عناصر نهضت حسینی، تحریف و رسالت کنونی ما

به گزارش خبرگزاری شبستان از کرمانشاه، نصرالله شفیعی استاد دانشگاه در یادداشتی تحت عنوان "عناصر نهضت حسینی، تحریف و رسالت کنونی ما" به بررسی قیام عاشورا و وقایع بعد از آن و نیز وظایف امروز ما در قبال این واقعه پرداخته است.

 قیام امام حسین علیه السلام قیامی منحصر به فرد در طول تاریخ است. هیچ قیامی به اندازه ی قیام امام حسین دارای قدرت فراگیری و تأثیرگذاری و توان ماندگاری نداشته است.

این قیام تلخ ترین حادثه ی تاریخ بوده ولی شیرین ترین نتایج را برای بشریت به ارمغان داشته است. این شیرینی به چه عواملی بر می گردد؟ به عبارت دیگر چه عناصری در این قیام وجود داشته که توانسته این میزان تأثیرگذاری را در خود به همراه داشته باشد؟ مهم ترین عناصر شکل دهنده ی این قیام عبارتند از:

۱. اخلاص، همه ی سرتاسر قیام عاشورا نشان می دهد که انگیزه ی تمام عوامل دخیل در این قیام چیزی جز اخلاص و داشتن انگیزه ی الهی نبوده است. در لابلای تمام اوراق این قیام بزرگ و در تارو پود آن هیچ انگیزه ای جز رضایت الهی وجود نداشته است. هیچ کس نمی تواند در این قیام داعیه ای غیر از داعیه خدایی برای امام حسین و ۷۲ تن از یارانش اثبات کند. این اخلاص توانسته به وزن این قیام در برابر همه ی قیام های آزادی خواهانه بیفزاید و بی رقیب در ساحت اخلاص بتازد. همین امر باعث گردیده تا هر انسان آزاده ای با کمترین آشنایی با قیام امام حسین نسبت به آن شیفته و علاقه مند گردد. 

۲. ایثار، هر قیام آزادیبخشی معمولا با ایثار همراه است. رهبران هر قیام زمانی می توانند مبارزه خود را به پیروزی برسانند که از جان و مال خود سرمایه گذاری کنند. و از این جهت قیام امام حسین علیه السلام بی نظیر است. هیچ قیامی را در جهان نمی توان مشاهده کرد که قیام کنندگان و تمام عناصر آن در راه هدف از تمامی هستی خود یعنی جان بگذرند. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که امام حسین علیه السلام و یارانش با یقین به رسیدن به مقام شامخ شهادت پا در میدان جهاد گذاشتند. نتیجه هم همین طور شد. علاوه بر آن خاندان عصمت و طهارت نیز پس از شهادت امام حسین علیه السلام در سختی و مشقت جانفرسایی که قلم از بیان آن ناتوان است قرار گرفتند.

۳. حماسه. قیام عاشورا یک قیام حماسی بزرگ و بی نظیر بود. قیام کنندگان در عالی ترین مرتبه شجاعت و رشادت قرار داشتند. آن ها با تعداد اندکشان در برابر سپاهی انبوه، بزرگ ترین حماسه ی تاریخ را رقم زدند. هیهات منا الذله شعار بزرگ آن آزادمردان بود و و این جمله امام حسین که فرمودند: من مرگ سرخ را بر زندگی توأم با ذلت ترجیح می دهم آیینه ای است از عنصر حماسه در این قیام بزرگ. به تعبیر دیگر می توان اصل قیام امام حسین را حماسه بزرگ دانست: حماسه ی چگونه زیستن، حماسه ی آزاد زیستن و حماسه چگونه مردن.

۴. عرفان، قیام امام حسین یک قیام معنوی و عرفانی بود. با ذکر و یاد خدا آمیخته بود. مهم ترین عامل محرکه ی این قیام اعتقاد به خدا و داشتن ایمان خالص بود. عرفان به معنای شور و اشراقی درونی که نتیحه ی شناخت و اعتقادی عقلانی است و فرد را عاشق محبوب می کند. در شب عاشورا یاران امام حسین علیه السلام تا صبح نخوابیدند و هر کس به فراخور به ذکری مشغول بود. یکی قرآن می خواند، یکی نماز می خواند و دیگری با خدای خود هرآنچه می خواست به راز و نیاز می نشست.

در روز عاشورا امام حسین به گونه ای نماز را در اولویت قرار داد که گویا هیچ چیز برای امام حسین با اهمیت تر از نماز وجود ندارد.

۵. مظلومیت. عنصر مظلومیت در قیام امام حسین نقطه ی اوج این قیام الهی است. نحوه رویارویی یاران امام حسین با سپاه یزیدیان، تعداد اندک این سپاه در مقابل انبوهی جمعیت سپاه دشمن، همگی نشان از مظلومیت این جمع قلیل بود. رفتار ددمنشانه ای که آن سپاه بی رحم در برابر امام حسین و یارانش به خرج دادند در تاریخ سابقه ندارد. قطعه قطعه کردن بدن های شهیدان قیام عاشورا در زیر سم اسبان از صحنه های تلخ و غیرقابل تحمل تاریخ است. رفتار ناجوانمردانه ای که از طرف سپاه یزید با اسرای اهل بیت صورت گرفت روی تاریخ را سیاه کرده است.

