آیین های محرم و عاشورا در تاجیکستان

به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از الکوثر، جمهوری تاجیکستان یکی از پنج جمهوری آسیای مرکزی، به پایتختی شهر دوشنبه است. این کشور از سوی شمال به کشورهای، قرقیزستان و ازبکستان، از جنوب به افغانستان، از غرب به ازبکستان و از شرق به چین محدود است.

بر اساس اعلام مرکز آمار تاجیکستان، جمعیت این کشور نزدیک به هشت میلیون و 500 هزار نفر است. نزدیک به 90 درصد از مردم تاجیکستان مسلمان هستند. اکثریت مسلمانان تاجیکستان سنی حنفی هستند و تنها پنج درصد شیعه هستند که به دو دسته شیعیان اسماعیلی و شیعیان امامی تقسیم می‌شوند. مسیحیان، یهودیان، زرتشتیان و بوداییان نیز از جمله اقلیت‌های دینی ساکن در تاجیکستان هستند.

مردم تاجیکستان از نظر فرهنگی، وابستگی عمیقی به ایران دارند و آداب و سنن مذهبی آنها نیز در بیشتر موارد مطابق با آداب فرهنگی و سنن مذهبی در ایران است. به همین دلیل در ایام سوگواری محرم، شیعیان این کشور توجه ویژه ای به این امر دارند. به خصوص در روزهای تاسوعا و عاشورا مراسم هایی به مناسبت شهادت امام حسین(علیه السلام) برگزار می کنند. اهل سنت تاجیکستان نیز به اهل بیت و ائمه شیعه(علیهم السلام)، به ویژه برای امام حسین‏ (علیه السلام) احترام می گذارند.

شیعیان اسماعیلی بدخشان تاجیکستان، احترام و ارادت ویژه‌ای نسبت به اهل بیت (علیهم‌السلام)، امام علی (علیه السلام)، حضرت زهرا (سلام الله علیها)  و فرزندان آنها دارند. اسماعیلیان بدخشان، ماه محرم و صفر را «شدّه» یا «عشورا» می‌نامند و در این مدت سوگواری و عزاداری می‌کنند، لباس سیاه به تن می‌کنند و همه مناطق شهر غرق در ماتم است. مردان در این دو ماه محاسن خود را نمی‌تراشند و در خانه‌ها عزاداری برپا می‌کنند.

مردم بدخشان تاجیکستان همچنین در عزاداری‌های خود مشت بر سینه می‌کوبند و «یا حسن، وای حسین» می‌گویند و قاتلان امام حسین (علیه ‌السلام) و خاندان او را پلیدترین و بی‌رحم‌ترین موجود عالم می‌دانند. «یزید» در این شهر مصداق روشن انسان منافق و رذل است و هر گاه بخواهند کسی را با این صفات یاد کنند، او را یزید می‌خوانند. بسیاری از تاجیک ‌های اهل تسنن در ایام محرم با آئین قدیمی «کربلاخوانی» و روزه‌داری در نقاط مختلف این کشور، به ساحت شهدای کربلا ادای احترام می‌کنند و بر مصیبت سیدالشهدا می‌گریند.

«جمعه خان نبات اف» استاد علوم فلسفه و فقه دانشگاه اسلامی تاجیکستان و از پژوهشگران شناخته شده معتقد است، در منابع اصلی حدیثی، تاریخی، رجالی و حتی کلا‌می اهل سنت احادیث و روایات متعددی نسبت به عظمت و جایگاه امام حسین (علیه السلام) از دیدگاه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) وجود دارند.

در برخی از مناطق این کشور از جمله ناحیه درواز در جنوب و بدخشان در شرق تاجیکستان در ایام محرم آیین‌های ویژه‌ای از جمله کربلاخوانی برگزار می‌شود. روحانیون از جمله ائمه جماعات و خطبای مساجد تاجیکستان در خطبه‌های جمعه منتهی به عاشورای حسینی به ذکر مناقب اهل بیت پرداخته و برای شهادت آن حضرت مرثیه‌خوانی کرده و دعا می‌کنند و برخی از علما و تاجیک‌ های متدین، دهه اول محرم را به یاد تشنگی و گرسنگی یاران امام حسین(علیه السلام) در صحرای کربلا روزه می‌گیرند. مرثیه‌سرایی حادثه کربلا و شهادت امام حسین (علیه اسلام) همواره مورد توجه خوانندگان کلاسیک تاجیک بوده و مردم با مشاهده این مرثیه‌خوانی‌ها گریه و زاری می‌کنند.