به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان شرایط ویژه امسال باعث شده است که اهمیت تعامل میان مسئولان و متولیان اعلام و اجرای پروتکل های بهداشتی و فاصله گزاری اجتماعی و گردانندگان هیأت های مذهبی و عزاداری بسیار برجسته شود. اگر ما نتوانیم به زبانی مشترک در این باره برسیم چه بسا توفقیات ما در این باره کم خواهد شد. بخش دوم گفتگوی ما با حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد کوهی آینده پژوه و پژوهشگر دینی به این مهم می پردازد.
یکی از نکات بسیار مهم و کلیدی در فضای امروز که به تدریج اهمیت خود را نشان می دهد شیوه تعامل هیات ها و دستگاه های اجرایی است. به هر حال دستگاه های اجرایی در رابطه با عزاداری، پروتکل ها و دستورالعمل هایی را ارائه کرده اند و خطاب آن ها به هیات های مذهبی و عزاداری است اما نکته مهم این است که آیا این هیات ها و دستگاه های اجرایی توانسته اند به یک زبان و فهم مشترک برسند؟
ببینید اگر ما می خواهیم به این نقطه که با عنوان فهم مشترک طرح کردید برسیم نگاه ما نباید آمرانه و از موضع بالا باشد وگرنه توفیق ها در این باره کم خواهد بود بنابراین مسئولیت مهم ستاد ملی کرونا در این باره این است که بتواند بلندمدت نگر فکر و عمل کند و در تصمیمات خود افق و چشم انداز آینده نگری را مدنظر قرار دهد. اصلا دستگاه امام حسین (ع) یک دستگاه بلندمدت نگر، تاریخی و تاریخ ساز است. قضیه امام حسین علیه السلام نه تنها محدود به سال 61 هجری نیست بلکه محدود به سال های قبل و بعد از اسلام و تاریخ شیعه هم نیست و در همه قرن ها ادامه پیدا کرده است. باید بگوییم جریان امام حسین (ع) یک جریان کاملا تاریخی از زمان حضرت ابراهیم (ع) و پیش تر زمان حضرت آدم (ع) بوده و تا زمان حضرت حجت امام مهدی (عج) ادامه پیدا خواهد کرد بنابراین این واقعه در تاریخ بشریت، یک واقعه کوتاه مدت نیست و دستگاه امام حسین (ع) اساسا ما را دعوت می کند که بلندمدت نگاه کنیم و از خواهش ها و منافع کوتاه مدت بگذریم. شما می بینید که امام علیه السلام، سپاه یزید را دعوت کردند که عاقبت و آن افق بلندمدت امر را ببینید و بیندیشید و به مُلک چندروزه و کوتاه مدت ری نگاه نکنید که آخر سر حتی به آن هم نخواهید رسید که نرسیدند. حضرت گفتند از ملک ری، از آن منافع کوتاه مدت بیرون بیایید تا به ملک ابدی حسین بپیوندید و در آن ملک سیر کنید و وارد آن ملک بزرگ شوید.
طبق آنچه که شما درباره فرا زمان بودن نهضت امام حسین علیه السلام فرمودید در حقیقت این خطاب حضرت سیدالشهدا خطابی به همه ماست که صرفا مشغول به امور زودگذر نباشیم. ربط این خطاب به شرایط امروز ما چیست؟
ببینید این تفکر که فریب امیال و خواست های کوچک را نخورید یک نکته مهم و عمیق در دستگاه امام حسین (ع) است. حضرت می گوید به فکر اعتبار خودت نباش، سخنی نگو و کاری نکن که صرفا برای همین امروزت خوب باشد. از این زاویه به نظر می رسد مسئولیت ستاد ملی کرونا در این رابطه این است که به فکر آن اعتبار حقیقی و بلندمدت باشند و صحبت ها و مواضع و فعالیت های خود را به گونه ای ارائه کنند که به آن اعتبار اصیل ضربه نزنند. بالاخره ما نیاز به اعتبار این مراجع علمی و اجرایی داریم. این طوری نباشد که ستاد یک روز موضعی بگیرد و حرفی بزند و روز بعد بیاید برخلاف آن موضع قبلی صحبت کند به گونه ای که مردم بگویند این ها هر روز یک حرف می زنند و هیچ اعتباری به حرف شان نیست. نتیجه این کار این است که ما خدای نکرده آن اعتبار اجرایی و عملی و علمی را از دست می دهیم و مردم دیگر سخن این مراجع اجرایی و علمی را گوش نمی دهند.