 
با توجه به عناصر موجود در نهضت امام حسین (ع) بازخورد این عناصر را باید در میان پیروان و رهروان این امام عاشورایی جست و جو کرد.

این بازخوانی از آن جهت اهمیت دارد که می توان به ارزیابی درست نشست که تا چه اندازه رهروان امام حسین توانسته اند این عناصر را در وجود خود بازخوانی و بازیابی کنند.

همواره در برابر هر جریان حق، خطر تحریف و انحراف وجود دارد. این انحراف از سوی دو دسته صورت می‌گیرد:

۱. خواص فرصت طلب که تلاش می کنند هر نهضتی را در جهت اهداف خود مصادره کنند. آن‌ها چون می دانند که نمی توانند نهضت امام حسین (ع) را از بیخ و بن برکنند به تحریف آن می پردازند. گاه خطر تحریف از خطر مبارزه با اصل واقعه خطرناک‌تر است.

۲. عوام عافیت طلب، عوامی که می خواهند مسلمان باشند ولی نمی خواهند برای مسلمانی هزینه کنند. می خواهند مسلمان باشند و هم زمان منافع دنیوی اشان نیز تأمین شود. آن‌ها چون دل به دنیا بسته اند حاضر نیستند همه عناصر قیام امام حسین (ع) را که شورآفرین، زندگی ساز و تبدیل کننده یک زندگی ذلت بار به یک زندگی عزت آفرین است در وجود خود زنده کنند. از همین رو است که از قیام امام حسین (ع) فقط سینه زنی آن و برگزاری مراسم روضه ی آن را می فهمند. سینه زنی و روضه خوانی آن‌ها نیز به گونه ای است که هیچ خطری برای منافع دنیوی اشان ایجاد نکند.

در این آسیب زایی نهضت حسینی عوامل مؤثر دیگر در تحریف نهضت حسینی را نیز نباید نادیده گرفت.

آن‌ها که به نهضت حسینی پیش از آنکه به عنوان یک رسالت تاریخی و تاثیرگذار در زندگی بنگرند به منافع خود که از این رهگذر برایشان فراهم می شود نگاه می کنند. آن ها به این اصل اعتقاد ندارند که در چارچوب قیام عاشورا باید علیه ظلم یزیدیان بپا خاست و عرصه را بر آنان که به دین و دنیای مردم دست اندازی می کنند تنگ کرد. این افراد با هرگونه حرکت شورآفرین، ایمان افزا که زمینه ساز مقابله با دشمنان انسانیت است مخالفت می کنند. این افراد به نهضت حسینی به عنوان یک دکان نگاه می کنند که باید با نوحه خوانی یا روضه خوانی جیب خود را پر کنند. توجه ندارند چه می خوانند و چه می گویند آن‌ها آن نوحه و روضه ای می خوانند که منافعشان را تأمین کند. توجه ندارند که این نوحه و روضه چه پیامی دارد. نهضت حسینی را به تحریف می کشاند یا خیر؟ از این رو است که همواره شاهد هستیم از این رهگذر صدمات زیادی خورده ایم.

هر چند پس از پیروزی انقلاب اسلامی با ورود نوحه خوان‌های انقلابی تا حد زیادی بازار عده ای نوحه خوان حرفه ای کساد گردید و یا آن‌ها نیز سعی کردند خود را در راستای رویکرد جدید اصلاح کنند؛ اما امروز شاهد هستیم که تحریفی سخت نوحه خوانی نهضت حسینی را تهدید می کند. استفاده از آلات لهو و لعب در نوحه‌های عزاداری، تقلید از خوانندگان موسیقی و پایین آوردن سطح نوحه خوانی به موسیقی های کوچه و بازاری تهدید های جدی است که محتوای عناصر نهضت حسینی را تهدید می کند.

نظارت بر نوحه خوان ها و جلوگیری قاطع از نوحه خوان‌های هنجار شکن و آگاهی بخشی به برخی روحانیون که هر زهرماری را با روضه ی امام حسین (ع) مخلوط نکنند، کمک شایانی به زنده نگه داشتن عناصر نهضت حسینی خواهد کرد. امروز رسالت همه ی رهروان امام حسین دو امر مهم است: تبلیغ عناصر اصلی قیام امام حسین علیه السلام و مبارزه با تحریف ها در ابعاد مختلف همان طور که اشاره شد در کنار عده ای از مداحان حرفه ای که رسالتی جز پر کردن جیب خود از این رهگذر ندارند در میان روضه خوانان نیز عده ای بدون توجه به ماهیت حماسی و انقلابی قیام عاشورا با نقل داستان های دروغین و ساختگی که صرفا به ایجاد احساسات در میان مردم می پردازند سعی دارند بازار سودآوری خود را گرم نگه دارند. درست است که وجود روحانیت آگاه و انقلابی همواره مدافع سنگر قیام عاشورا در برابر تحریف ها بوده است ولی نمی توان آثار مخرب آن دسته از واعظان دکان مسلک را در مواجهه با نهضت امام حسین علیه السلام نادیده انگاشت.
بر همین اساس باید راه استاد شهید مطهری در مبارزه با خطر تحریف قیام حسینی همواره باز باشد. روشنگری مداوم و پالایش همیشگی محتوای قیام عاشورا ضرورتی غیر قابل انکار است که به تداوم و پویا ماندن این قیام بی نظیر کمک خواهد کرد.

