبهه را می توان از طریق قرآن کریم دنبال کرد آنجایی که خداوند می فرماید: یعقوب در فراق یوسف آنقدر گریه کرد که چشمانش نابینا شد یا در جای دیگری از قرآن خداوند در خصوص آل فرعون می گوید: آسمان و زمین بر آنها گریه نکردند. موضوع گریه در قرآن بیانگر آن است که با از دنیا رفتن انسان مومن، ولی الهی و انبیای الهی آسمان و زمین بر او گریه می کنند حال چگونه می توان گفت که برای امام حسین علیه السلام نباید گریه یا عزاداری کرد در حالی که شیعیان و آزادگان جهان در طول قرنها عزادار آن امام همام بوده اند. بنابراین گریه و عزاداری از منظر قرآن کریم مشروع و براساس معیار دین مقدس است.
گریه در سیره و روش اهل بیت علیهم السلام چگونه است؟
در سیره نبوی نیز با از دنیا رفتن پسر پیامبر ایشان بر وی گریه کرد. بعد از شهادت حضرت حمزه, پیامبر از دیگران خواست بر او گریه کنند و فرمود که بر حمزه گریه کنید چرا که او گریه کننده ای ندارد. همچنین در سوگ جعفر نیز گریه نمودند و برایش عزاداری کردند بنابراین برای گریه و عزاداری بر اولیای دین دو گواه قران و سیره نبوی مشروعیت این موضوع را به اثبات می رساند. آنچه که می تواند موجب بهره مندی بیشتر ما از آموزه های محرم و منجر به اصلاح زندگی و کسب درس زندگی برای یکایک ما شود کسب معارف اهل بیت علیهم السلام است که مداحان، وعاظ و تریبون داران در این ایام می توانند با توجه به زندگی امام حسین علیه السلام، فلسفه و حکمت آن را برای مردم بیان کنند تا اهداف عزاداری روشن شود. انتظار می رود وعاظ ، مداحان، منبریها و اهل فرهنگ و علم در مراکز علمی و در تکایا و خیمه هایی که از سوی مردم برای عزادارای امام حسین علیه السلام برپا می شود قبل از گریاندن مردم به تبیین فلسفه عزاداری به ویژه برای جوانان بپردازند تا حکمت عزادارای و گریه بر امام حسین علیه السلام برای همگان روشن و بعد از آن راهگشا و درس زندگی برای همه ما باشد. مداحان و وعاظ برای اینکه بتوانند مردم را با امام حسین علیه السلام و اهداف قیام ایشان بیشتر آشنا کنند باید به عنوان اولین قدم مولفه هایی را مورد نظر قرار دهند که به عنوان شاخص در سیره و هدف قیام امام قرار دارد. اینگونه است که هم می توان برای امام عزادارای و گریه کرد و هم عزاداری داشت که تنها بر پایه احساس نباشد بلکه توام با شناخت و معرفت عمیق از سیره و روش امام باشد.
مداحان و خطبا در منابر خود به چه اصولی باید توجه کنند؟
اصل اول: تحقیق و تبیین سیره امام حسین علیه السلام از دوران مختلف زندگی امام تا زمان شهادت است، این سیره به صورت مستند با توسل به منابع معتبر اهل سنت و تشییع باید برای مردم بازخوانی شود تا مردم شناخت بیشتری از ابعاد زندگی امام داشته باشند.
اصل دوم: تحقیق و تبیین اوضاع سیاسی و تحولات حیات امام حسین علیه السلام و دوره ای است که منجر به قیام آن حضرت شد. مسلما این دوره باید به صورت جدی برای مردم تبیین تا اهداف قیام آن حضرت بیش از پیش نمایان شود.
اصل سوم، افزایش شناخت از امام است. تبیین و تحقیق انحرافات سیاسی و اجتماعی دوره امام و علت هایی که منجر به قیام شد نیز مولفه سوم است که بسیار اهمیت دارد و می تواند مخاطب را در آشنایی با حضرت بیش از پیش به پاسخ سوالات خود برساند.
اما اصل چهارم، تحقیق و تبیین حوادث ورویدادهای سیره امام حسین از مدینه تا مکه و کربلا است. بهتر است مخاطبین منابر با بیاناتی که امام با یاران خود داشته اند و در مسیر با سایر افراد برخوردهایی داشته اند که در بسیاری از کتب معروف به آن اشاره شده آشنا شوند.
اصل پنجم، تحقیق و تبیین زیبایی های اخلاقی و رفتاری در سیره امام حسین است. منبریها باید زیبایی های رفتار فردی و اجتماعی حضرت را مورد توجه قرار داده و مردم را با آن آشنا کنند. بهتر است احادیث مربوط به زندگی ایشان به صورت شعر بیان شود تا مردم بهتر با زندگی امام و ابعاد روشن و شفاف آن آشنا شوند تا در سبک زندگی خود به کار گیرند.
اما اصل ششم، استخراج زیبایی های زندگی فردی و اجتماعی اصحاب امام حسین علیه السلام بخصوص در قیام امام حسین علیه السلام است. وفاداریها و رجزهایی که در حمایت از امام از خود نشان داده و خواندند. نقش زنان به عنوان زنان عاشورایی نیز در سخنرانیها باید جدی گرفته شود و امثال زنان زهیر که همسر خود را برای یاری رساندن به فرزند رسول خدا نهیب زدند نیز مورد مثال قرار گیرد تا نقش زنان در دینداری جامعه و تاثیر گذاری بر افراد خانواده تبیین شود.
اصل هفتم : تحقیق و تبیین اهداف و علت قیام با استناد به سخنان حضرت است که از اهمیت بسیاری برخوردار است. در سخنان حضرت به خوبی علت قیام مشخص است.
مولفه هشتم: تحقیق و استخراج پیامهایی است که از رفتارهای امام در کربلا و قبل از آن در مدینه می توان به مردم داد. مثلا هنگامی که امام وارد کربلا می شود و حر ایشان را تعقیب کرد، امام با آبی که به همراه داشت از حر و یارانش که همگی تشنه بودند پذیرایی کرد حتی مرکب آنها را نیز سیراب نمود. بیان تفاوت رفتاری بین امام و دشمنان آن حضرت از جمله موضوعاتی است که توسط وعاظ و مداحان برای مردم جامعه باید تبیین شود تا مردم با رفتار نیک و سیره ارزشمند اخلاقی ائمه اطهار علیهم السلام آشنا شوند.
اصل نهم اما تحقیق و تبیین سیره حضرت با توجه به آیات قران کریم است. وعاظ ،خطابه گران وصاحبان تریبون ضمن اینکه روضه می خوانند و به شبهات پاسخ می دهند می توانند با استناد به سیره و آیات قرآن منبرهای با معرفتی داشته باشند.برای شناخت آسیب ها بایسته است ابتدا به اصول فوق الذکر توجه نمود جامعه وعاظان و منبری ها ومادحین محترم اگر اصول عزاداری را بشناسند ؛ آسیبهای کمتری در عزاداری ها به وجود خواهد آمد.
نظر شما