مواجهه این مراجع ملی با هیات های مذهبی و عزاداری چگونه باید باشد؟
در مواجهه با هیات ها بهتر است حرف هایی بزنند و موضع گیری هایی کنند که جامع و بلندمدت باشد. در حقیقت ما هرچه در این زمینه بتوانیم به شفافیت در تعامل برسیم و رو راست و صادقانه محدودیت ها را با مردم به ویژه هیات ها در میان بگذاریم اثرگذاری بیشتری خواهد داشت. به هر حال خوب است و مردم باید بدانند که این بیماری چگونه دارد انتشار پیدا می کند، سرعت انتشار آن در مناطق مختلف چگونه است و عوامل تسریع دهنده کدام و کجاست. نکته بسیار مهم تر در این باره این است که تجربه نشان داده ما هر چقدر در بحران ها از ظرفیت های محلی و هیأتی استفاده کرده ایم توفیقات بیشتری به دست آورده ایم بنابراین مدیریت بحران کرونا را هم تا حدی زیادی به مردم بسپاریم و مساله را با مشارکت مردم حل کنیم. چطور در مساله ماسک وقتی هیات ها و مساجد وارد عمل شدند و مشارکت های مردمی به کار گرفته شد این مساله توانست حل شود در صورتی که اگر این گونه نبود ما همچنان در مساله تأمین ماسک درگیر کاغذبازی های بین ادارات بودیم.
مشخصا ظرفیت هیات ها در این زمینه چیست؟
ببینید دستگاه امام حسین علیه السلام می تواند و این قدرت را دارد که بیاید و مشکلات بزرگ و لاینحل ما را حل کند همچنان که در گذشته شاهد بودیم تجربه دفاع مقدس و اخیرا در قضیه کرونا شاهد بودیم که چطور مساجد و هیات های مذهبی ما آنچه را که لاینحل به نظر می رسید حل کردند چون این هیات ها موجودیت خود را از عشق و محبت به خاندان اهل بیت و اباعبدالله می گیرند بنابراین می توانند مشکلات جامعه را حل کنند. پس صلاح این است که متولیان امر در مقابل مردمی، هیاتی و محلی کردن مدیریت کرونا نایستند بلکه هر چقدر بتوانیم مدیریت بر کرونا را هیاتی تر و مردمی تر ارائه کنیم و از ظرفیت هیات ها استفاده کنیم موفق تر خواهیم بود.
اما دستگاه های اجرایی هم در این باره مسئولیت دارند و بابد در برابر مسئولیت خود پاسخگو باشند.
وقتی درباره هیاتی کردن مدیریت مربوط به مسایل کرونا سخن می گوییم به معنای این نیست که دستگاه ها موضوع را رها کنند بلکه آن ها تسهیلگرانه رفتار کنند هر اندازه که ما با هیات ها طلبکارانه برخورد کنیم مسایل مان نه تنها حل نخواهد شد بلکه بیشتر می شود. وقتی صحبت از مشارکت هیات ها می کنیم صرفا به این معنا نیست که هیاتی ها بیایند آنچه را که ما می گوییم گوش بدهند و تنها شأن آن ها شنیدن باشد این طور نمی توان با طلبکاری، مشارکت ها را جلب کرد بلکه این دستگاه ها هستند که به مردم بدهکار هستند و راه های تسهیل گرانه مساله را حل می کند.
پس اگر دنبال مدیریت موضوع هستیم محله ها و قدرت آن ها را که مساجد و هیات ها هستند باید با اقتضائات محلی به میدان بیاوریم. هیات ها و مساجد ما به خوبی می دانند که در هر محله چه کسی مریض شده و چگونه می توانند به او کمک کنند، اگر مشکل اقتصادی دارد چگونه حل کنند. کافی است اختیارات به نیروهای هیاتی و محلی داده شود و اطلاعات و منابع در اختیار آن ها قرار گیرد. این که ما اطلاعات و منابع را همگی در یک جا تجمیع کنیم و از دست مشارکت جو حمایت نکنیم در آن صورت فضای تعامل و همکاری هم روشن نخواهد بود. عرض من این است که باید بلندمدت نگر و آینده محور باشیم. هیاتی بودن اقتضای دنیای آینده است و با چالش های دنیای آینده در تناسب قرار دارد و به جای مقابله با دنیای آینده ای که از آنِ مدیریت های محلی است از آن استقبال کنیم و در آغوش بگیریم و فرایند آن را تسهیل کنیم نه این که در مقابل آن بایستیم.
نظر شما