اینها که بدان اشاره شد غیر از خطری است که از ناحیه ی شیعه ی انگلیسی کیان قیام عاشورا را تهدید می کند.

شورآفرین، زندگی ساز و تبدیل کننده یک زندگی ذلت بار به یک زندگی عزت آفرین است در وجود خود زنده کنند. از همین رو است که از قیام امام حسین (ع) فقط سینه زنی آن و برگزاری مراسم روضه ی آن را می فهمند. سینه زنی و روضه خوانی آن‌ها نیز به گونه ای است که هیچ خطری برای منافع دنیوی اشان ایجاد نکند.

در این آسیب زایی نهضت حسینی عوامل مؤثر دیگر در تحریف نهضت حسینی را نیز نباید نادیده گرفت.

آن‌ها که به نهضت حسینی پیش از آنکه به عنوان یک رسالت تاریخی و تاثیرگذار در زندگی بنگرند به منافع خود که از این رهگذر برایشان فراهم می شود نگاه می کنند. آن ها به این اصل اعتقاد ندارند که در چارچوب قیام عاشورا باید علیه ظلم یزیدیان بپا خاست و عرصه را بر آنان که به دین و دنیای مردم دست اندازی می کنند تنگ کرد. این افراد با هرگونه حرکت شورآفرین، ایمان افزا که زمینه ساز مقابله با دشمنان انسانیت است مخالفت می کنند. این افراد به نهضت حسینی به عنوان یک دکان نگاه می کنند که باید با نوحه خوانی یا روضه خوانی جیب خود را پر کنند. توجه ندارند چه می خوانند و چه می گویند آن‌ها آن نوحه و روضه ای می خوانند که منافعشان را تأمین کند. توجه ندارند که این نوحه و روضه چه پیامی دارد. نهضت حسینی را به تحریف می کشاند یا خیر؟ از این رو است که همواره شاهد هستیم از این رهگذر صدمات زیادی خورده ایم.

هر چند پس از پیروزی انقلاب اسلامی با ورود نوحه خوان‌های انقلابی تا حد زیادی بازار عده ای نوحه خوان حرفه ای کساد گردید و یا آن‌ها نیز سعی کردند خود را در راستای رویکرد جدید اصلاح کنند؛ اما امروز شاهد هستیم که تحریفی سخت نوحه خوانی نهضت حسینی را تهدید می کند. استفاده از آلات لهو و لعب در نوحه‌های عزاداری، تقلید از خوانندگان موسیقی و پایین آوردن سطح نوحه خوانی به موسیقی های کوچه و بازاری تهدید های جدی است که محتوای عناصر نهضت حسینی را تهدید می کند.

نظارت بر نوحه خوان ها و جلوگیری قاطع از نوحه خوان‌های هنجار شکن و آگاهی بخشی به برخی روحانیون که هر زهرماری را با روضه ی امام حسین (ع) مخلوط نکنند، کمک شایانی به زنده نگه داشتن عناصر نهضت حسینی خواهد کرد. امروز رسالت همه ی رهروان امام حسین دو امر مهم است: تبلیغ عناصر اصلی قیام امام حسین علیه السلام و مبارزه با تحریف ها در ابعاد مختلف همان طور که اشاره شد در کنار عده ای از مداحان حرفه ای که رسالتی جز پر کردن جیب خود از این رهگذر ندارند در میان روضه خوانان نیز عده ای بدون توجه به ماهیت حماسی و انقلابی قیام عاشورا با نقل داستان های دروغین و ساختگی که صرفا به ایجاد احساسات در میان مردم می پردازند سعی دارند بازار سودآوری خود را گرم نگه دارند. درست است که وجود روحانیت آگاه و انقلابی همواره مدافع سنگر قیام عاشورا در برابر تحریف ها بوده است ولی نمی توان آثار مخرب آن دسته از واعظان دکان مسلک را در مواجهه با نهضت امام حسین علیه السلام نادیده انگاشت.

بر همین اساس باید راه استاد شهید مطهری در مبارزه با خطر تحریف قیام حسینی همواره باز باشد. روشنگری مداوم و پالایش همیشگی محتوای قیام عاشورا ضرورتی غیر قابل انکار است که به تداوم و پویا ماندن این قیام بی نظیر کمک خواهد کرد.